Zdjęcie przedstawia plażę, po lewej stronie jest morze, po prawej stronie brzeg. Kilkunastoletni chłopiec w jasnych spodenkach kąpielowych, ukazany z profilu, wskakuje wprost w spienioną falę.
Zdjęcie przedstawia plażę, po lewej stronie jest morze, po prawej stronie brzeg. Kilkunastoletni chłopiec w jasnych spodenkach kąpielowych, ukazany z profilu, wskakuje wprost w spienioną falę.
Przyimek - maleńki despota
Zabawa NA plaży
Źródło: Alvesgaspar, licencja: CC BY-SA 3.0.
Warto wiedzieć!
Tyran, hegemon, dyktator i satrapa, to synonimy słowa despota. Czy króciutkie słowo, jakim jest przyimek, może mieć nieograniczoną władzę nad innymi wyrazami? Dziś dowiesz się, na czym władza ta polega.
R9yjSpvQuxnqq
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu na ilustracji podpisów dotyczących miejsca znajdowania się postaci na rysunku względem domu.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu na ilustracji podpisów dotyczących miejsca znajdowania się postaci na rysunku względem domu.
Źródło: Uniwersytet Wrocławski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
Do podanych wyrazów dopisz rzeczowniki: na, pod, przy, przed, za.
R16c3V28g0nJv
Miejsce na notatkę
Pamiętaj, że podane wyrazy są nieodmienne, ale narzucają formy rzeczownikom, z którymi się łączą.
Przykładowe zdania:
na kominie, pod szafką, przy drodze, przed przejściem, za szkołą.
Co musisz wiedzieć o przyimku
Przyimek jest nieodmienną częścią mowy, to znaczy, że zawsze występuje w takiej samej formie gramatycznej.
Przykłady: z, do,nad, pod, przed.
Przyimek wskazuje na zależności w zdaniu – np. przestrzenne (obok szkoły), czasowe (od jutra) czy przyczynowe (przez roztargnienie) i inne.
Przyimek jest wyrazem niesamodzielnym, nabiera znaczenia, jeśli postawimy go obok innego wyrazu. Najbardziej lubi sąsiedztwo rzeczownika, stąd jego nazwa. Przyimek stoi przy imieniu, czyli przy rzeczowniku. W dawnych gramatykach imieniem określano właśnie rzeczownik. Przyimek z rzeczownikiem tworzy wyrażenie przyimkowe.
Przykłady: z tatą, do domu, nad morzem, pod ręką, przed urodzinami.
Przyimek rządzi przypadkiem rzeczownika, czyli narzuca mu określoną formę. Bawili się w berka. (w + biernik) Bawili się nad rzeką. (nad + narzędnik) Bawili się na plaży. (na + miejscownik)
Ze względu na budowę przyimki dzieli się na: – proste, czyli niepodzielne, np. z, pod, w, do, od, po, na, za, przy, w, między, przez, – złożone, czyli składające się z przyimków prostych, np. zza (z + za), ponad (po + nad), poprzez (po + przez).
Ćwiczenie 2
RQPybff7iRoib
Pogrupuj podane wyrażenia przyimkowe, podziel je na takie, które określają relacje przestrzenne (gdzie?) oraz takie, które nazywają stosunki czasowe (kiedy?).
Pogrupuj podane wyrażenia przyimkowe, podziel je na takie, które określają relacje przestrzenne (gdzie?) oraz takie, które nazywają stosunki czasowe (kiedy?).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RroxpRFEN7DFd
Zadanie interaktywne. Należy do podanych przyimków dopisać w odpowiedniej formie rzeczowniki: przyjaciel, kocur, czarownica, kociołek, zaklęcie.
Zadanie interaktywne. Należy do podanych przyimków dopisać w odpowiedniej formie rzeczowniki: przyjaciel, kocur, czarownica, kociołek, zaklęcie.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R17UqJL9B7tsB
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu na ilustracji nazw przypadków.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu na ilustracji nazw przypadków.
Źródło: Uniwersytet Wrocławski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
Do podanych przyimków dopisz dowolne rzeczowniki. Określ, jakim przypadkiem rządzi dany przyimek. WZÓR: nad głową - narzędnik bez ... w ... pod ... do ... za ...
RUnQwuuhLmU9Z
Miejsce na notatkę
Przypomnij sobie pytania przypadków i spróbuj odmienić przez przypadki uzupełnione przez ciebie wyrazy.
Na przykład: bez sensu - dopełniacz w szkole - miejscownik pod ławką - narzędnik do domu - dopełniacz za boiskiem - narzędnik
Ćwiczenie 5
RlSVwiocCF7qX1
Zadanie interaktywne. Należy w wolne miejsca wpisać właściwe przyimki.
Zadanie interaktywne. Należy w wolne miejsca wpisać właściwe przyimki.
Czarownica Kornelia pakuje się na wakacje. Uzupełnij listę potrzebnych rzeczy właściwymi przyimkami.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
RPXnXg3lqnA5q
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu luk w tekście odpowiednimi wyrazami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu luk w tekście odpowiednimi wyrazami.
Uzupełnij przyimkami.
Apollo mieszka ............ górze zwanej Parnas.
Atena ............ pełnej zbroi wyskoczyła ............ głowy Zeusa.
Afrodyta wyłoniła się ............ piany morskiej ............ pobliżu Cypru.
............ brzegiem morza, ............ kwiecistej łące bawiła się ............ otoczeniu nimf Kora.
Praca Syzyfa ma trwać ............ końca, ............ całą wieczność.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
R1QiFFrPWA47I
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnieniu luk odpowiednimi formami wyrazów.
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnieniu luk odpowiednimi formami wyrazów.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
Rm6KgmhjSonUC
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
RcfCZ0VTZfH9a
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście wyrazami w ramkach.
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście wyrazami w ramkach.
Zastosuj związki wyrazowe z poprzedniego ćwiczenia w zdaniach.
oko w oko, kula u nogi, groch z kapustą, studnia bez dna, kaszka z mlekiem, gwóźdź do trumny, musztarda po obiedzie
Przegrany mecz w kosza to był mój ...........................................
Pisanie wypracowań to dla mnie ...........................................
Staś stanął .......................................... z lwem.
Nie uporządkowałeś zdjęć w albumie, jest tam ...........................................
Stary samochód to .........................................., cały czas trzeba coś naprawiać i płacić.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
R1AdM2IGsl25t
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Dopasuj wyrażenia przyimkowe do czasowników.
za dwóch, za złe, na zwłokę, po polsku, na dno, do syta, za ciosem, w opałach, z torbami, na bruku, na nosie, na głowie, przez zęby, na oku, z ręki, w kropce, od rzeczy, na nerwach
Jeść
Pójść
Mówić
Mieć
Grać
Znaleźć się
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11
Ułóż trzy zdania z przyimkami złożonymi: pomiędzy, zza, naprzeciw.
R40AonBnaNBo0
Miejsce na notatki
Każde z ułożonych przez ciebie zdań powinno zawierać podmiot i orzeczenie. Pamiętaj, że przyimek rządzi przypadkiem rzeczownika: - pomiędzy + narzędnik, np. pomiędzy kredkami, - zza, naprzeciw + dopełniacz, np. zza chmur.
Przykładowe zdania: Wczoraj na plaży doszło do kłótni pomiędzy turystami a ratownikiem. Niespodziewanie zza żywopłotu wybiegły dwa dziki. Mój wujek kupił dom naprzeciw leśniczówki.
Ćwiczenie 12
R1b4SoZajagnv
Ilustracja interaktywna z 4 naniesionymi punktami, po naciśnięciu na każdy z nich, rozwija się pole tekstowe. Należy wpisać do niego odpowiednie wyrażenia przyimkowe.
Ilustracja interaktywna z 4 naniesionymi punktami, po naciśnięciu na każdy z nich, rozwija się pole tekstowe. Należy wpisać do niego odpowiednie wyrażenia przyimkowe.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12
Z poniższych zdań wypisz wyrażenia przyimkowe.
Ręka wyłania się spoza kadru. Woda w szklance pełna jest bąbelków powietrza. Wędkarz płynie w łódce. Nad horyzontem panuje ciemność. Ryba została złapana na haczyk.
RFjJFtsmnjbD5
Miejsce na notatki
Wyrażenia przyimkowe w podanych zdaniach składają się z przyimka i rzeczownika.
Wyrażenia przyimkowe: spoza kadru, w szklance, w łódce, nad horyzontem, na haczyk.
Sprawdź, czy umiesz!
Ćwiczenie 13
RtHloBrlE5XhR
Ilustracja interaktywna (zdjęcie) z naniesionymi punktami, do których należy przyporządkować wyrazy z ramek.
Ilustracja interaktywna (zdjęcie) z naniesionymi punktami, do których należy przyporządkować wyrazy z ramek.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 13
Zapisz po jednym synonimie do podanych przyimków: spoza, spośród, ku.
R157Oq7kKqPXk
Miejsce na notatki
Pamiętaj, że synonim to wyraz o podobnym, zbliżonym znaczeniu, np. alfabet i abecadło.
Synonimy podanych przyimków: zza, spomiędzy, do.
Ćwiczenie 14
RPwa1Xfo2KKcO1
Zadanie interaktywne. Należy uzupełnić tekst brakującymi wyrazami (przyimkami) tak, aby zachować sens wypowiedzi.
Zadanie interaktywne. Należy uzupełnić tekst brakującymi wyrazami (przyimkami) tak, aby zachować sens wypowiedzi.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R5bdnKk3TFmnO
Miejsce na notatkę
Zwróć uwagę na to, co można wyrazić za pomocą przyimków.
Bez przyimków nie można poprawnie budować zdań, dlatego są niezbędne. Dzięki nim można wyrazić, gdzie coś/ktoś się znajduje (np. w szkole), kiedy się coś wydarzyło (np. przed kolacją) itp.