Części mowy
LokomotywaStoi na stacji lokomotywa,
Ciężka, ogromna i pot z niej spływa:
Tłusta oliwa.
Stoi i sapie, dyszy i dmucha,
Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha:
Buch - jak gorąco!
Uch - jak gorąco!
Puff - jak gorąco!
Uff - jak gorąco!
Już ledwo sapie, już ledwo zipie,
A jeszcze palacz węgiel w nią sypie.Wagony do niej podoczepiali
Wielkie i ciężkie, z żelaza, stali,
I pełno ludzi w każdym wagonie,
A w jednym krowy, a w drugim konie,
A w trzecim siedzą same grubasy,
Siedzą i jedzą tłuste kiełbasy,
A czwarty wagon pełen bananów,
A w piątym stoi sześć fortepianów,
W szóstym armata - o! jaka wielka!
Pod każdym kołem żelazna belka!
W siódmym dębowe stoły i szafy,
W ósmym słoń, niedźwiedź i dwie żyrafy,
W dziewiątym - same tuczone świnie,
W dziesiątym - kufry, paki i skrzynie.
A tych wagonów jest ze czterdzieści,
Sam nie wiem, co się w nich jeszcze mieści.
Lecz choćby przyszło tysiąc atletów
I każdy zjadłby tysiąc kotletów,
I każdy nie wiem jak się wytężał,
To nie udźwigną, taki to ciężar.Nagle - gwizd!
Nagle - świst!
Para - buch!
Koła - w ruch!Najpierw - powoli - jak żółw – ociężale,
Ruszyła - maszyna - po szynach - ospale,
Szarpnęła wagony i ciągnie z mozołem,
I kręci się, kręci się koło za kołem,
I biegu przyspiesza, i gna coraz prędzej,
I dudni, i stuka, łomoce i pędzi,
A dokąd? A dokąd? A dokąd? Na wprost!
Po torze, po torze, po torze, przez most,
Przez góry, przez tunel, przez pola, przez las,
I spieszy się, spieszy, by zdążyć na czas,
Do taktu turkoce i puka, i stuka to:
Tak to to, tak to to , tak to to, tak to to.
Gładko tak, lekko tak toczy się w dal,
Jak gdyby to była piłeczka, nie stal,
Nie ciężka maszyna, zziajana, zdyszana,
Lecz fraszka, igraszka, zabawka blaszana.A skądże to, jakże to, czemu tak gna?
A co to to, co to to, kto to tak pcha,
Że pędzi, że wali, że bucha buch, buch?
To para gorąca wprawiła to w ruch,
To para, co z kotła rurami do tłoków,
A tłoki kołami ruszają z dwóch boków
I gnają, i pchają, i pociąg się toczy,
Bo para te tłoki wciąż tłoczy i tłoczy,
I koła turkocą, i puka, i stuka to:
Tak to to, tak to to, tak to to, tak to to!…Źródło: Julian Tuwim, Lokomotywa i inne wiersze, Greg 2017, s. 22–23, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Obejrzyj film i wysłuchaj uważnie wiersza Juliana Tuwima „Lokomotywa”.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RQ4421D864Z62
Film rozpoczyna się czołówką - na ekranie ukazuje się ruchoma rozsypanka słów takich jak: kultura, poezja, proza, wartości... Następnie słuchamy wiersza Juliana Tuwima "Lokomotywa" a na ekranie pokazują się ilustracje do kolejnych strof wiersza, ukazujące lokomotywę i pracę palacza dosypującego węgiel, a następnie kolejne wagony z bohaterami wiersza.
Zapoznaj się z wierszem Juliana Tuwima „Lokomotywa”
Czasownik
Zaznacz czasowniki.
Z podanej grupy wyrazów wybierz czasowniki.
{#idę}, {kartka}, {#stać}, {ładnie}, {wysoko}, {#stoisz}, {rysunek}, {dziesięć}, {#idziemy}, {#stoicie}, {#gonili}, {sklep}, {towar}, {#goniła}, {jeździectwo}, {#kolorować}, {#uciekać}, {#biegło}, {koronka}, {#uciekały}, {koronkowy}, {#uciekała}.
Rzeczownik
Przymiotnik
Przysłówek
Przeczytaj tekst. Przyjrzyj się wyróżnionym wyrazom. Obok każdego z nich zapisz jedno z pytań, na które odpowiadają: jak?, gdzie?, kiedy?
Tatuś Muminka zapomniał, że jest mu niedobrze. ............ Ostrożnie ............ wyciągnął łapkę. Spojrzał na Hatifnatów, ale jak zwykle ............ oczy ich były utkwione daleko ............ w horyzont. Wziął zwój kory i powoli ............ przyciągnął do siebie. Potem ............ ostrożnie ............ zaczął rozwijać tajny dokument. Była to zwykła kora brzozowa. Żadna mapa skarbu. Żaden szyfr. W ogóle nic. Może był to bilet wizytowy, który wszyscy Hatifnatowie grzecznie ............ pozostawiają na każdej samotnej wyspie, żeby znaleźli go póżniej ............ inni Hatifnatowie?
Przyporządkuj przysłówki do zdań.
cicho, mocno, szybko, rzewnie, dobrze, bezczelnie
| płakać jak bóbr, czyli (jak?) | |
| siedzieć jak mysz pod miotłą, czyli (jak?) | |
| rosnąć jak na drożdżach, czyli (jak?) | |
| kłamać jak z nut, czyli (jak?) | |
| lać jak z cebra, czyli (jak?) | |
| czuć się jak u siebie w domu, czyli (jak?) |
Liczebnik
Przyporządkuj wypisane z wiersza „Trudny rachunek” liczebniki główne i porządkowe.
dziewiąta, osiem, trzecia, trzeciej, jedna, szósta, dwie, pięć, trzy, pierwsza, druga, siódma
| Liczebniki główne | |
|---|---|
| Liczebniki porządkowe |
Dla chętnych
Zapoznaj się z animacją. Co się stało w trakcie przesłuchania na komisariacie? Wypisz językowe przykłady nieporozumień, które wynikły z nieprzywiązywania wagi do prawidłowej odmiany wyrazów.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1XFY6q5Ru1II
Biała plansza, na której pojawiają się napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na kolejnej planszy pojawia się tytuł: TARAPATY. Pod nim logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej. Na białym tle znajdują się narysowane grubą czarną kreską postacie: mężczyzna z czarny wąsikiem, w płaszczu i kapeluszu na głowie i nieogolony drugi mężczyzna w kaszkiecie na głowie, ubrany w pasiasty trykot. Obaj siedzą przy stole i rozmawiają. Postacie są nieruchome. Ruszają się im tylko usta. Na koniec biała plansza, na której pojawiają się napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na dole planszy logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej.
Czy moglibyśmy porzucić stosowanie odmiany wyrazów? Jak wtedy brzmiałyby nasze wypowiedzi? Jakie są skutki niepoprawnej odmiany i używania wyrazów niezgodnie z ich znaczeniem? Zapoznaj się z animacją i wypisz przykłady.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1NcmhiZLDuVD
Biała plansza, na której pojawiają się napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na kolejnej planszy pojawia się tytuł: Język polski bez odmiany. Pod nim logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej. Na białym tle znajdują się narysowane grubą czarną kreską postacie. Pierwszy to mężczyzna z czarnym wąsikiem, w płaszczu i kapeluszu na głowie, z notatnikiem i ołówkiem w ręku oraz drugi mężczyzna z długim nosem, niewielkim wąsem, w meloniku na głowie, swetrze, który pod szyją ma związany krawat w kropki. Pierwszy stoi, drugi pokazany jest od pasa w górę. Obaj rozmawiają i pojawiają się w filmie naprzemiennie. Postacie stoją nieruchomo. Ruszają się im tylko usta. Na koniec biała plansza, na której są napisy czarnymi, drukowanymi literami: RETORYKA, GRAMATYKA, PROZA, WARTOŚCI, KULTURA, SZTUKA, NARRACJA, POEZJA. Na dole planszy logo Kapitału Ludzkiego, ORE, scholarisa i Unii Europejskiej.
Sprawdź, czy umiesz!
Rozwiąż rebusy. Określ osobę i liczbę otrzymanych czasowników. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.
Określ osobę i liczbę poniższych czasowników:
okupuje
witamy
mokniesz
tropię
broicie
Oznacz na niebiesko wszystkie rzeczowniki, a na czerwono wszystkie przymiotniki w podanym tekście.
czerwony niebieski
Potworny pies. Pilnuje ważnego wejścia do Hadesu. Wpuszcza zmarłych do podziemnego świata, ale już ich nie wypuszcza. Żywych gości zjada natychmiast.
Piekielny stwór ma wielkie, czarne łby i wężową sierść. Uśpić go można tylko makowymi i miodowymi ciasteczkami.
Potwór łagodnieje, gdy zobaczy jasne światło słonecznego dnia.
Uzupełnij definicję.
Przysłówek ............ różne okoliczności, które towarzyszą wykonywaniu .....................
Najczęściej określa .................. i odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?
Słownik
trudne, niemiłe sytuacje