RVkUkcbLxXyBi
Obraz przedstawia scenę opisaną w "Odysei" Homera. W promieniach zachodzącego słońca, które rozświetla złotem niebo i morze, widać statek z białymi żaglami. Na jego pokładzie stoi Odyseusz w otoczeniu swoich towarzyszy. Drwi z oślepionego przed chwilą cyklopa Polifema, ukrywającego się za jedną ze skał po lewej stronie. Kontury skał, za którymi chowa się Polifem, są niewyraźne, postać cyklopa się z nimi zlewa. W oddali widać skały i przepływającą łódź, a po prawej stronie statek z rozwiniętymi żaglami, pełen ludzi.

Każdy z nas jest Odysem - Leopold Staff Odys

Odys drwiący z Polifema
Źródło: Joseph Mallord William Turner, Odys drwiący z Polifema, 1829, olej na płótnie, National Gallery w Londynie, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Począwszy od starożytności aż po czasy współczesne, przygody Odyseusza wciąż fascynują i inspirują kolejne pokolenia. Powrót bohatera do domu odczytywany jest jako wielka metafora losu ludzkiego. Każdy człowiek, poszukując własnego miejsca na ziemi, musi wcześniej walczyć ze swoimi słabościami i pokonać liczne niebezpieczeństwa.

Polecenie 1

Przypomnij sobie trasę podróży Odyseusza, przeczytaj fragment „Mitologii” Jana Parandowskiego z materiału „Los pokierował inaczej”.

R6AauQwSN95rR
Ćwiczenie 1
R1DO0IkXVjY7B
Zadanie interaktywne polega na uporządkowaniu wydarzeń we właściwej kolejności.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RI3nx5hLOAREp
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu poprawnych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Na podstawie treści mitu wyjaśnij, dlaczego Odyseusz, pomimo przeciwności losu, wciąż próbował powrócić do ojczyzny.

RCOaV9ABgHgj5
(Uzupełnij).

Zapoznaj się z interaktywną mapą i wykonaj polecenia.

RlZTn85cwdfbX1
Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze punkty podróży Odyseusza: Troja, wyspa Cyklopów, Eolia, ziemie ludu Lajstrygonów, ziemia czarodziejki Kirke, kraina Kimeryjczyków, wyspa syren, Scylla i Charybda, wyspa Ogigia, wyspa Scheria, Itaka.
Podróż Odyseusza
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Mapa interaktywna pt. Podróż Odyseusza Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Na mapie zaznaczone zostały najważniejsze punkty podróży Odyseusza: Troja, wyspa Cyklopów, Eolia, ziemie ludu Lajstrygonów, ziemia czarodziejki Kirke, kraina Kimeryjczyków, wyspa syren, Scylla i Charybda, wyspa Ogigia, wyspa Scheria, Itaka. Mapa składa się z warstwy bazowej i 6 warstw dodatkowych. Opis warstwy bazowej: Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), Azja Mniejsza, Półwysep Apeniński oraz najważniejsze wyspy: Kreta, Sycylia, Sardynia, Korsyka. Od południa mapę zamyka fragment linii brzegowej Afryki Północnej. Na mapie nie zostało uwzględnione ukształtowanie powierzchni lądów. Na mapie zaznaczony został zasięg terytorium Grecji w starożytności. Obejmował on południową część Półwyspu Bałkańskiego, wyspy na Morzu Egejskim oraz wybrzeża Azji Mniejszej. Warstwy dodatkowe: ● Warstwa 1 - Pierwszy etap tułaczki. Mapa przedstawia basen Morza Egejskiego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), wyspy na Morzu Egejskim oraz Azja Mniejsza. Na warstwie 1 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Koń trojański. Grekom udało się wygrać wojnę z Trojanami, dzięki podstępowi wymyślonemu przez Odyseusza. Nakazał on wybudować drewnianego konia, na którym napisano modlitwę poświęconą Atenie i pozostawiono u bram Troi. Król Priam zaciekawiony nietypową budowlą rozkazał, aby wprowadzić konia do miasta. Nie spodziewał się, że w środku ukrywaj się najlepsi spośród greckich wojowników, którzy w nocy zaatakują miasto. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Zdjęcie kilkumetrowego drewnianego konia z prostokątna nadbudówką nad koniem. Z podbrzusza wystają schody, a nad nogami są okna. Z dwóch okien wystają ludzie, na schodach człowiek. W tle drzewa i niebo. Z przodu konia kolumna. ● Warstwa 2 - Drugi etap tułaczki. Mapa przedstawia fragment basenu Morza Śródziemnego znajdujący się między Kretą a Wybrzeżem Afryki. Na warstwie 2 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Kraj Lotofagów. Lotofagowie zamieszkiwali wybrzeże Libii, żywili się rosnącymi tam, zamiast zboża, lotosami. Niestety miały one czarodziejską moc, kto ich skosztował, nie chciał wracać do swojej ojczyzny. Kilku towarzyszy Odyseusza musiano siłą sprowadzić na pokład. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia czterech mężczyzn na zboczu. W tle góra. Dwóch na pierwszym planie leży. Pierwszy leży na boku z ręką wyciągniętą do przodu, a z drugą za plecami. Ma czerwoną koszulę, niebieską przepaskę i spodnie do kolan. Drugi ma opaskę na głowie, koszulę i wyciągnięte ręce do przodu. Trzeci mężczyzna kuca. Jest nagi. Czwarty opiera się o niego. ● Warstwa 3 - Trzeci etap tułaczki. Mapa przedstawia północno‑wschodnią część basenu Morza Śródziemnego. Na mapie uwzględnione zostało ukształtowanie linii brzegowej. Na mapie znajdują się Półwysep Bałkański (Grecja), wyspy na Morzu Egejskim oraz Azja Mniejsza. Na warstwie 3 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Wyspa Cyklopów. Cyklopi byli dzikim ludem pasterskim zamieszkującym jaskinie na Sycylii. To jednookie istoty o potężnej masie ciała i ogromnej sile. Najpotężniejszym wśród nich był Polifem, syn Posejdona. Został oślepiony przez Odyseusza, gdyż uwięził go wraz z towarzyszami w jaskini, a następnie rozszarpał i zjadł dwóch z nich. Cyklop rzucił na Odyseusza klątwę, która spełniła się co do słowa. Stracił wszystkie okręty i towarzyszy, a po powrocie do domu spotkała go niedola. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia brodatego olbrzyma, ktory nachyla się nad owcami. W ręku trzyma kij, a jego biodra przykrywa płachta płótna. Pomiędzy owcami leżą mężczyźni. W stronę olbrzyma schyla się mężczyzna w hełmie i zbroi oraz czerwonym okryciu. Za nim stoi 5 ludzi. Dwóch ostatnich ma dzidy i wystaje z pomieszczenia z krowami. ● Warstwa 4 - Czwarty etap tułaczki. Mapa przedstawia basen morza Tyrreńskiego, którego obszar wyznaczają wyspy Sycylia, Sardynia i Korsyka oraz wybrzeże Półwyspu Apenińskiego. Na warstwie 4 znajduje się 5 punktów z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Syreny. Syreny w mitologii greckiej były przebiegłymi i groźnymi stworzeniami. Przedstawiane jako pół kobiety lub pół ptaki, zamieszkiwały wyspę znajdującą się między siedzibą Kirke a Scyllą i Charybdą. Kuszącym śpiewem wciągały statki w niebezpieczne na morzu miejsca, topiących się żeglarzy wyciągały na brzeg i wysysały im krew. Odyseusz za radą Kirke uniknął niebezpieczeństwa. Kazał przywiązać się do masztu, a towarzyszom zalepił uszy woskiem. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia statek na morzu. Na statek próbują się dostać nagie syreny. Na pierwszym planie syrena z ogonem, która opiera się o wiosło. Dwie syreny na burcie mają nogi. Na pokładzie jest 6 mężczyzn, 4 wiosłuje. Do masztu z żaglem przywiązany jest mężczyzna w białej szacie. Brodaty. Za nim stoi mężczyzna, który trzyma sznur, którym jest związany mężczyzna. Przywiązany patrzy w niebo. ► Punkt 2 - Kraina Kimeryjczyków. Starożytni Grecy wierzyli, że na ostatnich krańcach zachodu, gdzie ziemia się kończy, znajduje się brama do Hadesu. Dusze wędrują przez nią do podziemi, mijając po drodze miasto Kimeryjczyków. Odyseusz długo żeglował, zanim trafił do Krainy Kimeryjczyków, tam Tejrezjasz przepowiedział mu dalszą tułaczkę i powrót do ojczyzny. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Rzeźba przedstawia trzygłowego psa z marmuru. Obok stoi brodaty mężczyzna z długimi włosami, który wspiera się na kiju. Nie ma prawej ręki. Ubrany jest w szatę. ► Punkt 3 - Kraj Lajstrygonów. Lajstrygonowie byli dzikim, ludożerczym plemieniem olbrzymów, mieszkającym na wyspie niedaleko Italii. Zajmowali się hodowlą bydła i owiec. Zaatakowali okręty Odyseusza, ciskając w nie ogromne głazy. Ocalał tylko jeden statek. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia statki w zatoce. Ze szczytów otaczających klifów nadzy ludzie rzucają kamieniami i dzidami. 3 statki blokują wypłynięcie z zatoki. Statki mają wysoką rufę i dziób. ► Punkt 4 - Kirke. Kirke była córką boga słońca Heliosa oraz nimfy Perseis. Początek znajomości z Odyseuszem był niefortunny, gdyż pozamieniała jego towarzyszy w świnie. Potem jednak zmieniła swoje nastawienie, stała się łagodna, kochająca i pomocna. Objawiła Odyseuszowi wolę bogów i wskazała miejsce pobytu wróżbity Tejrezjasza. Dzięki niej wiedział, jak omijać niebezpieczeństwa dalszej podróży. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia dwa duże dzikie koty. Nad nimi pochyla się kobieta, która wlewa krople do dzbanka. Kobieta jest ubrana w białą koszulę i pomarańczową szatę, jest na bosaka. W tle nakryty stół, słoneczniki oraz okno na morze. Na morzu trzy statki po prawo, płynące za sobą. ► Punkt 5 - Eolia. Eol był synem Zeusa, bogiem wiatrów i burz. Zamieszkiwał Wyspy Liparyjskie zwane Eolskimi. Znajdują się one na Morzu Tyrreńskim, na północ od Sycylii. Eol przyjął Odyseusza gościnnie i zapewnił mu bezpieczną żeglugę, oddając zamknięte w worku niesprzyjające wichry. Niestety towarzysze rozwiązali worek, a uwolnione wiatry porwały okręty na dalekie morza. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Płaskorzeźba przedstawia głowę człowieka, który dmucha na roślinę wystającą z gruntu. ● Warstwa 5 - Piąty etap tułaczki. Mapa przedstawia obszar położony między wyspą Sycylią a południową częścią Półwyspu Apenińskiego. Na warstwie 5 znajduje się 1 punkt z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Scylla i Charybda. Pomiędzy wybrzeżem Italii a Sycylią znajduje się wąski przesmyk morza. Po obu jego stronach znajdują się dwie skały, w jednej mieszkała Scylla, w drugiej Charybda. Scylla była potworem o wielu paszczach i łapach, porywała z pokładu przepływających okrętów marynarzy, zjadając ich. Charybda, córka Gai i Posejdona za swą żarłoczność i chciwość została zamieniona w potwora i strącona w morze, w sąsiedztwie Scylli. Codziennie wchłaniała masy wody morskiej wraz z przepływającymi okrętami. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia mężczyzne, który patrzy dó góry i zasłania się tarczą. Stoi na skrawku pod klifem. Na górze dwa stwory, jeden ma wiele kończyn. ● Warstwa 6 - Szósty etap tułaczki. Mapa przedstawia obszar położony między wyspą Sycylią a zachodnimi wybrzeżami Grecji. Na warstwie 6 znajdują się 3 punkty z dodatkowymi informacjami: ► Punkt 1 - Kalipso. Kiedy prezent od Eola, worek z wiatrami został rozwiązany, rozpętała się burza, wszyscy zginęli. Fale wyrzuciły Odyseusza na brzeg wyspy Ogigii zamieszkanej przez nimfę Kalipso. Ta przyjęła gościnnie rozbitka, który później osiem lat tkwił w miłosnej niewoli boginki. W końcu Zeus nakazał uwolnienie króla, a ten skonstruowawszy tratwę, popłynął w kierunku Itaki. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia blondynkę od pasa w górę. Ubrana jest w szatę, patrzy w swoją prawą stronę. Na głowie ma opaskę ze zdobieniem. Szata ma wycięty dekolt. ► Punkt 2 - Wyspa Feaków. Posejdon dojrzał płynącego na tratwie Odyseusza, trójzębem wzburzył morze i kazał dąć wichrom. Dwie doby walczył z żywiołem, w końcu fale wyrzuciły go na brzeg wyspy Scherii zamieszkanej przez Feaków. Król Alkinoos wysłuchał opowieści Odyseusza i ofiarował mu szybki okręt, aby mógł wrócić do Itaki. Posejdon zemścił się na tym bogobojnym i spokojnym ludzie, zamieniając ich w skały. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawia nabrzeże. Na plaży przycumowana jest łódź, w której jedna postać stoi, a druga siedzi. Stojąca postać ma wyciągniętą dłoń do grupy ludzi. Wśród grupy ludzi dwójka dorosłych, zwierzę i dziecko. Po lewo od nich siedzi dwójka dorosłych i stoi dziecko. Po prawej stronie od plaży kolumny, a na dachu figury. Przy kolumnach ludzie i małe łódki. Na morzu cztery statki i mniejsze łodzie z ludźmi. W oddali po lewo widać dwie wieże i wysoki mur wpadający do morza. ► Punkt 3 - Powrót Odyseusza do Itaki. Powrót Odyseusza do Itaki trwał 10 lat, choć trasę spod Troi można pokonać w dwa tygodnie. W ojczyźnie musiał jeszcze walczyć z zalotnikami i uporządkować sprawy państwowe, które narosły podczas dwudziestoletniej nieobecności króla. Punkt z dodatkowymi informacjami zawiera również grafikę: Obraz przedstawiający trójkę ludzi, psa i świń. W tle drzewa i plaż. Po lewo siwy i łysy mężczyzna siedzi na skale, a obok niego siedzi młody nagi mężczyzna. Pies wącha rękę mężczyzny stojącego po prawej stronie z kijem. Mężczyzna siwy ubrany w długą białą szatę.

Polecenie 2

Zaznacz na mapie znakiem X początek i koniec wędrówki Odyseusza.

R1P5OSNm9QLX4
Polecenie 2

Podaj nazwę starożytnego miasta, z którego Odyseusz wyruszył w podróż i nazwę wyspy, na którą chciał powrócić.

R8PwZIkaDQsuq
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Ponumeruj po kolei miejsca, które odwiedził Odyseusz.

RKvJFJpoliWoS
Polecenie 3

Wymień po kolei miejsca, które odwiedził Odyseusz.

RqNNN7c7iv2ct
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Zaznacz na mapie strzałkami przebieg podróży Odyseusza.

RxIVmVvBJXSjJ
Polecenie 4

Opisz w punktach trasę podróży Odyseusza.

RfqZAg2fz91o6
(Uzupełnij).

Przeczytaj wiersz Leopolda Staffa pt. Odys i wykonaj ćwiczenia.

OdysLeopold Staff
Leopold Staff Odys

Niech cię nie niepokoją
Cierpienia twe i błędy.
Wszędy są drogi proste,
Lecz i manowcej0000008H9B5v22_000tp001manowce wszędy.

O to chodzi jedynie,
By naprzód wciąż iść śmiało,
Bo zawsze się dochodzi
Gdzie indziej, niż się chciało.

Zostanie kamień z napisem:
Tu leży taki i taki.
Każdy z nas jest Odysem,
Co wraca do swej Itaki.

j0000008H9B5v22_00000_BIB_001 Źródło: Leopold Staff, Odys, [w:] tegoż, Dziewięć muz, Warszawa 1958, s. 30.
Ćwiczenie 4

Określ, kto jest podmiotem lirycznym w wierszu .

RpGD1iZQiW7h7
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5

Do kogo zwraca się podmiot liryczny w wierszu Odys? Wypisz z utworu fragment, który  wskazuje na adresata.

RPCQC9naCHRu9
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij, na czym polega związek wiersza Leopolda Staffa z mitem o Odysie.

R1MBTrDYaawRU
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 7

Uzupełnij poniższe zdania:

  • Wędrówka Odyseusza i podróż człowieka przez życie mają wiele cech wspólnych, ponieważ...

  • Podmiot liryczny zachęca do...

  • Każdy z nas jest Odysem, ponieważ...

R8C31AnWFVfiK
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 8

Zastanów się i odpowiedz, co mogą symbolizować liczne przeciwności, jakim w drodze do Itaki musiał stawić czoła Odys.

R1Ye6GjqglRLH
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 9

Wyjaśnij, jaki według ciebie jest nastrój wiersza - optymistyczny czy pesymistyczny. Uzasadnij swoje stanowisko.

R8ilQYIXSOMOI
Miejsce na odpowiedź ucznia.
R5nro85GKUcIf
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na dopasowaniu cytatów w odpowiednie miejsca.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1cgnWjMII4Mp
Ćwiczenie 10
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R474KgibjOmxR
Ćwiczenie 11
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RTjgDEaJbRaXV
Ćwiczenie 12
Zadanie interaktywne polega na połączeniu występujących w wierszu środków stylistycznych z ich objaśnieniami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R9GgREGx7ABvf
Ćwiczenie 13
Zadanie interaktywne, 14 wyrazów należy przyporządkować do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 14

Ułóż dwa zdania z dowolnymi synonimami z powyższego ćwiczenia.

Rugts59wM4ty6
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Rokv0qQLAxbxw
Ćwiczenie 15
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Zastanów się i odpowiedz, czy dotarcie do Itaki rozumianej jako cel wędrówki każdego człowieka może oznaczać szczęście czy rozczarowanie. Zapisz swoje przemyślenia.

R8VPXrPoXSCR7
Miejsce na odpowiedź ucznia.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 6

Wykonaj ilustrację do wiersza Odys. Możesz wykorzystać tradycyjne przybory lub poniższy zestaw cyfrowych „kredek”.

RpKKDDo8CsqRQ
Miejsce na rysunek ucznia.
Polecenie 6

Na podstawie wiersza Odys napisz opowiadanie, które zakończysz słowami: „To była niesamowita podróż, niebezpieczna, ale i ciekawa. Nigdy jej nie zapomnę”.

Rg3LqcE71FhLc
Miejsce na notatkę ucznia.
j0000008H9B5v22_000tp001
j0000008H9B5v22_000tp002
R58t0S613UgA6
Ćwiczenie 16
Zadanie interaktywne polega na wpisaniu w puste pola liter h lub ch.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1u3e7FTgQokN
Ćwiczenie 17
Zadanie interaktywne, 22 wyrazy i sformułowania należy przyporządkować do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.