Moje miasto - Moje miasto

RzVrc268uRIMw

Warto wiedzieć!

Miasto przyciąga, gdyż promuje aktualne trendy dominujące w społeczeństwie, wabi ofertą kin, teatrów, galerii. Można je uznać za przestrzeń rozpoznawaną, ale jednocześnie anonimową. Wiedzie bowiem przechodniów wysprzątanymi traktami reprezentacyjnych ulic i niepokoi wyglądem ciemnych zakamarków. Kusi pięknem parków i egzotyką ogrodów zoologicznych, ale też przeraża truchtem szczurzych łap w pobliżu śmietników. Które miasto uważasz za interesujące? Co zachwyca cię w miejskiej przestrzeni, a co od niej odstrasza?

Polecenie 1

R8Xg8Y2WhqkzB

JPOL_E3_E4_Tekstykultury

„Kiedyś” i „teraz” Warszawy

R1M6wNVuK9cfD

Czarno-biała ilustracja przedstawia miejski plac. Wzdłuż jego północnej ściany stoją trzy okazałe kamienice. Widać przechodniów i przejeżdżającą dorożkę. Na środku placu stoi choinka, a po jej prawej stronie okazałe drzewo iglaste, obok niego widać fragment zdobionego płaskorzeźbami budynku z wieżą, na której czubku znajduje się kopuła z iglicą. W oddali, ponad kamienicami góruje budowla o spadzistym dachu i trzech wieżach. Na niebie kłębią się chmury. — *Motyw ze starej Warszawy*
Źródło: Władysław Skoczylas, *Motyw ze starej Warszawy*, 1930, drzeworyt, domena publiczna.

Stare miastoKonstanty Ildefons Gałczyński

Konstanty Ildefons Gałczyński Stare miasto
Jest w Warszawie Stare Miasto,
gdzie od rana kielniakielniakielnia stuka,
Stare Miasto – tak się zowie,
a po warszawsku – Starówka.
Gdy przyjedziesz na wycieczkę
do Warszawy, mój kolego,
wybierz się na Stare Miasto,
tuż nad Wisłą, niedaleko.
Zobaczysz, jak słońce błyszczy
na wieżyczkach, na dachówkach.
Kiedyś mury te wróg zniszczył;
lecz znów stoją. Jest Starówka!
Znów po Rynku Staromiejskim
strojne w pozłociste blaski
spaceruje sobie stadko
srebrnych gołębi warszawskich.
A od samego świtania,
ledwo słońce się ukaże,
na wysokich rusztowaniach
freskifreskfreski malują malarze.
I na ścianach kamieniczek
powstają pod pędzlem wartkim
różne piękne malowidła:
skrzypce, śpiewające ptaki,
owoce, z liści girlandygirlandagirlandy,
księżyc, co się z nieba zwiesza...
Bo piękna była Starówka,
a będzie jeszcze piękniejsza.
1953 rok
j00000002QB2v27_00000_BIB_001 Źródło: Stare miasto, [w:] Konstanty Ildefons Gałczyński, Warszawski wiatr: strofy o Warszawie, Warszawa 1996.

kielnia

fresk

girlanda

Ćwiczenie 1

RHTbFR7FCcRAg1

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 1

Wyszukaj w dostępnych źródłach informacje na temat zniszczenia Warszawy podczas II wojnie światowej.

R1FS7mlUM3Gwn

Pomnik Syreny na Powiślu w Warszawie - animacja 3D

R1DF0ft9iYTpE

Pomnik Syreny na Powiślu w Warszawie

Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

Rzl3k64Zl07TT1

Herb Warszawy przedstawia nagą syrenę, czyli kobietę z rybim ogonem na czerwonym tle. Trzyma w prawej ręce wzniesiony nad głową złoty miecz, w lewej również złotą, okrągłą tarczę. Głowę ma skierowaną w prawą stronę, widać tylko profil twarzy. Blond włosy syreny są zaczesane w kok. Nad herbem umieszczona jest złota korona. Korona ma pięć ramion zbiegających się ku górze, zwieńczonych krzyżem, ramiona ozdobiono kamieniami szlachetnymi. — Źródło: Poznaniak, licencja: CC BY-SA 2.5.

R1AunqMKjIoDo

Fotografia barwna przedstawia zamek królewski w Warszawie od strony Placu Zamkowego. Ma kształt zamkniętego pięcioboku. Na fotografii widać tylko jedną, dwupiętrową ścianę budynku. Po jego bokach znajdują się dwie wieże, zwieńczone ostrymi szpikulcami. Trzecia z zegarem, największa znajduje się na środku budynku, pod wejściem na dziedziniec zamkowy. Okna są prostokątne, mniejsze na parterze, największe na pierwszym piętrze. Przed budynkiem znajduje się plac wyłożony kamiennymi płytami, po którym spaceruje kilkoro ludzi. — Zamek Królewski w Warszawie
Źródło: Materiał powstał ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007−2013 oraz Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014−2020), iStockphoto, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.

Ćwiczenie 2.1

Zastanów się i odpowiedz, kim jest podmiot liryczny wiersza K. I. Gałczyńskiego „Stare miasto”?

R9hU9VAYw1Z1f

Ćwiczenie 2.2

R13Hhv7aoYpUF1

Połącz podane niżej określenia w pary o przeciwstawnych znaczeniach, np. piękne – brzydkie.

odbudowa, pokój, bezpieczeństwo, tętniąca życiem metropolia, nowoczesne arterie komunikacyjne, radość, ład, „piękna Starówka”, beztroskie spacery i błogi spokój, piękne, zdobione ornamentami kamienice

„mury te wróg zniszczył”
zgliszcza
zniszczone ulice
destrukcja
naloty i bombardowania
strach
smutek
wojna
chaos
śmierć

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2.3

Zwróć uwagę na datę powstania utworu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Odszukaj w tekście wiersza fragmenty, które pomogą ci odpowiedzieć na pytanie: Co w tym czasie działo się w Warszawie?

Ćwiczenie 2.4

Nazwij postawę podmiotu lirycznego w wierszu wobec przemian zachodzących w Warszawie.

Ćwiczenie 2.5

Zastanów się, do czego podmiot liryczny pragnie nakłonić czytelnika? Odpowiedz, wykorzystując cytaty z wiersza.

R1VYPzVGgmwJJ

Ćwiczenie 3

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 4

W dostępnych źródłach wyszukaj zdjęcia współczesnej Warszawy lub wpisz w wyszukiwarkę hasło „wirtualny spacer po Warszawie” i zwiedź Starówkę,
nie wychodząc z domu. Opisz wygląd rynku. Wymień, co zwraca twoją uwagę?

Ćwiczenie 4

W dostępnych źródłach wyszukaj informacje na temat Starówki współczesnej Warszawy - zabytków, atrakcji turystycznych. Wymień, co zwraca twoją uwagę?

R17E3Z1HXl46B

R9umOsztJlVSY

Na ilustracji znajduje się prostokątny plac otoczony z każdej strony kamienicami (widoczne dwie prostopadłe do siebie pierzeje), na pierwszym planie, na placu, gęsto ustawione stragany, wokół których są ludzie. — Stare Miasto w Warszawie
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Ćwiczenie 5

Wyjaśnij termin „rynek miejski”, a następnie określ jego funkcje. Skorzystaj z dostępnych źródeł informacji.

R1AeTOt3biVTy

Zdjęcie przedstawia pozostałości zabudowań na planie kwadratu. Ruiny są na obrzeżach kwadratu, środek jest pusty. Widoczne są kolumny, które pierwotnie stały jedna przy drugiej w równych rzędach. Teraz większość leży na ziemi. W tle wzgórze porośnięte zielona roślinnością. — Agora, miejsce spotkań zgromadzenia ludowego, w Efezie, znanej greckiej *polis*. Była otoczona z trzech stron stoami (portykami): długimi, krytymi dachem budowlami od frontu z kolumnadą, których pozostałości widać na zdjęciu. Stoy miały chronić mieszkańców przed słońcem i deszczem. Pełniły także funkcje hal targowych, magazynu, dogodne lokalizacje wielu dzieł sztuki, a w czasie wojen wystawiano w nich na widok publiczny trofea wojenne. Czasem odbywały się w nich sądy.
Źródło: sailko, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 6

Wykorzystaj dostępne ci źródła informacji i wskaż starożytne korzenie współczesnej funkcji rynku w mieście.

Polecenie 2

Przyjrzyj się uważnie zamieszczonemu poniżej planowi Rynku Starego Miasta w Warszawie. Następnie w dowolnych źródłach odszukaj plan Starówki jednego z twoich ulubionych miast. Porównaj je ze sobą. Wskaż zauważone różnice.

Polecenie 2

W dostępnych źródłach wyszukaj informacje na temat atrakcji turystycznych, zabytków jednego z twoich ulubionych miast. Następnie porównaj je z warszawskimi. Wskaż różnice/podobieństwa.

R3QkvfePKaEpI

RIJKLxGo9VucA

Mapa przedstawia plan starówki warszawskiej z widoczną gęstą siecią uliczek, z zaznaczonymi budynkami, placami, parkami, teatrami, pomnikami atrakcjami turystycznymi (muzea, kościoły, zabytkowe budowle) oraz parkingami. W centrum mapy znajduje się Stare Miasto, poniżej oznaczono kolumnę Zygmunta i Zamek Królewski, a po jego prawej stronie Ogrody Zamkowe leżące nad brzegiem rzeki. Powyżej i na lewo od Starego Miasta są liczne, wijące się uliczki, przy których zaznaczono zabudowania. Po prawej stronie, po skosie (od prawego dolnego narożnika do połowy górnej krawędzi) zaznaczono szeroką rzekę, którą u dołu przecina most. Przez niego prowadzi szeroka ulica ciągnąca się wzdłuż dolnej krawędzi mapy. Wzdłuż lewego brzegu rzeki biegnie szeroka, dwupasmowa ulica. W lewym, górnym narożniku zaznaczono stadion, a u dołu obszerny park - Ogród Krasińskich. — Plan Warszawy (Stare Miasto)
Źródło: OpenStreetMap, licencja: CC BY-SA 2.0.

JPOL_E3_E4_Konteksty

Sen o Warszawiej00000002QB2v27_000tp001Sen o Warszawie

RLn5q75eZeCnE

Kolorowa fotografia przedstawia Starówkę Warszawy z lotu ptaka. W centralnej części widać kolumnę Zygmunta - kilkumetrowa zdobiona u dołu kolumna, na której szczycie znajduje się figura króla. Na schodkach pod pomnikiem i w jego pobliżu siedzą ludzie. Plac wokół kolumny pełen jest przechodniów, spacerowiczów i zwiedzających. Widać sprzedawcę baloników. Za kolumną widać miejską zabudowę - kamienice, wieże kościołów. Wzdłuż ich lewej strony ciągnie się ceglany mur, od frontu, przed wielobarwnymi, odrestaurowanymi kamieniczkami znajdują się, ukryte pod parasolami, kawiarniane stoliczki. Po lewej stronie placu widać zadbane kamienice - parter pierwszej ozdobiony jest lambrekinem, przed drugą stoją parasole, a pod nimi kawiarniane stoliki. Wejście do nich prowadzi po schodkach. W oddali widać wieżowce oraz zachodzące słońce. — Warszawa
Źródło: pixabay, fotografia barwna, domena publiczna.

Polecenie 3

Przeczytaj tekst piosenki Sen o Warszawie lub wyszukaj w dostępnych źródłach
i wysłuchaj utworu w wykonaniu Czesława Niemena.

Sen o WarszawieMarek Gaszyński

Marek Gaszyński Sen o Warszawie
Mam, tak samo jak ty,
Miasto moje, a w nim:
Najpiękniejszy mój świat,
Najpiękniejsze dni,
Zostawiłem tam kolorowe sny.
Kiedyś zatrzymam czas
I na skrzydłach jak ptak
Będę leciał co sił
Tam, gdzie moje sny
I warszawskie kolorowe dni.
Gdybyś ujrzeć chciał nadwiślański świt,
Już dziś wyruszaj ze mną tam.
Zobaczysz, jak przywita pięknie nas
Warszawski dzień.
Mam, tak samo jak ty,
Miasto moje, a w nim:
Najpiękniejszy mój świat,
Najpiękniejsze dni,
Zostawiłem tam kolorowe sny.
Gdybyś ujrzeć chciał nadwiślański świt,
Już dziś wyruszaj ze mną tam.
Zobaczysz, jak przywita pięknie nas
Warszawski dzień
Warszawski dzień, warszawski dzień.
unikatowy_nr_id_wpisu Źródło: Marek Gaszyński, Czesław Niemen, Sen o Warszawie, 1966, płyta winylowa, Polskie Nagrania, dostępny w internecie: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Sen_o_Warszawie/tekst [dostęp 28.08.2021].

Ćwiczenie 7.1

Scharakteryzuj podmiot liryczny utworu Sen o Warszawie.

Ćwiczenie 7.2

Napisz własnymi słowami, z jakim przekazem podmiot liryczny zwraca się do adresata.

RGLNYUjOUzvOQ

Ćwiczenie 7.3

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 7.4

Wypisz z tekstu trzy różne środki stylistyczne i wyjaśnij, jakie funkcje pełnią w piosence.

R972aQb1oXYcJ

Ćwiczenie 7.5

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 7.6

Wyszukaj w dostępnych źródłach informację na temat określenia „mała ojczyzna”.

Ćwiczenie 7.7

Warszawa jawi się w utworze jako mała ojczyzna, kraj lat dziecinnych. Uzasadnij to stwierdzenie, posługując się cytatami z tekstu.

Ćwiczenie 7.8

Porównaj wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Stare Miasto z piosenką
Sen o Warszawie. Wskaż podobieństwa w sposobie ukazywania obrazu miasta. O jakich aspektachaspektaspektach życia w stolicy nie ma mowy w obu tekstach?

idealizacja

Definicja: idealizacja

nadanie miejscu (przedmiotom, osobom) cech idealnych, upiększanie stanu rzeczywistego

Ćwiczenie 8

Czy twoim zdaniem obrazy Warszawy ukazane w wierszach Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Stare Miasto i piosence Sen o Warszawie zostały wyidealizowane? Uzasadnij swoje stanowisko.

j00000002QB2v27_000tp001

aspekt

Ciekawostka

Szczególna troska o swoją małą ojczyznę, silne przywiązanie do własnej miejscowości lub regionu, aktywne włączanie się w sprawy dotyczące ich rozwoju, uczestnictwo w życiu kulturalnym, angażowanie się w promowanie nazywamy patriotyzmem lokalnym.

JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 4

R1XEk7TAvVin41

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 4

R1NiY2MBkzRNz

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Polecenie 5

Przygotuj scenkę dramową pt. Ludzie na ulicy. W swoim wystąpieniu zaprezentuj różnorodność ludzkich zachowań.

Polecenie 6

Weź udział w klasowej dramie. Pracując w grupach, posłużcie się techniką stop‑klatki. Wejdźcie w role przypadkowych przechodniów. Zastygnijcie w bezruchu, by zobrazować określoną (wybraną przez was) scenę, która mogłaby się zdarzyć na ulicy. Obserwatorzy (pozostała część klasy) będą mieć za zadanie nadać tytuły oglądanym stop‑klatkom.

Polecenie 6

Weź udział w klasowej dramie. Pracując w grupach, posłużcie się techniką stop‑klatki. Wejdźcie w role przypadkowych przechodniów. Zastygnijcie w bezruchu, by przedstawić scenkę, która mogłaby się zdarzyć na ulicy. Opowiedzcie o niej. Nadajcie tytuły każdej stop‑klatce.

R1W1UMrjRKdLJ

Polecenie 7

Opisz swoją małą ojczyznę - miejscowość, w której mieszkasz. Stwórz projekt portfolio, w którym znajdą się, np. wywiad, fotoreportaż, list‑wspomnienie.

Polecenie 8

Stwórz folder reklamowy miejscowości (dużego miasta, miasteczka, wsi), w której mieszkasz.

Polecenie 9

Wykorzystaj poniższy szablon i zaprojektuj własne zdobnictwo budynku, który mógłby stanąć w twojej miejscowości.

RtMMgXrL0mSt81

Szablon przedstawia piętrowy dom z dwuspadowym dachem. Od frontu na parterze po lewej stronie znajdują się drzwi a po prawej okno. Nad nimi jest daszek podparty trzema filarami. Na piętrze widnieją dwa okna, a nad nimi (w centrum) bulaj. — Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Polecenie 9

Zastanów się i powiedz, jak wyobrażasz sobie budynek twoich marzeń. Opisz jego wielkość i funkcjonalność.

RvAMdTL3PXf2r