RkAg6DHsE4FrM
Na szarym tle znajduje się niewielki stosik niebiesko‑szarych kartek, po prawej stronie pióro w tym samym kolorze. Białe dymki ułożone są dookoła pióra i kartek.

Różne typy notatek

Notatnik
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Warto wiedzieć

Bardzo ważną umiejętnością jest gromadzenie wiedzy, dlatego notatki z lekcji gęsto wypełniają strony zeszytów uczniowskich. Czy wiesz, że można je tworzyć zupełnie inaczej, wykorzystywać grafiki, słowa‑klucze i proste schematy? Dziś poznasz sposób notowania zwany mapą myśli, który pozwala o wiele szybciej uczyć się i zapamiętywać. Mapa myśli to coraz popularniejsza forma sporządzania notatek. Polega na przedstawieniu zagadnienia za pomocą połączonych ze sobą haseł, rysunków. Ta graficzna metoda jest niezwykle przydatna podczas porządkowania wiadomości i przemyśleń, gdyż ułatwia zapamiętywanie.

Jak powstał pomysł?

Wszystko zaczęło się od ludzi, którzy są jednymi z największych światowych autorytetówautorytetautorytetów w temacie technik uczenia się. Tony Buzan oraz Barry Buzan, bo o nich mowa, są autorami teorii Map Myśli (Mind Mapping [czyt. majnd maping] – dosłownie mapowanie myśli).

Dla zainteresowanych
Roger Sperry [czyt. rodżer spery]
Roger Sperry [czyt. rodżer spery]

amerykański neuropsychologdiagramneuropsycholog, neurobiologneurobiologianeurobiolog i laureat Nagrody Nobla za badania dotyczące rozdzielonego mózgu; dowiódł, że lewa półkula mózgowa jest odpowiedzialna za logikęlogikalogikę i analityczne myślenie, a prawa półkula za kreatywnośćkreatywnośćkreatywność, wyobraźnię i emocje; zainspirował Tony’ego i Barry’ego Buzanów do stworzenia koncepcji map myśli

Barry Buzan [czyt. bary bjuzan]
Barry Buzan [czyt. bary bjuzan]

współtwórca metody mapy myśli; od 1981 współtworzył z Tonym Buzanem „Mapy twoich myśli”; specjalista w dziedzinie systemów międzynarodowych; historii, polityki, ekonomii, socjologii i nauk ścisłych

Tony Buzan [czyt. tony bjuzan]
Tony Buzan [czyt. tony bjuzan]

autorytet w dziedzinie technik uczenia się, współtwórca metody mapy myśli, konsultant agend rządowych i międzynarodowych korporacji, autor ponad 82 książek

Zanim jednak przejdziemy do tematu map myśli, przypomnijmy, jak działa nasz mózg. Jego lewa półkula jest tą, która odpowiada za logiczne myślenie: słowa, liczby, analizę, hierarchizowanie informacji. Możemy więc nazwać ją techniczną lub logiczną.

Prawa półkula natomiast odpowiada za myślenie abstrakcyjne – rozpoznawanie kolorów, dźwięku, rytmu, przestrzeni – oraz za wyobraźnię, marzenia, uczucia. Możemy więc nazwać ją artystycznątwórczą.

Ucząc się, najczęściej wykorzystujemy tylko jedną półkulę naszego mózgu – lewą. Dowiedziono jednak, że najlepsze efekty osiąga się wtedy, kiedy obie półkule współpracują ze sobą. Zaangażowanie całego mózgu w naukę wpływa na zwiększenie naszej efektywności oraz pozwala przypomnieć sobie wiadomości w momencie, gdy ich potrzebujemy.

Jedną z metod na osiąganie lepszych efektów w nauce i zapamiętywaniu są mapy myśli, czyli unikalny sposób notowania informacji. Tworząc mapy myśli, używamy nie tylko słów, ale również diagramówdiagramdiagramów, symboli, obrazów i kolorów, dzięki czemu obie półkule naszego mózgu – lewa i prawa – biorą w tym udział.

Ćwiczenie 1
R8QlnOgOHzgyP
Ćwiczenie podsumowujące.
Źródło: LEARNETIC SA, licencja: CC BY 4.0.
RDCVNVNIKWLN41
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., Mapa myśli, licencja: CC BY 3.0.

Czym jest mapa myśli?

Mapy myśli to specjalny rodzaj notowania, w którym wykorzystuje się słowa hasła (słowa kluczesłowo‑kluczsłowa klucze) wywołujące skojarzenia z danym zagadnieniem, liczby oraz rozmaite obrazki i symbole graficzne. W mapach myśli stosuje się wiele kolorów, każdy z nich pełni określoną funkcję, więc nie mogą pojawiać się przypadkowo. Szczególne znaczenie przypisuje się przestrzennemu rozplanowaniu tekstu oraz różnorodności stylów i wielkości czcionki. W centrum umieszcza się najważniejsze słowo - temat danej mapy myśli, od którego promieniście odchodzą linie ze słowami kojarzącymi się z nim. Na jednej linii umieszcza się jedno słowo. Wykorzystujemy tu więc schemat „od ogółu do szczegółu”. W mapach myśli stosuje się różne skróty i symbole. Ważne jest to, by po pewnym czasie były one czytelne i zrozumiałe dla osoby, która je tworzy. Mapy myśli ułatwiają pracę uczniom, studentom, nauczycielom, wykładowcom, biznesmenom, politykom, projektantom, konstruktorom oraz przedstawicielom wielu innych profesji.

Mogą być przydatne w różnych sytuacjach:

podczas sporządzania notatek,

powtarzania wiadomości,

zapamiętywania ważnych informacji,

planowania spotkań lub tygodniowego rozkładu zajęć,

burzy mózgów.

Podstawowe zasady tworzenia mapy myśli:

  1. Temat powinien być umieszczony w centrum, zapisany dużą czcionką.

  2. Należy stosować zróżnicowaną wielkość czcionek - największą dla tematu głównego i coraz mniejsze dla kolejnych podtematów.

  3. Warto stosować co najmniej trzy kolory.

  4. Gałęzie odchodzące od kolejnych podtematów powinny być coraz mniejsze i różnić się od siebie kolorami.

  5. Nie jest konieczne stosowanie zdań.

  6. Aby przyciągnąć wzrok, warto zastosować słowa‑klucze, rysunki, strzałki.

Najważniejsze zalety mapy myśli:

  • przejrzystość;

  • atrakcyjność;

  • oszczędność czasu w przygotowaniu notatki i jej przyswojeniu;

  • możliwość dopisania w każdej chwili dodatkowych elementów;

  • pobudzenie mózgu do kreatywności, czyli uruchamianie twórczego i logicznego myślenia;

  • wykorzystanie intuicji i pamięci;

  • skuteczność.

Posłuchaj audiobooka na temat map myśli lub zapoznaj się z jego treścią zamieszczoną poniżej, a następnie wykonaj ćwiczenia i polecenia.

MAPY MYŚLI – audiobook

Rozdziały:

  1. Dobra myśl – tylko jak to zrobić?

  2. Czy tylko kartka i kredki?

  3. Po co mi mapy myśli?

RDCC9LBuWU0Yp1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RqEzk8MnXdGeb1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
Ry698Pw8CatoX1
Na ekranie wyświetla się w ramce Zadanie 1. zatytułowane „Zasady tworzenia map myśli”. Poniżej znajduje się polecenie „Określ zasady tworzenia map myśli. Oceń prawdziwość podanych informacji”. Pod poleceniem znajduje się sześć zdań. Do każdego z nich wybrać odpowiedź „Prawda” lub „Fałsz”. Poniżej po prawej stronie znajduje się przycisk „Sprawdź” umożliwiający sprawdzenie poprawności rozwiązania odpowiedzi.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
ReJFxqXr9gfeZ
Ćwiczenie 3
Wybierz i zaznacz w zadaniach wyrazy, aby utworzone zdania przekazywały poprawne informacje na temat map myśli.
Źródło: Opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
1
Polecenie 1
R1bWX7j3RHVXp
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: KSIĄŻKI Elementy należące do kategorii KSIĄŻKI Nazwa kategorii: SŁOWNIKI Elementy należące do kategorii SŁOWNIKI Nazwa kategorii: Języka polskiego Nazwa kategorii: Ortograficzny Nazwa kategorii: Poprawnej polszczyzny Nazwa kategorii: Polsko-angielski Nazwa kategorii: Synonimów Koniec elementów należących do kategorii SŁOWNIKI Nazwa kategorii: PODRĘCZNIKI Elementy należące do kategorii PODRĘCZNIKI Nazwa kategorii: Fizyka dla klasy VII Nazwa kategorii: Muzyka dla klasy IV Nazwa kategorii: Biologia dla klasy VI Koniec elementów należących do kategorii PODRĘCZNIKI Nazwa kategorii: POWIEŚCI Elementy należące do kategorii POWIEŚCI Nazwa kategorii: Przygodowe Elementy należące do kategorii Przygodowe Nazwa kategorii: "W pustyni i w puszczy" Nazwa kategorii: Fantasy Elementy należące do kategorii Fantasy Nazwa kategorii: "Hobbit, czyli tam i z powrotem" Koniec elementów należących do kategorii POWIEŚCI Koniec elementów należących do kategorii KSIĄŻKI.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Polecenie 2

Sporządź notatkę w formie mapy myśli na temat wybranych utworów Adama Mickiewicza. Możesz uzupełnić poniższy przykład lub narysować ją na kartce.

Instrukcja tworzenia mapy myśli:

1. Przygotuj kartkę (np. z bloku), ułóż ją poziomo.

2. Na środku zapisz temat notatki. To będzie najbardziej widoczny element mapy, dlatego użyj większej czcionki, pogrubionych liter, jaskrawego koloru itp.

3. Wokół tematu notatki umieść związane z nim hasła (słowa kluczowe). Połącz je z tematem gałęziami. Od nich poprowadź mniejsze gałązki do kolejnych haseł.

4. Zadbaj o hierarchię: im bardziej oddalasz się od tematu, tym mniejszej czcionki używaj, stosuj cieńsze linie. Mapa myśli rozwija się od ogółu (od środka) do szczegółu (na zewnątrz).

5. Pamiętaj o estetyce: mapa myśli musi być czytelna i przejrzysta. Używaj kolorów dla oznaczenia każdej z gałęzi.

6. Możesz dodać symboliczne rysunki, grafiki, które kojarzą się z danym zagadnieniem.

RiBFjpJ2OE1F9
Mapa myśli. 2. Mapa myśli: Twórczość wybranego pisarza.. Lista elementów: Nazwa kategorii: Element 0Elementy należące do kategorii Element 0Nazwa kategorii: AElementy należące do kategorii ANazwa kategorii: A1Nazwa kategorii: A2Nazwa kategorii: A3Koniec elementów należących do kategorii ANazwa kategorii: BElementy należące do kategorii BNazwa kategorii: B1Nazwa kategorii: B2Koniec elementów należących do kategorii BNazwa kategorii: CNazwa kategorii: DElementy należące do kategorii DNazwa kategorii: D1Koniec elementów należących do kategorii DNazwa kategorii: EKoniec elementów należących do kategorii Element 0
Mapa myśli - Adam Mickiewicz
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 3

Sporządź notatkę w formie wyliczenia na temat poznanych utworów Adama Mickiewicza. Uwzględnij informacje dotyczące czasu i miejsca wydarzeń, bohaterów oraz tematyki utworu.

R1SHxo6VmGrdr
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 3

Wykonaj mapę myśli na temat wybranej lektury na kartce papieru, a następnie dokładnie taką samą zrób na komputerze. Co było dla ciebie łatwiejsze? Czy udało ci się odzwierciedlić mapę z kartki na komputerze? Swoje spostrzeżenia zapisz poniżej.

RXsjtRYjVAltF
Polecenie 3

Zastanów się i napisz, jakie znaki graficzne lub rysunki można wykorzystać, tworząc notatkę z lektury „ Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa”.

Rjuady9cJ9Ugr
Polecenie 4

Zastanów się i zapisz, do czego możesz wykorzystać mapy myśli w szkole i w życiu.

R1KZDJvxydke7

Słownik

abstrakcyjny
abstrakcyjny

oderwany od rzeczywistości, nieoparty na doświadczeniu, niedający się urzeczywistnić

autorytet
autorytet

człowiek mający duże poważanie ze względu na swą wiedzę lub postawę moralną, stawiany za wzór do naśladowania, mający wpływ na postawy i myślenie innych ludzi

diagram
diagram

przedstawienie jakichś zjawisk lub zależności w postaci linii krzywej lub różnej wysokości słupków

kreatywność
kreatywność

tworzenie czegoś nowego lub oryginalnego

logika
logika

1. dyscyplina naukowa zajmująca się regułami poprawnego myślenia i wnioskowania;

2. poprawne, rzeczowe myślenie, oparte na związkach przyczynowo‑skutkowych

mapa myśli
mapa myśli

metoda notowania, polegająca na wykorzystaniu słów‑kluczy, obrazów, kolorów i schematów; jej centrum stanowi główny temat, od którego odchodzą gałęzie do podtematów, a od nich kolejne, aż do wyczerpania tematu; ten sposób tworzenia notatek zwiększa efektywność uczenia się, poprawia pamięć i koncentrację, uczy logicznego myślenia i właściwego interpretowania tekstów; może być stosowana podczas lekcji, nauki do sprawdzianu czy w życiu codziennym

neuropsychologia
neuropsychologia

nauka badająca zależności między zjawiskami psychicznymi i neurologicznymi

neurobiologia
neurobiologia

biologia układu nerwowego

słowo‑klucz
słowo‑klucz

rzeczownik lub czasownik, który niesie najwięcej treści i uruchamia skojarzenia, pozwala na przypomnienie sobie jakiegoś zagadnienia

\ Źródła:

https://zpe.gov.pl/b/mapy-mysli/PVL3QqxOQ

https://zpe.gov.pl/a/mapy-mysli/Dt22TtrIb

m54917cefb7ea32dc_1503905579466_0
m54917cefb7ea32dc_1502358147126_0
m54917cefb7ea32dc_1522759004116_0