RoIYAEWtxQJXG
Obraz przedstawia martwą naturę. W dolnej części obrazu znajduje się kosz z owocami, który umieszczony jest na wyraźnie zarysowanej krawędzi niewidocznego stołu lub blatu. Tło jest neutralne, blade, nie zawiera żadnych szczegółów. Pleciony kosz wypełniony dojrzałymi, po części już nadpsutymi owocami, zdaje się wystawać nieznacznie z ram obrazu. Artysta przedstawił jabłko ze śladami żerowania owadów, brzoskwinie, grusze, pigwę i cztery grona winogron różniące się kolorami. Całość uzupełniają suche i kruszące się liście z wyraźnymi plamami.

Opis obrazu

Kosz z owocami
Źródło: Caravaggio [czyt. karawadżio], olej na płótnie, Pinakoteka Ambrozjańska w Mediolanie.

Warto wiedzieć!

Malarstwo znane ludzkości od wieków we wszystkich cywilizacjach służyło różnym celom i wykształciło niezwykłe bogactwo tematów. Oglądając dziś obrazy sprzed wielu wieków, jesteśmy pełni zachwytu i uznania dla talentów malarskich ich twórców. W dziełach malarskich często doszukujemy się też ukrytych sensów i wartości estetycznych. Należy pamiętać o tym, że najważniejsza w opisie obrazu jest jego interpretacja i wrażenie, jakie wywiera na odbiorcy. Sam opis poszczególnych elementów ma za zadane przybliżyć nam dzieło i jego przesłanie.

Gatunki malarskie

Zapoznaj się z animacją pt. Jak skonstruować opis obrazu?, a następnie wykonaj ćwiczenia i polecenia.

R1cgQTwCqAzgW
Animacja prezentuje, w jaki sposób opisać obraz. Zostały przedstawione różne rodzaje malarstwa, np. akt, portret, weduta, marina, batalistyka. Następnie został zaprezentowany schemat opisu obrazu z zachowaniem trójdzielnej kompozycji: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Polecenie 1

Na podstawie animacji napisz, co może być tematem dzieł malarskich.

R1Gz6dhqBmELO
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 1
RLZdwcgVY0iUP
Zadanie interaktywne polega na połączeniu tematyki malarskiej z reprodukcjami.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Wymień znane ci gatunki malarskie.

RhhGTVC6M7eAj
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2

Odpowiedz na pytania dotyczące ilustracji zamieszczonych w powyższej galerii.

  • Jakie techniki plastyczne zauważyłeś/-aś?

  • Jaka jest tematyka dzieł prezentowanych w poszczególnych galeriach?

  • Jakie cechy wspólne mają obrazy w każdej z galerii?

  • Jak sądzisz, dlaczego poszczególne reprodukcje znalazły się w danej galerii?

R1B9YlgXHX5FW
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 2

Wymień znane ci techniki plastyczne.

R1X6DyR80fxw9
Miejsce na notatkę
Ważne!

Tematem obrazów mogą być różne fragmenty rzeczywistości. Wyróżnia się m.in. następujące gatunki malarskie:

  • pejzaż – przedstawia otwartą przestrzeń, krajobraz;

  • scena rodzajowa – ukazuje scenę z życia codziennego;

  • portret – prezentuje określoną osobę z zachowaniem podobieństwa;

  • martwa natura – przedstawia kompozycję stworzoną z drobnych przedmiotów, kwiatów, owoców, jarzyn, dekoracyjnych tkanin itp.;

  • marina - przedstawia krajobraz morski z łodziami, okrętami, widok portu, wybrzeża;

  • weduta - przedstawia ogólny widok miasta lub jego fragment; inaczej pejzaż miejski;

  • batalistyka - przedstawia sceny bitewne, pochody wojenne, oblężenia i życie obozowe.

Ciekawostka

Barwniki, którymi posługują się malarze, powstają z konkretnych pigmentówpigmentpigmentów. Dawniej pozyskiwano je z naturalnych źródeł, którymi mogły być np. starta na pył skała, zwęglona kość słoniowa, sok z roślin. Barwniki naturalne możemy uzyskać samodzielnie, wykorzystując składniki, które mamy w kuchni – kakao (kolor czarny), jagody (kolor niebieski), herbata (kolor brązowy), szpinak (kolor zielony), kurkuma (kolor żółty) czy pomarańcze (kolor pomarańczowy). Dziś barwniki są głównie wytwarzane sztucznie.

Świat barw jest niezwykle bogaty. Zdarza się, że mamy kłopot z nazwaniem ich wszystkich. Główne kolory, które znajdziesz na malarskiej palecie, można ułożyć w tzw. koło barw (choć sam schemat może przyjmować różne kształty). Istotą koła barw jest możliwość dostrzeżenia, jak powstają kolory, a także w jaki sposób należy je wymieszać, aby otrzymać inną barwę (np. z połączenia czerwieni i żółci powstaje pomarańcz, z koloru niebieskiego i żółtego powstaje kolor zielony, a z czerwieni i niebieskiego powstanie fiolet).

RN4kpP6YDNQhO
Koło barw
Źródło: Own work, domena publiczna.

Opis obrazu

Ważne!

Opis obrazu charakteryzuje się trójdzielną kompozycją: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Każda z tych części powinna uwzględniać odpowiedzi na poniższe pytania:

Wstęp:

  • Kto jest autorem obrazu?

  • Kiedy powstało dzieło?

  • W jakiej technice je wykonano?

  • Gdzie znajduje się obraz?

  • Czy znane są jakieś historie z nim związane?

Rozwinięcie:

  • Jaka jest tematyka obrazu?

  • Co znajduje się na pierwszym planie?

  • Co znajduje się na drugim planie?

  • Co przedstawia tło?

  • Jakie barwy zastosował artysta?

  • Jaki jest nastrój obrazu?

  • Jakie uczucia wzbudza dzieło?

Zakończenie:

  • Jak oceniasz dzieło?

ROsKyfSgFHciV
Opis obrazu
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Ćwiczenie 3

Uporządkuj kolejno poniższe informacje tak, aby powstał plan opisu obrazu.

RpISwjeefSmZ3
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4

Wyjaśnij, od jakiego słowa pochodzi wyraz „wieczerza”. Zwróć uwagę na jego podstawę słowotwórczą. Podaj do niego synonim.

R1RHZJUVXGn1g
(Uzupełnij).

Odpowiedź:
Wyraz „wieczerza” pochodzi od słowa „wieczór”, czyli pory, w której odbywa się wieczorny posiłek. Synonimem słowa „wieczerza” jest „kolacja”.

Ćwiczenie 4

Przyporządkuj poniższe pojęcia do właściwych punktów na obrazie Camille'a PissarraCamille PissarroCamille'a Pissarra „Zbiór siana w Eragny‑sur‑epteEragnyEragny‑sur‑epte”.

RlGKOHK0UReak
Zadanie interaktywne polega na umieszczeniu pojęć we właściwych punktach na obrazie Camille'a Pissarra „Zbiór siana w Eragny-sur-epte”.
Źródło: Camille Pisarro, Zbiór siana w Eragny‑sur‑epte, 1889, domena publiczna.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4

Wymień pojęcia, jakie stosuje się przy opisywaniu obrazu.

Ru98qasvJjblw
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Przyjrzyj się obrazowi Jeana‑François MilletaJean MilletJeana‑François Milleta pt. „Kobiety zbierające kłosy”.  Rozpoznaj plany pierwszy i dalszy oraz opisz, co się na nich znajduje.

R1FtQYNwtnvKX
Kobiety zbierające kłosy
Źródło: Jean-François Millet [czytaj: żą fransła mije], Kobiety zbierające kłosy, 1857, domena publiczna.
RzgJiJ8QZMCcS
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij pojęcia pierwszego i drugiego planu na obrazie.

R14mu7CT8aOmz
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Opisz obraz „Kobiety zbierające kłosy” Jeana‑François MilletaJeana‑François MilletaJeana‑François Milleta. Wykorzystaj poniższe pytania.

  • Kto jest autorem i jaki jest tytuł obrazu?

  • Jaką techniką został namalowany?

  • Kiedy został namalowany?

  • Co jest tematem dzieła?

  • Jaki to typ obrazu: portret, martwa natura, scena rodzajowa czy pejzaż?

  • Kto znajduje się na pierwszym planie? Co robią postacie, w jakim momencie zostały uwiecznione?

  • Jak wyglądają pierwszoplanowe postacie? Jak są ubrane? W jakiej są pozycji?

  • Kogo widać w tle? Co robią postacie przedstawione na drugim planie?

  • Jaka jest pogoda? Jaka jest pora dnia i roku?

  • Jaka jest kolorystyka? Jakie barwy dominują? Z której strony pada światło?

Ruqwcs87WFMVw
Polecenie 2

Zapoznaj się z opisem obrazu „Kobiety zbierające kłosy” Jeana‑François MilletaJeana‑François MilletaJeana‑François Milleta. Wypisz elementy i postacie, jakie znajdują się na obrazie.

R6g1iLsV7SLPL
Jeana‑François Milleta
Polecenie 3

Opisz obraz „Bociany” Józefa Chełmońskiego. Wykorzystaj pytania z poprzedniego ćwiczenia, aby go opisać.

RWMt34j0neV3p
Bociany
Źródło: Józef Chełmoński, Bociany, 1900, domena publiczna.
R3SBKt6vdBzhb
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Wymień znane ci tytuły dzieł malarskich lub literackich przedstawiających żniwa.

R1RqyCnS6JbVg
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6

Przyjrzyj się dziełu Adriaena van OstadeAdriaen van OstadeAdriaena van Ostade [czytaj: ediriena wan osteda] „Malarz w swojej pracowni”. Dopasuj elementy wyposażenia pracowni i opisy do odpowiednich miejsc na obrazie.

R6uMi3YJZZmD2
Adriaen van Ostade "Malarz w swojej pracowni", domena publiczna
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 6

Z podanego opisu obrazu Adriaena van OstadeAdriaen van OstadeAdriaena van Ostade „Malarz w swojej pracowni” wypisz nazwy przedmiotów charakterystycznych dla pracowni malarskiej.

Obraz przedstawia malarza w jego pracowni. Pracownia to duże i wysokie pomieszczenie o drewnianym suficie, oświetlone witrażowym oknem, znajdującym się po lewej stronie. Okno przepuszcza dużo światła, ponieważ jest duże i zajmuje prawie całą ścianę. Na pierwszym planie widać siedzącego tyłem malarza, malującego obraz przy sztalugach. Artysta ma na sobie szary fartuch, a na głowie czerwony beret. Przy sztalugach po prawej stronie stoi mały stolik z przyborami malarskimi – widać dużą butelkę z płynem, małe szmatki oraz różnej wielkości pędzle. Pracownia jest pozastawiana różnymi przedmiotami – widać mały model człowieka, gipsowy odlew głowy, wiszące na ścianach ramy i palety malarskie, porozrzucane na podłodze szkice, zwieszające się z sufitu poroże jelenia. Na części sufitu zawieszony jest kawałek szarego płótna. Znajdujące się w głębi po prawej stronie kręte schodki prowadzą do dalszej części pracowni, w której znajduje się rozcierający farby pomocnik malarza. Na obrazie dominują ciepłe brązy.

R1Ya0MyvJRpzK
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 7
R1ax1JXNjCcdF
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczaniu prawidłowych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Opisz postać przedstawioną na obrazie „Malarz w swojej pracowni”. W opisie postaci uwzględnij: wygląd postaci, jej ubiór, postawę ciała, gesty, a także sytuację, w jakiej została ukazana.

RC9E7mTItXmgk
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 8

Jakimi cechami powinien się charakteryzować malarz? Sporządź jego krótki opis.

RhJaYW1zL7j1Y
Ćwiczenie 9

Opisz izdebkę malarza z obrazu Adriaena van OstadeAdriaen van OstadeAdriaena van Ostade „Malarz w swojej pracowni”. Możesz wykorzystać podane słownictwo.

Wygląd pracowni: słoneczna, widna, ciasna, obszerna, przytulna, wygodna, czysta, zaniedbana, ponura, zagracona.

Przedmioty w pracowni malarza: sztaluga, farby, odlew gipsowy, model, paleta, szkice, płótno, obraz, rama, pędzle, terpentyna w słojach.

Stosunki przestrzenne: z lewej strony, w centrum, z tyłu, z boku, przed, za, u góry, w głębi.

Wystrój wnętrza pracowni: fotel, stołek, zasłona, podłoga, schody, sufit, belki, okno.

Czasowniki do opisu wnętrza: widać, można dostrzec, znajduje się, leży, wisi, stoi, pada, mieści się, rozrzucono, tworzy atmosferę, panuje nastrój, rozsypano.

Cechy, ocena wnętrza: twórczy nieład, bałagan, nieporządek, rozgardiasz, brud, bieda, ubóstwo.

RdOlOvIfYSnku
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 9

Opisz, jak wyobrażasz sobie izdebkę malarza z obrazu Adriaena van Ostade (1610 - 1685) „Malarz w swojej pracowni”. Możesz wykorzystać podane słownictwo.

Wygląd pracowni: słoneczna, widna, ciasna, obszerna, przytulna, wygodna, czysta, zaniedbana, ponura, zagracona.

Przedmioty w pracowni malarza: sztaluga, farby, odlew gipsowy, model, paleta, szkice, płótno, obraz, rama, pędzle, terpentyna w słojach.

Stosunki przestrzenne: z lewej strony, w centrum, z tyłu, z boku, przed, za, u góry, w głębi.

Wnętrze pracowni (wystrój): fotel, stołek, zasłona, podłoga, schody, sufit, belki, okno, biurko, stół.

Czasowniki do opisu wnętrza: widać, można dostrzec, znajduje się, leży, wisi, stoi, pada, mieści się, rozrzucono, tworzy atmosferę, panuje nastrój, rozsypano.

Cechy, ocena wnętrza: twórczy nieład, bałagan, nieporządek, rozgardiasz.

RKimFr5yx8Mky
Ćwiczenie 10

Jakie uczucia może budzić pracownia malarska ukazana na obrazie  Adriaena van OstadeAdriaen van OstadeAdriaena van Ostade „Malarz w swojej pracowni”? Dopasuj podane sformułowania do luk w zdaniach.

R1er3BOVTVO9X
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w zdaniach odpowiednimi sformułowaniami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 11
RmdZe5O3k1zPB
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Wypisz, jakie elementy składają się na portret.

R16u1LzIcQoNu
R515QYpqM5BaK
Portret żony artysty z synkiem Stasiem
Źródło: Stanisław Wyspiański, Portret żony artysty z synkiem Stasiem, pastel na papierze, Muzeum Śląskie w Katowicach, domena publiczna.
Ćwiczenie 12
R2mdWJb6AGCTO
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RtLISPtQKmbaX
Ćwiczenie 13
Kobieca postać Tu uzupełnij. Została ukazana Tu uzupełnij. Jest ubrana Tu uzupełnij. Ma ciemne włosy. Na kolanach Tu uzupełnij, którego postać Tu uzupełnij. Dziecko jest ubrane w Tu uzupełnij, ma jasne włosy. Matka obejmuje je Tu uzupełnij, która znajduje się dokładnie w centrum całego przedstawienia. Ubiór obu postaci jest pozbawiony Tu uzupełnij. Tło portretu jest Tu uzupełnij. Mocno kontrastuje z sylwetkami obu postaci i Tu uzupełnij. Najdokładniej zostały oddane Tu uzupełnij. niech uczeń uzupełni ten tekst, a następnie rozwinie ten opis, wykorzystując materiał zebrany w ćwicz. 3. Proszę dodać puste pola - już bez gotowych odpowiedzi tam, gzie uczeń powinien rozwinąć opis.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 14

Opisz obraz Stanisława Wyspiańskiego Portret żony artysty z synkiem Stasiem.

RGBsKmH35rqNO
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 14

Zapoznaj się z opisem obrazu Stanisława Wyspiańskiego „Portret żony artysty z synkiem Stasiem”. Wypisz uczucia i emocje postaci obrazu.

R1eWFW5vtsdUT

Obejrzyj poniższy obraz Stworzenie świata Williama Blake'aWilliam BlakeWilliama Blake'a i wykonaj związane z nim ćwiczenia.

R1D55FUrkX8Eu
William Blake [czyt. łyliam blejk] Stworzenie świata
Źródło: William Blake [czyt. łyliam blejk], Stworzenie świata, 1794, olej na płótnie, British Museum [czyt. Britisz Mjuzejm] w Londynie, domena publiczna.
Ćwiczenie 15

Napisz krótko, co jest tematem obrazu Williama Blake'aWilliam BlakeWilliama Blake'a Stworzenie świata.

R132U0aAQ4Wfo
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 16

Przyjrzyj się obrazowi Williama Blake'aWilliam BlakeWilliama Blake'a Stworzenie świata i opisz postać Boga.

Re0J6XKK2sbpD
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 16

Jak wyobrażasz sobie postać Boga stwarzającego świat? Zgromadź przymiotniki opisujące jego wygląd i cechy charakteru.

R1dUuzNFN2Mgg
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 17

Co według ciebie jest główną myślą dzieła Williama Blake'aWilliam BlakeWilliama Blake'a? Zapisz poniżej odpowiedź.

Rkj05mLc9ZyWQ
Miejsce na odpowiedź ucznia.
1
Ćwiczenie 18

Sięgnij do słownika frazeologicznego, poszukaj hasła: 'krok'. Wyjaśnij znaczenie frazeologizmu 'stawiać pierwsze kroki'. Podaj przykłady użycia tego frazeologizmu w codziennym języku.

uzupełnij treść
R192zNAunRC1I
Pierwsze kroki
Źródło: Wincent van Gogh, Pierwsze kroki, domena publiczna.
RB665l9BNUWfE
Ćwiczenie 19
Z rozsypanych elementów ułóż obraz „Pierwsze kroki” Wincenta van Gogha.
Pierwsze kroki (wg Milleta)
Źródło: Wincent van Gogh, 1890, olej na płótnie, domena publiczna.
Ćwiczenie 19

Zapoznaj się z opisem obrazu „Pierwsze kroki” Vincenta van GoghaVincent van GoghVincenta van Gogha. Wypisz uczucia rodziców, obserwujących kroki swojego dziecka.

R2YK7HCs5Lon8

Sprawdź, czy umiesz!

Ćwiczenie 20
R1Zu71Q4EFPyE
Zadanie interaktywne polegające na dopasowaniu fragmentów do odpowiednich miejsc w tekście.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 21

Opisz sytuację przedstawioną na obrazie Vincenta van GoghaVincent van GoghVincenta van Gogha „Pierwsze kroki”. Zredaguj opis tak, aby zawierał odpowiedzi na pytania: kto?, co?, kiedy?, gdzie?, po co?, jak?

R1JFGX5rWK0zs
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 21

Nazwij uczucia, które towarzyszą 'stawianiu pierwszych kroków' w różnych sytuacjach.

R1RjKNu3ciO9E
Miejsce na notatkę
Polecenie 4

Przyjrzyj dziełu Leonarda da VinciLeonardo da VinciLeonarda da Vinci „Mona Lisa” i przeczytaj, jakie informacje są ważne przy opisie obrazu. Następnie opisz ten obraz, wykorzystując podane słownictwo.

R3ztUrfXnx9xL
Leonardo da Vinci Mona Lisa, 1503–1507, olej na desce, Paryż, Luwr
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RDqmeFOBBvw5l
Miejsce na notatkę
Polecenie 4

Wypisz z dostępnych ci źródeł informacji kilka tytułów obrazów Leonarda da VinciLeonardo da VinciLeonarda da Vinci.

RYNCy2VDI5LHE
1
Ćwiczenie 22

Dokończ wypowiedzenia tak, aby powstały definicje trzech tematów malarskich.

  • Pejzaż to…

  • Martwa natura to…

  • Portret to…

uzupełnij treść
Jean Millet
Camille Pissarro
Eragny
Adriaen van Ostade
William Blake
Vincent van Gogh
Leonardo da Vinci

Słownik

pigment
pigment

nierozpuszczalna w wodzie i olejach substancja używana w przemyśle farbiarskim do barwienia farb

wanitatywny
wanitatywny

w sztukach plastycznych zespół motywów, obrazujących marność i nietrwałość rzeczy doczesnych, najpopularniejsze to czaszka, gasnąca lub zgaszona świeca, więdnące kwiaty, przejrzałe owoce