Fotografia przedstawia tułów kobiety ubranej w szary prążkowany żakiet i białą koszulę, której wystaje kołnierzyk. Kobieta pisze w notesie, który trzyma w lewej ręce. W prawej dłoni trzyma pióro.
Fotografia przedstawia tułów kobiety ubranej w szary prążkowany żakiet i białą koszulę, której wystaje kołnierzyk. Kobieta pisze w notesie, który trzyma w lewej ręce. W prawej dłoni trzyma pióro.
Przymioty przymiotnika
Źródło: Pixabay., domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Aby przekazać jakąś informację o kimś, mówimy, że „ktoś robi coś”, np. „Uczeń przegląda wiadomości”. W wypowiedzi tej wskazujemy osobę („uczeń”), opisujemy jej czynność („przegląda”), a nawet wymieniamy przedmiot („książkę”). Zdanie można wzbogacić, doprecyzować, ubarwić, uzupełnić informacjami o właściwościach (cechach, przymiotachprzymiotprzymiotach) osób i rzeczy. Można również określić cechy widoczne gołym okiem lub niedostępne zmysłom (np. interesująca książka, zdolny uczeń). Wówczas takie zdanie będzie wyglądało tak: Zdolny uczeń przegląda interesującą książkę.
Ciekawostka
Przymiot, to słowo, które powoli wychodzi z użycia, oznacza dobrą cechę charakteru lub właściwość czegoś, np. Zaczął wyliczać wszystkie przymioty przybyłego rycerza. Mickiewicz w swoich wierszach opisał przymioty znakomitego poety.
RkP2MKJb0UxHq
Ćwiczenie 1
Fotografia, na której należy oznaczyć cechy elementów.
Na fotografii: naczynie na blacie; w środku naczynia: pomidory, pieczarki, papryka, papryczki, czosnek, chili.
Elementy do oznaczenia: okrągły, podłużny, żółty, owalny, drewniany, biały, ostry.
Fotografia, na której należy oznaczyć cechy elementów.
Na fotografii: naczynie na blacie; w środku naczynia: pomidory, pieczarki, papryka, papryczki, czosnek, chili.
Elementy do oznaczenia: okrągły, podłużny, żółty, owalny, drewniany, biały, ostry.
Źródło: Pixabay Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 1
Ułóż po jednym zdaniu zawierającym wyrazy: żółty, ostry, owalny, podłużny, okrągły, drewniany, biały.
R1QIrkgIFWxPS
Miejsce na notatkę
Ćwiczenie 2
R1bCqpGON2ghC
Zadanie interaktywne. Wpisz właściwe słowa w zdania.
Zadanie interaktywne. Wpisz właściwe słowa w zdania.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Na podstawie ćwiczenia, znajdującego się powyżej, odpowiedz, jakimi częściami mowy są wpisane przez ciebie wyrazy. Jaką funkcję pełnią w języku?
RPD2uzwMRbc25
Miejsce na notatkę
Zwróć uwagę, na jakie pytanie odpowiadają wyrazy w poprzednim ćwiczeniu.
Wyrazy wpisane w poprzednim ćwiczeniu są przymiotnikami. Opisują one cechy ludzi, przedmiotów lub zwierząt.
Przymiotnik
Przymiotnik – to część mowy, która określa przede wszystkim rzeczownik. Odpowiada głównie na pytania:
jaki?, jaka?, jakie?;
czyj?, czyja?, czyje?;
który?, która?, które?.
Przymiotnik odmienia się przez 7 przypadków, 2 liczby i przez rodzaje (rodzaj męski, żeński i nijaki w liczbie pojedynczej oraz męskoosobowy i niemęskoosobowy w liczbie mnogiej). Przymiotnik zawsze ma taką samą formę gramatyczną jak rzeczownik, którego jest określeniem. Najbardziej ten związek dwóch wyrazów widać w formie rodzaju, np.:
pies – rzeczownik rodzaju męskiego
papuga – rzeczownik rodzaju żeńskiego
kurczę – rzeczownik rodzaju nijakiego
wesoły (pies) – przymiotnik rodzaju męskiego
wesoła (papuga) – przymiotnik rodzaju żeńskiego
wesołe (kurczę) – przymiotnik rodzaju nijakiego
Rodzaje przymiotnika w liczbie pojedynczej i mnogiej
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
wesoły kolega – przymiotnik rodzaju męskiego
weseli koledzy – przymiotnik rodzaju męskoosobowego
wesoła koleżanka – przymiotnik rodzaju żeńskiego
wesołe koleżanki – przymiotnik rodzaju żeńskiego
wesołe psisko – przymiotnik rodzaju nijakiego
wesołe psiska – przymiotnik rodzaju niemęskoosobowego
R16KO6ZbOBAib1
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych wyrazów.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych wyrazów.
Oznacz na niebiesko wszystkie rzeczowniki, a na czerwono wszystkie przymiotniki w podanym tekście.
czerwony
niebieski
Potworny pies. Pilnuje ważnego wejścia do Hadesu. Wpuszcza zmarłych do podziemnego świata, ale już ich nie wypuszcza. Żywych gości zjada natychmiast.
Piekielny stwór ma wielkie, czarne łby i wężową sierść. Uśpić go można tylko makowymi i miodowymi ciasteczkami.
Potwór łagodnieje, gdy zobaczy jasne światło słonecznego dnia.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RinGcZgRuksMe
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych wyrazów.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych wyrazów.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
RJrG93iBwxTZD
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Przyjrzyj się uważnie przedstawionym na ilustracjach rzeczownikom i zastanów się, jakie mają cechy. Zwróć uwagę na ich rodzaj.
Przymiotniki określające przedstawione na ilustracjach rzeczowniki:
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RnD5DtGWBu9k4
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R10rR8nqOnQWZ
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na wstawieniu w tekst wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu.
Zadanie interaktywne polega na wstawieniu w tekst wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!
Przymiotniki nazywają cechy i właściwości rzeczowników, np. drewniany stół, plastikowa zabawka, młody pies, owalny talerz, czerwone jabłko, zielona trawa.
Przymiotniki pozwalają również formułować pozytywne i negatywne opinie oraz oceny, np. wspaniały budynek, grzeczne dziecko, brzydki sweter, nudna książka.
R1CX2Xtm2MErm
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1KmA26tYpKTf1
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Pamiętaj! Przymiotniki utworzone od nazw kontynentów, krajów, miejscowości, narodów, niebędące nazwami geograficznymi piszemy małą literą, np. kultura europejska, francuskie sery, niemiecka precyzja, chińska porcelana, woda kolońska, język polski.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
RAcDB32V9JKk31
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Utwórz przymiotniki od podanych nazw własnych i wpisz je we właściwe miejsca: Szwecja, Chiny, Ruś, Anglia, Czechy, Francja, Turcja.
popamiętać ............ miesiąc – zapamiętać karę na długo
.................. piesek – ktoś bardzo delikatny, wypieszczony
.................. flegma – spokój, opanowanie, brak żywszych reakcji uczuciowych
.................. ceremonie – przesadna grzeczność
................ stół – stół zastawiony potrawami, napojami itp., z którego klienci, za określoną opłatą, mogą korzystać w dowolnej ilości
siedzieć jak na ................ kazaniu - słuchać czegoś, czego się nie rozumie
............ błąd – błąd polegający na przestawieniu cyfr lub liter
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11
Wybierz z powyższego ćwiczenia dwa związki frazeologiczne i ułóż z nimi zdania.
R1HNjFohnwPob
Pamiętaj o prawidłowym zapisie: zdania rozpoczynaj wielką literą, a kończ kropką, znakiem zapytania lub wykrzyknikiem.
Piotr siedział jak na tureckim kazaniu, nic nie rozumiał z objaśnień nauczyciela.
Wpisując hasło do krzyżówki, popełniłam czeski błąd, zamiast sok napisałam kos.
R8fvFFFm6Ph6v1
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Zapamiętaj! Przymiotnik dopasowuje swoją formę do określanego rzeczownika. Podobnie jak on odmienia się przez przypadki i liczby. Ponadto przymiotnik odmienia się przez rodzaje.
Źródło: a. nn., Przymiotnik, domena publiczna.
ROuNIIDpx6QFe
Ćwiczenie 12
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek tabeli.
Odmień przez przypadki wyrażenie wesoły chłopiec w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Przypadek
Liczba pojedyncza
Liczba mnoga
M.
wesoły chłopiec
weseli chłopcy
D.
C.
B.
N.
Ms.
W.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zapamiętaj!
Przymiotnik dostosowuje się do określanego rzeczownika – przyjmuje jego rodzaj, liczbę i przypadek.
R14bZvsQuc8qQ11
Ilustracja przedstawia zdania z podkreślonymi rzeczownikami i przymiotnikami. Poniżej określone ich formy. Cerber pilnuje ważnego wejścia. Podkreślony rzeczownik wejścia i przymiotnik ważnego. Poniżej określona forma tych wyrazów: rodzaj nijaki, liczba pojedyncza, Dopełniacz. Drugie zdanie: Piekielny stwór ma wężową sierść. Podkreślone rzeczowniki: stwór i sierść oraz przymiotniki: piekielny i wężową. Określona forma dla wyrażenia piekielny stwór: rodzaj męski, liczba pojedyncza, Mianownik. Określona forma dla wyrażenia wężową sierść: rodzaj żeński, liczba pojedyncza, Biernik.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., domena publiczna.
R14pNEBs6pxCb1
Ilustracja przedstawia dwóch biegnących chłopców. Jeden z nich biegnie szybciej, ubrany jest w białą koszulkę z krótkim rękawkiem i zielone krótkie spodenki oraz fioletowe trampki. Drugi biegnie wolniej, próbując go dogonić, ubrany jest w koszulkę w zielono-żółte paski i niebieskie krótkie spodenki oraz czerwone trampki. Chłopcy są szczupli, mają drobne twarze ze spiczastymi nosami. Biegnący szybciej ma blond włosy, a biegnący wolniej ma rude włosy. Chłopiec poruszający się szybciej jest opatrzony podpisem: „rzeczownik”. Natomiast ten, który próbuje go dogonić, ma podpis: „przymiotnik”. Rzeczownik, oglądając się do tyłu, woła do przymiotnika: „Dopasuj się do mnie”!
Źródło: Uniwersytet Wrocławski, licencja: CC BY 3.0.
R1WdYbGraGHoJ
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Zapamiętaj! W liczbie pojedynczej przymiotnik może wystąpić w rodzaju męskim (piekielny), w rodzaju żeńskim (wężowa) i w rodzaju nijakim (ważne). W liczbie mnogiej odmienia się przez dwa rodzaje: męskoosobowy: ci zdolni chłopcy, niemęskoosobowy: te zdolne dziewczynki, dzieci, psy.
Rodzaje przymiotnika
Źródło: zpe.gov.pl, domena publiczna.
R7F2Ei0VWgkyh1
Schemat obrazujący odmianę przymiotnika i rzeczownika w liczbie pojedynczej. W górnej części schematu występuje napis: „Liczba pojedyncza”. Od niego odchodzą trzy strzałki, pod którymi umieszczone są kolejno napisy: „rodzaj męski”, „rodzaj żeński”, „rodzaj nijaki”. Po lewej stronie umieszczona jest również kolumna ze skrótami określającymi poszczególne przypadki: M., D., C., B., N., Ms., W. Schemat dzieli się na siedem wersów, czyli tyle, ile jest przypadków. Liczba pojedyncza. Rodzaj męski. M. zdrowy (chłopiec) D. zdrowego (chłopca) C. zdrowemu (chłopcu), B. zdrowego (chłopca) N. zdrowym (chłopcu) Ms. zdrowym (chłopcu) W. zdrowy (chłopcze)! Rodzaj żeński. M. zdrowa (dziewczyna) D. zdrowej (dziewczyny) C. zdrowej (dziewczynie), B. zdrową (dziewczynę) N. zdrową (dziewczyną) Ms. zdrowej (dziewczynie) W. zdrowa (dziewczyno)! Rodzaj nijaki M. zdrowe (dziecko) D. zdrowego (dziecka) C. zdrowemu dziecku B. zdrowe (dziecko) zdrowym (dzieckiem) Ms. zdrowym (dziecku) W. zdrowe (dziecko)!
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R19P91KANElA1
Grafika przedstawia uśmiechniętą, dziecięcą twarz, z której ust wydobywa się dymek. NAPIS: Zapamiętaj! O przymiotniki w liczbie mnogiej pytamy: jacy? jeśli to oni – grupa złożona z osób płci męskiej lub mieszana, w której występuje choć jeden mężczyzna, np. silni, radośni – rodzaj męskoosobowy (skrót: r. mos.). O przymiotniki w liczbie mnogiej pytamy – jakie? jeśli to one – grupa, w której nie ma osób płci męskiej: zdolne, radosne – rodzaj niemęskoosobowy (skrót: r. nmos.).
Przymiotnik – rodzaj w liczbie mnogiej
Źródło: zpe.gov.pl, domena publiczna.
Rs51nMKwZuz1s1
Schemat obrazujący odmianę przymiotnika i rzeczownika w liczbie mnogiej. W górnej części schematu występuje napis: „Liczba mnoga”. Od niego odchodzą dwie strzałki, pod którymi umieszczono napisy: „rodzaj męskoosobowy”, „rodzaj niemęskoosobowy”. Po lewej stronie umieszczona jest również kolumna ze skrótami określającymi poszczególne przypadki: M., D., C., B., N., Ms, W. Schemat dzieli się na siedem wersów, czyli tyle, ile jest przypadków. Liczba mnoga. Rodzaj męskoosobowy M. zdrowi (chłopcy) D. zdrowych (chłopców) C. zdrowym (chłopcom) B. zdrowych (chłopców) N. zdrowym (chłopcami) Ms. zdrowych (chłopcach) W. zdrowi (chłopcy). Rodzaj niemęskoosobowy M. zdrowe (koty, dziewczyny, dzieci) D. zdrowych (kotów, dziewczyn, dzieci) C. zdrowym (kotom, dziewczynom, dzieciom) B. zdrowe (koty, dziewczyny, dzieci) N. zdrowymi (kotami, dziewczynami, dziećmi), Ms. zdrowych (kotach, dziewczynach, dzieciach) W. zdrowe (koty, dziewczyny, dzieci)!
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 13
Przeczytaj informacje na schemacie obrazującym odmianę przymiotnika z rzeczownikiem. Jak ten sam przymiotnik dopasowuje się do różnych rzeczowników? Czy zauważasz jakąś regułę?
RK6iLriZMGHvC
(Uzupełnij).
Przeanalizuj odmianę przymiotników z rzeczownikami, zwróć uwagę na ich rodzaj i liczbę.
Przymiotnik określający rzeczownik przyjmuje końcówkę odpowiednią dla rodzaju gramatycznego określanego rzeczownika.
Ćwiczenie 13
Przeczytaj, jak ten sam przymiotnik dopasowuje się do różnych rzeczowników. Czy zauważasz jakąś regułę?
R8hMyPWDhcQoO
(Uzupełnij).
Przeanalizuj odmianę przymiotników z rzeczownikami, zwróć uwagę na ich rodzaj i liczbę.
Przymiotnik określający rzeczownik przyjmuje końcówkę odpowiednią dla rodzaju gramatycznego określanego rzeczownika.
........................ nazywają ........................ ludzi, ........................, roślin, rzeczy i zjawisk. Dzięki nim możemy ........................, jak wyglądają, ........................, pachną różne rzeczy, jakie są w dotyku, jaki jest człowiek, zwierzę, ......................... Przymiotniki odpowiadają na pytania: ........................, jaka?, jakie?
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
Opisz widok z okna twojego pokoju/domu. Zadbaj, aby opis był bogaty, użyj jak najwięcej przymiotników.
