Kolorowa ilustracja przedstawia leżące na stole rzeczy. W centralnej części znajduje się otwarta książka z fragmentem kolorowej mapy Stanów Zjednoczonych. Obok książki leży mały kompas koloru złotego, który jest otwarty. Za nim na stole znajduje się także aparat fotograficzny z czarnym obiektywem.
Kolorowa ilustracja przedstawia leżące na stole rzeczy. W centralnej części znajduje się otwarta książka z fragmentem kolorowej mapy Stanów Zjednoczonych. Obok książki leży mały kompas koloru złotego, który jest otwarty. Za nim na stole znajduje się także aparat fotograficzny z czarnym obiektywem.
Alfred Szklarski Tomek w krainie kangurów
Przygoda
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Warto wiedzieć!
„Tomek w krainie kangurów” to pierwszy tom z cyklu powieści Alfreda SzklarskiegoAlfred SzklarskiAlfreda Szklarskiego o przygodach czternastoletniego Tomka Wilmowskiego. Historia bohatera rozpoczyna się w 1902 roku, kiedy to Tomek - półsierota, uczeń jednego z warszawskich gimnazjów– wraz z Janem Smugą - znanym podróżnikiem, wyjeżdża z Polski w poszukiwaniu przebywającego na emigracjiemigracjaemigracji ojca i na spotkanie z niezwykłymi przygodami.
Alfred Szklarski
(1912- 1992) – polski pisarz, autor książek dla młodzieży o tematyce podróżniczo‑przygodowej
Zapoznaj się z fragmentem powieści Alfreda Szklarskiego pt. „Tomek w krainie kangurów” i wykonaj ćwiczenia.
Alfred SzklarskiTomek w krainie kangurów
Piękne papużki wciąż się do niego wdzięczyły. Raz udało mu się musnąć dłonią jedną z nich po miękkich piórkach. Wprawdzie ptak zręcznie mu się wymknął, lecz Tomek nabrał nadziei, że nie wróci do domu z próżnymipróżnymipróżnymi rękami. [...] Skrzeczały do niego, jakby wyśmiewały się z jego próżnego wysiłku.
- Och, głupi, myślałeś, że złapiesz papugę - rzekł głośno sam do siebie, zły, że mu się te szczególne łowy nie udają.
- „Och, głupi, myślałeś, że złapiesz papugę!” - ozwał sięozwał sięozwał się za nim czyjś głos.
Tomek zaczerwienił się jak sztubaksztubaksztubak schwytany na niemądrej psocie. [...]
Nagle tuż nad jego głową znów odezwał się głos:
Och, głupi, myślałeś, że złapiesz papugę!
Rda0cAd36SLod1
Zdjęcie przedstawia białego ptaka. Ma białe pióra, czarny dziób i stopy. Na czubku głowy ma żółte pióro. Ma biało‑czarne oczy. Siedzi on na skraju gałęzi. Tło jest zamazane, przeważają odcienie zieleni. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Kakadu
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Tomek natychmiast spojrzał w górę. O metr nad nim na gałęzi siedziała wspaniała kakadu. […] Od tej chwili Tomek zapomniał o wszystkim. Miał tylko jedno, jedyne pragnienie: schwytać gadającego ptaka! […] Po wielu próbach udało mu się schwytać pięknego ptaka za ogon, lecz mocno uderzony dziobem w rękę, puścił papugę zaskoczony. W tej chwili smycz wymknęła mu się z dłoni. Pies, jakby pragnąc pomścić niepowodzenie swego towarzysza, natychmiast rozpoczął szaleńczy pościg za ptakiem. […] Tomek pobiegł za psem. Papuga odlatywała coraz dalej w gąszcz, aż w końcu Tomek doszedł do wniosku, że jej nie schwyta. Zły na siebie i zmęczony zaprzestał bezskutecznego pościgu. Zaczął teraz przywoływać psa, lecz ten ani myślał wracać. […] Nie wiedział już, w którym kierunku znajdowała się farma. Jedynie pies mógłby go chyba do niej doprowadzić. Przestraszył się nie na żarty i zdwoił wysiłki, aby schwytać uciekiniera. […] Wystraszony, zmęczony gonitwą, usiadł na ziemi i zapłakał. Naraz poczuł, że coś ciepłego, wilgotnego dotyka jego twarzy. Odsłonił oczy. Tuż przy nim siedział na tylnych łapach pies i wilgotnym jęzorem lizał go po policzku. Odetchnął z ulgą.
- Więc jednak mnie nie opuściłeś? – rozczulił się chłopiec.
Mazgaj ze mnie – pomyślał Tomek. – Pies na pewno nie zabłądzi, a poza tym mam przecież sztucersztucersztucer. Nic mi się nie stanie! Wstał szybko, przerzucił sztucer przez ramię, a pies, jakby tylko na to czekał, ruszył przed siebie węsząc przy ziemi.
Kogo on szuka – zastanawiał się. – Możliwe, że trafił na ślady jeźdźców przetrząsających skrubskrubskrub w poszukiwaniu dziewczynki. A może…?
Serce zaczęło mu bić żywiej w piersi. Przecież pies mógł natrafić na ślad zaginionej SallySallySally!
- Szukaj piesku, szukaj – zawołał zachęcająco. […] Przystanął przed zaroślami. Po dłuższej chwili pies wybiegł z gęstwiny. Skomląc żałośnie, otarł się o nogi chłopca, kilka razy to zbliżał się do krzaków, to zawracał, jakby zapraszał go w ten niezbyt zachęcający gąszcz.
Tomek zamyślił się. Przecież SallySallySally z pewnością nie mogła się znajdować w tych krzewach, ponieważ z tego miejsca łatwo było trafić do domu.
Nagle przyszły mu do głowy straszliwe podejrzenia. Może jadowity wąż ukąsił SallySallySally i teraz biedna dziewczynka leży martwa w tym pustkowiu?
Najlepiej zrobię uciekając stąd czym prędzej – pomyślał. – Jeśli ukąsił ją wąż, to i mnie może spotkać ten sam los.
Zaraz zawstydził się własnego tchórzostwa. Co powiedziałby o takim zachowaniu bosmanbosmanbosman Nowicki? Czy mógłby spojrzeć w oczy Smudze lub ojcu? Żaden z nich na pewno by się nie zawahał w takiej sytuacji.
Ha, choćby ze względu na nich muszę zaryzykować! Sprawdzę, co jest w tych krzakach - postanowił odważnie. [...]
RXoz37abjD49h1
Zdjęcie przedstawia drzewa o rozłożystych gałęziach, na czubkach których rosną zielone liście. Ziemia jest pokryta pomarańczowym piaskiem. W niektórych miejscach rosną kępki wysokiej, zielonej trawy. Niebo jest błękitne, częściowo przysłonięte białymi chmurami. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Krajobraz Australii
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Naraz pies znikł za rozłożystym krzewem. Tomek pochylił się i podążył za nim [...]. Ziemia osunęła mu się pod stopami i runął w dół, upuszczając broń. Wywinął kozła, po czym twarzą upadł w trawę. Oszołomiony trochę uniósł głowę i spojrzał. Tuż przed nim leżała na ziemi drobna, skulona postać. [...] Dziewczynka otworzyła oczy. Westchnienie pełne bólu wyrwało się z jej piersi.
[...] - Więc ty jesteś Sally, ta zaginiona dziewczynka, której wszyscy szukają od wczoraj? - niedowierzająco rzekł Tomek. [...]
- Nie mogę się wydostać z tego okropnego dołu. Noga, moja noga, spójrz tylko na nią! - odpowiedziała i łzy ukazały się w jej dużych oczach.
- Och, jak boli! [...]
- Już się nie masz czego obawiać. Mam tu sztucer [...].
- To ty umiesz strzelać? - zaciekawiła się, ocierając ręką łzy.
Tomek podał jej chusteczkę.
- Zabiłem tygrysa, który wydostał się na statku z klatki - odparł Tomek niby to obojętnie. [...]
Zdjął koszulę, pociął ją nożem na szerokie pasy i zaczął bandażować nogę Sally. [...]
Zaraz rozpoczął przygotowania do wyprowadzenia Sally z głębokiej jamy. Przede wszystkim wspiął się na górę i odnalazł sztucer. Potem rozrywał ziemię nożem i spychał ją w dół. Po godzinie ciężkiej pracy wyżłobił kilka stopni, które powinny ułatwić Sally wydostanie się z jamy. Nie mogła stać o własnych siłach, więc wziął ją na ręce. [...]
- Naprawdę czuję się lepiej - rzekła.
- Pobiegnę do domu po pomoc - zaproponował Tomek.
- Och, tylko nie to! Zaraz będzie wieczór. Nie zostawiaj mnie samej - powiedziała prędko i chwyciła go kurczowo za rękę.
[...]
- Wobec tego poniosę cię na plecach. [...]
W krąg światła rzucanego przez ognisko wszedł półnagi Tomek, uginając się pod ciężarem siedzącej mu na plecach dziewczynki. Wszyscy oniemielioniemielioniemieli na ten widok.
t_1 Źródło: Alfred Szklarski, Tomek w krainie kangurów, Warszawa 1981, s. 187–196.
Sally
[czytaj: sali]
R1HqAvMZTBLxz
Ćwiczenie 1
Uzupełnij zdanie odpowiednimi wyrazami.
Uzupełnij zdanie odpowiednimi wyrazami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R16Gq2TkJRUjI
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich wyrazów.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich wyrazów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RF3HFplIQZGHV
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na ułożeniu działań w prawidłowej kolejności.
Zadanie interaktywne polega na ułożeniu działań w prawidłowej kolejności.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1g7X0R0jql3R
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek zebranymi przez ucznia informacjami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu komórek zebranymi przez ucznia informacjami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RUB9p2qlRHBJd
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na odgadnięciu haseł krzyżówki.
Zadanie interaktywne polega na odgadnięciu haseł krzyżówki.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
REyaPxLoZpIDL
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
Czy Tomka można uznać za wzór do naśladowania? Uzasadnij swoją odpowiedź, podając stosowne przykłady.
R1Pwh5gH15kmx
Zastanów się, jakie czyny Tomka są godne naśladowania.
Tomka można uznać za wzór do naśladowania, ponieważ pokonał strach przed wężem i uratował SallySallySally. Dzięki pomysłowości i zdecydowanemu działaniu udało mu się wyciągnąć dziewczynkę z jamy. Podoba mi się jego opanowanie, chłopiec nie działa pochopnie, tylko rozważa, jak należy się zachować.
R1e0Zg4AAlaNs
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich komórek tabeli.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu odpowiednich komórek tabeli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Zapoznaj się z fragmentem powieści Alfreda Szklarskiego pt. „Tomek w krainie kangurów” i wykonaj ćwiczenia.
Tomek w krainie kangurówAlfred Szklarski
Alfred SzklarskiTomek w krainie kangurów
Emu usiłowały zboczyć na wschód. Jeźdźcy z łatwością zagrodzili im drogę, pobiegły więc dalej na północ.
– Uf, jak gorąco! – sapał Tomek.
– Bo też grzeje coraz lepiej! – dodał bosman.
– Hm, nie jest to zbyt dziwne. Przecież zbliżamy się do równika.
– Co też ty pleciesz, brachu? – zniecierpliwił się bosman. – Ten gorący wiatr wali na nas z zachodu.
– To znaczy, że wieje z wnętrza kontynentu.
– Teraz trafiłeś w sednotrafić w sednotrafiłeś w sedno rzeczy. Żar bucha jakby z rozpalonego pieca. Nawet koniom się to nie podoba. Już prawie ustają […].
Przynaglone konie ruszyły szybciej, lecz w tej chwili gorący wiatr przybrał na sile. Na zachodnim widnokręgu ukazał się czerwony obłok. […] Od zachodu nadchodziła gęsta mgła. Olbrzymim półksiężycem szybko zbliżała się do jeźdźców. To gorący wiatr gnał z głębi lądu całe chmury drobniutkiego czerwonego pyłu. Zaledwie burza piaskowa dopadła niefortunnych łowców, natychmiast pojęli grozę swego położenia. Drobny pył oślepiał wierzchowce, zasypywał jeźdźcom oczy, wdzierał się do nosów, uszu, przenikał przez ubranie do ciała. Konie zaczęły chrapać z przerażenia i wysiłku. Czerwonawe chmury pyłu zasnuły całe niebo. Mrok spowił step. Stało się naraz bardzo duszno. Teraz gwałtowny wicher uderzył w konie i jeźdźców. […] Tymczasem konie z wielkim trudem zbliżały się do wzgórz. Gryzący pył wirował w powietrzu, zmuszał ludzi i zwierzęta do zamykania powiek, toteż wierzchowce potykały się co chwila na twardej, popękanej z gorąca ziemi. W końcu jednak bieg koni stał się równiejszy i szybszy. […]
– Oczywiście musimy przeczekać tutaj burzę – przytaknął Tomek. – Słyszałem, że na Saharze burze piaskowe zasypują niekiedy całe karawanykarawanakarawany. Najlepiej byłoby znaleźć jakąś pieczarę. Mam wszędzie pełno pyłu. Tak gorąco i duszno.
t_2 Źródło: Alfred Szklarski, Tomek w krainie kangurów, Katowice 1975, s. 153–156.
R1chjBdMkvyBk
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu fragmentów tekstu, w których jest mowa o niebezpieczeństwie grożącym podróżnikom.
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu fragmentów tekstu, w których jest mowa o niebezpieczeństwie grożącym podróżnikom.
Źródło: Pixabay, Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 10
Zapoznaj się z opisem burzy piaskowej zawartej w tekście i rozstrzygnij, czy jest on dynamiczny czy statyczny. Uzasadnij swoją odpowiedź.
RBUaPxhFDkmmD
Miejsce na notatkę
Elementy statyczne bądź dynamiczne ustalisz, przyglądając się użytym w tekście czasownikom nazywającym ruch i ich określeniom.
Jest to opis dynamiczny. Na dynamikę opisu wpływają głównie czasowniki nazywające czynności odbywające się w ruchu, np. „dopadła”, „oślepiał”, „zasypywał”, „wdzierał się”, „przenikał” oraz przysłówki, np. „szybciej”, „szybko”.
RARoPiqlE279l
Ćwiczenie 11
Zadanie interaktywne polega na połączeniu w pary wyrazów z prawej i lewej kolumny.
Zadanie interaktywne polega na połączeniu w pary wyrazów z prawej i lewej kolumny.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Sprawdź, czy umiesz!
Polecenie 1
Zredaguj krótką wypowiedź w formie notatki o tym, co twoim zdaniem sprawia, że pustynia jest dla wielu artystów źródłem inspiracji. Weź pod uwagę słowa narratora zawarte w poniższym fragmencie „Małego Księcia”: „To prawda. Zawsze kochałem pustynię. Można usiąść na wydmie. Nic nie widać. Nic nie słychać. Ale mimo to coś promieniuje w ciszy…”
R1dusDHL2moIP
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 2
Napisz opowiadanie o kolejnej, wymyślonej przez ciebie, przygodzie Tomka. Zadbaj o ciekawą, wartką akcję. Pamiętaj, by wydarzenia opowiedziane w twojej historii były ułożone w ciągu przyczynowo‑skutkowym.
RKVxJNwPkkQjD
Miejsce na notatki ucznia.
Słownik
bosman
bosman
osoba, która na statku odpowiada za żagle, liny, przełożony marynarzy
emigracja
emigracja
wyjazd za granicę na pobyt czasowy lub w celu zamieszkania na stałe; emigracja może być dobrowolna lub przymusowa
karawana
karawana
grupa pielgrzymów lub kupców podróżujących przez pustynie lub stepy Afryki i Azji na wielbłądach, osłach itp.
oniemieli
oniemieli
nie mogli wydobyć z siebie głosu z wrażenia
ozwał się
ozwał się
zwrócił się bezpośrednio do kogoś
próżnymi
próżnymi
pustymi
skrub
skrub
zarośla, cierniste krzewy
sztubak
sztubak
żartobliwie o uczniu, dawniej uczeń szkoły ponadpodstawowej