Różne typy notatek
Warto wiedzieć
Bardzo ważną umiejętnością jest gromadzenie wiedzy, dlatego notatki z lekcji gęsto wypełniają strony zeszytów uczniowskich. Czy wiesz, że można je tworzyć zupełnie inaczej, wykorzystywać grafiki, słowa‑klucze i proste schematy? Dziś poznasz sposób notowania zwany mapą myśli, który pozwala o wiele szybciej uczyć się i zapamiętywać. Mapa myśli to coraz popularniejsza forma sporządzania notatek. Polega na przedstawieniu zagadnienia za pomocą połączonych ze sobą haseł, rysunków. Ta graficzna metoda jest niezwykle przydatna podczas porządkowania wiadomości i przemyśleń, gdyż ułatwia zapamiętywanie.
Jak powstał pomysł?
Wszystko zaczęło się od ludzi, którzy są jednymi z największych światowych autorytetówautorytetów w temacie technik uczenia się. Tony Buzan oraz Barry Buzan, bo o nich mowa, są autorami teorii Map Myśli (Mind Mapping [czyt. majnd maping] – dosłownie mapowanie myśli).
amerykański neuropsychologneuropsycholog, neurobiologneurobiolog i laureat Nagrody Nobla za badania dotyczące rozdzielonego mózgu; dowiódł, że lewa półkula mózgowa jest odpowiedzialna za logikęlogikę i analityczne myślenie, a prawa półkula za kreatywnośćkreatywność, wyobraźnię i emocje; zainspirował Tony’ego i Barry’ego Buzanów do stworzenia koncepcji map myśli
współtwórca metody mapy myśli; od 1981 współtworzył z Tonym Buzanem „Mapy twoich myśli”; specjalista w dziedzinie systemów międzynarodowych; historii, polityki, ekonomii, socjologii i nauk ścisłych
autorytet w dziedzinie technik uczenia się, współtwórca metody mapy myśli, konsultant agend rządowych i międzynarodowych korporacji, autor ponad 82 książek
Zanim jednak przejdziemy do tematu map myśli, przypomnijmy, jak działa nasz mózg. Jego lewa półkula jest tą, która odpowiada za logiczne myślenie: słowa, liczby, analizę, hierarchizowanie informacji. Możemy więc nazwać ją techniczną lub logiczną.
Prawa półkula natomiast odpowiada za myślenie abstrakcyjne – rozpoznawanie kolorów, dźwięku, rytmu, przestrzeni – oraz za wyobraźnię, marzenia, uczucia. Możemy więc nazwać ją artystyczną, twórczą.
Ucząc się, najczęściej wykorzystujemy tylko jedną półkulę naszego mózgu – lewą. Dowiedziono jednak, że najlepsze efekty osiąga się wtedy, kiedy obie półkule współpracują ze sobą. Zaangażowanie całego mózgu w naukę wpływa na zwiększenie naszej efektywności oraz pozwala przypomnieć sobie wiadomości w momencie, gdy ich potrzebujemy.
Jedną z metod na osiąganie lepszych efektów w nauce i zapamiętywaniu są mapy myśli, czyli unikalny sposób notowania informacji. Tworząc mapy myśli, używamy nie tylko słów, ale również diagramówdiagramów, symboli, obrazów i kolorów, dzięki czemu obie półkule naszego mózgu – lewa i prawa – biorą w tym udział.

Czym jest mapa myśli?
Mapy myśli to specjalny rodzaj notowania, w którym wykorzystuje się słowa hasła (słowa kluczesłowa klucze) wywołujące skojarzenia z danym zagadnieniem, liczby oraz rozmaite obrazki i symbole graficzne. W mapach myśli stosuje się wiele kolorów, każdy z nich pełni określoną funkcję, więc nie mogą pojawiać się przypadkowo. Szczególne znaczenie przypisuje się przestrzennemu rozplanowaniu tekstu oraz różnorodności stylów i wielkości czcionki. W centrum umieszcza się najważniejsze słowo - temat danej mapy myśli, od którego promieniście odchodzą linie ze słowami kojarzącymi się z nim. Na jednej linii umieszcza się jedno słowo. Wykorzystujemy tu więc schemat „od ogółu do szczegółu”. W mapach myśli stosuje się różne skróty i symbole. Ważne jest to, by po pewnym czasie były one czytelne i zrozumiałe dla osoby, która je tworzy. Mapy myśli ułatwiają pracę uczniom, studentom, nauczycielom, wykładowcom, biznesmenom, politykom, projektantom, konstruktorom oraz przedstawicielom wielu innych profesji.
Mogą być przydatne w różnych sytuacjach:
podczas sporządzania notatek,
powtarzania wiadomości,
zapamiętywania ważnych informacji,
planowania spotkań lub tygodniowego rozkładu zajęć,
burzy mózgów.
Podstawowe zasady tworzenia mapy myśli:
Temat powinien być umieszczony w centrum, zapisany dużą czcionką.
Należy stosować zróżnicowaną wielkość czcionek - największą dla tematu głównego i coraz mniejsze dla kolejnych podtematów.
Warto stosować co najmniej trzy kolory.
Gałęzie odchodzące od kolejnych podtematów powinny być coraz mniejsze i różnić się od siebie kolorami.
Nie jest konieczne stosowanie zdań.
Aby przyciągnąć wzrok, warto zastosować słowa‑klucze, rysunki, strzałki.
Najważniejsze zalety mapy myśli:
przejrzystość;
atrakcyjność;
oszczędność czasu w przygotowaniu notatki i jej przyswojeniu;
możliwość dopisania w każdej chwili dodatkowych elementów;
pobudzenie mózgu do kreatywności, czyli uruchamianie twórczego i logicznego myślenia;
wykorzystanie intuicji i pamięci;
skuteczność.
Posłuchaj audiobooka na temat map myśli lub zapoznaj się z jego treścią zamieszczoną poniżej, a następnie wykonaj ćwiczenia i polecenia.
MAPY MYŚLI – audiobook
Rozdziały:
Dobra myśl – tylko jak to zrobić?
Czy tylko kartka i kredki?
Po co mi mapy myśli?
Rozdział 1
Dobra myśl – tylko jak to zrobić?
W tej części audiobooka dowiecie się, jak narysować mapę myśli oraz poznacie kilka cennych wskazówek potrzebnych do jej stworzenia.
— Czy możesz mi powiedzieć, co robisz, jak się uczysz, że osiągasz tak świetne wyniki? Zawsze jesteś przygotowana.
— Grunt to dobre notatki.
— Tak, wiem. Staram się zawsze je mieć.
— No, właśnie. Przeglądam przed zajęciami i uczę się tylko z nich.
— Tak, ale ja nie zawsze mam czas, żeby chociaż zajrzeć do wszystkich materiałów. Jest tego bardzo dużo.
— Ach, chyba właśnie tutaj jest twój problem. Notatki muszą być jasne, przejrzyste i łatwe do zapamiętania.
— Łatwo powiedzieć. Ale jak to zrobić?
— Czy słyszałeś o mapach myśli?
— Niewiele. Opowiedz mi, jak zrobić taką mapę.
— OK. Musisz wziąć kartkę papieru (A4 lub większą). Połóż ją poziomo przed sobą. W centrum umieść kolorowy rysunek lub tekst, który stanowi główny temat mapy. Od tego rysunku lub tekstu rysuj linie na kształt gałęzi drzew. Pierwsze linie niech będą grube, kolejne niech stają się coraz cieńsze. Użyj różnych kolorów. Ponumeruj główne linie.
— A po co? Czy to ważne?
— Bardzo ważne. Służy to uporządkowaniu. Jest także przydatne, kiedy na podstawie mapy mamy wygłosić przemówienie czy referat. Nad gałęziami umieść słowa kluczowe, związane z tematem. Narysuj następne gałęzie odchodzące od głównych. Słowa na tych gałęziach są podtematami tych haseł, które zapisałeś na gałęziach głównych.
— Wygląda to dosyć prosto. Masz może kilka wskazówek na początek?
— Pisz wyraźnie. Mapa powinna być przejrzysta i czytelna. Korzystaj ze skojarzeń. Uda ci się więcej zapamiętać, jeśli skojarzysz nowe wiadomości z tymi, które już posiadasz. Rysuj: śmieszne grafiki, proste szkice czy nawet zwykłe strzałki – takie formy są o wiele atrakcyjniejsze dla mózgu niż „zwykłe” słowa.
— Dziękuję, Aniu. Spróbuję na pewno.
— I pamiętaj: koniecznie puść wodze fantazji. Urozmaicaj swoją mapę myśli na wszelkie możliwe sposoby, niech będzie jak najdziwniejsza, jak najciekawsza dla twojego mózgu. On nie zapamiętuje byle czego.
Rozdział 2
Czy tylko kartka i kredki?
Ciąg dalszy rozmowy Ani i Michała. W tej części audiobooka dowiecie się, w jaki sposób możecie wykorzystać komputer do tworzenia map myśli.
— Aniu, a czy mapy myśli można tworzyć tylko na kartce papieru?
— Mapy myśli możesz tworzyć także z wykorzystaniem programów komputerowych. Pamiętaj jednak, że mapy w formie elektronicznej nie pobudzają kreatywności w takim samym stopniu, jak papierowe.
— A czy programy do tworzenia map myśli są darmowe?
— Istnieją zarówno programy darmowe, jak i płatne.
— OK, zacznijmy od darmowych. Znasz jakieś?
— Tak, znam. Jednym z nich jest program działający w przeglądarce na stronie: www.bubbl.us. Musisz założyć tam konto.
— Jakie możliwości ma ten program?
— Konto darmowe pozwala na wykonanie trzech map myśli. W aplikacji łatwo można dodać pola z tekstem lub linkiem. Istnieje możliwość ich formatowania.
— A jakie ma ograniczenia?
— Nie ma możliwości formatowania strzałek (kolorowania, pogrubiania), ani wstawiania obrazów. Plik można zapisać lub wydrukować i udostępnić dokument wybranym adresom mailowym. Dzięki temu inni również mogą go edytować, a wszystkie zmiany zapisywane są automatycznie.
— Dzięki! A czy jest strona, na której nie muszę zakładać konta?
— Tak. Ja znam www.text2mindmap.com, ale musisz pamiętać – jest to niepełna wersja programu. Pełną otrzymasz po założeniu konta. W aplikacji dodajemy tekst w polu tekstowym.
— O, to znacznie upraszcza jego używanie.
— Tak. Serwis przekształca tekst w mapę myśli. Możemy później modyfikować wygląd mapy, ustawiać kolory, formatować tekst według uznania. Jest możliwość formatowania strzałek, ale nie ma możliwości wstawiania obrazów. Plik można zapisać lub pobrać jako plik jpg lub pdf.
— A co, jeśli nie mam chwilowo połączenia z Internetem?
— Jest jeszcze FreeMind, który jednak wymaga instalacji na komputerze. W aplikacji łatwo można dodać pola z tekstem, obrazem, ikony, linki. W prosty sposób można przedstawić i formatować mapę myśli, tworzyć zaszyfrowane mapy zabezpieczone hasłem, a potem pobrać.
— Aniu, a gdyby ktoś chciał wydać pieniądze na program? Znasz jakiś? Warto?
— Program iMindMap. Łatwo się przekonać, czy warto w niego inwestować, ponieważ można wypróbować go bezpłatnie przez 7 dni. Do wypróbowania potrzebny jest adres email.
— Dziękuję za pomoc, pora skorzystać!
Rozdział 3
Po co mi mapy myśli?
W tej części audiobooka dowiesz się, jakie korzyści płyną ze stosowania map myśli i jakie jest ich zastosowanie.
Korzyści ze stosowania map myśli to:
– podniesienie efektywności pracy;
– uczynienie prostszym, szybszym i przyjemniejszym nauki i zapamiętywania – podczas nauki korzysta się z obu półkul swojego mózgu, a mapy dodatkowo ułatwiają przyswajanie wiedzy;
– oszczędność czasu – zapisywanie i czytanie tylko istotnych słów-kluczy, bez konieczności wielokrotnego czytania całego materiału, a zatem zwiększenie koncentracji;
– rozwijanie twórczego myślenia i rozbudzanie wyobraźni;
– umiejętność planowania i porządkowania informacji;
– pomoc przy powtórkach. Mapy stymulują nasz umysł lepiej niż zwykłe notatki w zeszycie.
Mapy myśli można stosować na przykład:
a) w nauce:
– do przygotowania się do wypracowań, egzaminów, prezentacji czy do zapamiętywania dłuższych i krótszych tekstów.
b) w życiu codziennym:
– do śledzenia dat, wydarzeń, informacji czy do planowania finansów, wakacji itp.
c) w pracy (do planowania):
– badań;
– wystąpień;
– spotkań;
– projektów.

Sporządź notatkę w formie mapy myśli na temat wybranych utworów Adama Mickiewicza. Możesz uzupełnić poniższy przykład lub narysować ją na kartce.
Instrukcja tworzenia mapy myśli:
1. Przygotuj kartkę (np. z bloku), ułóż ją poziomo.
2. Na środku zapisz temat notatki. To będzie najbardziej widoczny element mapy, dlatego użyj większej czcionki, pogrubionych liter, jaskrawego koloru itp.
3. Wokół tematu notatki umieść związane z nim hasła (słowa kluczowe). Połącz je z tematem gałęziami. Od nich poprowadź mniejsze gałązki do kolejnych haseł.
4. Zadbaj o hierarchię: im bardziej oddalasz się od tematu, tym mniejszej czcionki używaj, stosuj cieńsze linie. Mapa myśli rozwija się od ogółu (od środka) do szczegółu (na zewnątrz).
5. Pamiętaj o estetyce: mapa myśli musi być czytelna i przejrzysta. Używaj kolorów dla oznaczenia każdej z gałęzi.
6. Możesz dodać symboliczne rysunki, grafiki, które kojarzą się z danym zagadnieniem.
Sporządź notatkę w formie wyliczenia na temat poznanych utworów Adama Mickiewicza. Uwzględnij informacje dotyczące czasu i miejsca wydarzeń, bohaterów oraz tematyki utworu.
Sprawdź, czy umiesz!
Wykonaj mapę myśli na temat wybranej lektury na kartce papieru, a następnie dokładnie taką samą zrób na komputerze. Co było dla ciebie łatwiejsze? Czy udało ci się odzwierciedlić mapę z kartki na komputerze? Swoje spostrzeżenia zapisz poniżej.
Zastanów się i napisz, jakie znaki graficzne lub rysunki można wykorzystać, tworząc notatkę z lektury „ Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa”.
Zastanów się i zapisz, do czego możesz wykorzystać mapy myśli w szkole i w życiu.
Słownik
oderwany od rzeczywistości, nieoparty na doświadczeniu, niedający się urzeczywistnić
człowiek mający duże poważanie ze względu na swą wiedzę lub postawę moralną, stawiany za wzór do naśladowania, mający wpływ na postawy i myślenie innych ludzi
przedstawienie jakichś zjawisk lub zależności w postaci linii krzywej lub różnej wysokości słupków
tworzenie czegoś nowego lub oryginalnego
1. dyscyplina naukowa zajmująca się regułami poprawnego myślenia i wnioskowania;
2. poprawne, rzeczowe myślenie, oparte na związkach przyczynowo‑skutkowych
metoda notowania, polegająca na wykorzystaniu słów‑kluczy, obrazów, kolorów i schematów; jej centrum stanowi główny temat, od którego odchodzą gałęzie do podtematów, a od nich kolejne, aż do wyczerpania tematu; ten sposób tworzenia notatek zwiększa efektywność uczenia się, poprawia pamięć i koncentrację, uczy logicznego myślenia i właściwego interpretowania tekstów; może być stosowana podczas lekcji, nauki do sprawdzianu czy w życiu codziennym
nauka badająca zależności między zjawiskami psychicznymi i neurologicznymi
biologia układu nerwowego
rzeczownik lub czasownik, który niesie najwięcej treści i uruchamia skojarzenia, pozwala na przypomnienie sobie jakiegoś zagadnienia
\ Źródła:
https://zpe.gov.pl/b/mapy-mysli/PVL3QqxOQ
https://zpe.gov.pl/a/mapy-mysli/Dt22TtrIb