RwNPWompMoSEW
Kolorowa fotografia przedstawia krajobraz leśny. Pośrodku dostrzec można porośniętą trawą i mchem ścieżkę biegnącą przez las. Na ścieżce leżą szyszki. Wokół rosną drzewa iglaste i krzewy.

Czy można mieć dwie ojczyzny?

Krajobraz
Źródło: domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Krajobraz Polski jest zróżnicowany. Na północy ląd styka się z morzem, a piękne, piaszczyste plaże zachęcają do spacerów i wypoczynku. Kierując się na południe, niewątpliwie warto odwiedzić pas jezior leżących wśród pięknych lasów, czyli Krainę Tysiąca Jezior – Mazury. Urokliwe wysepki, kanały, szlaki wodne i rowerowe zachęcają do odwiedzenia tego regionu.

Z kolei niziny rozciągają się w środkowej części naszego kraju, a jedna z największych to Nizina Mazowiecka - są to tereny  najczęściej zagospodarowane rolniczo. W tym pasie leży również Puszcza Kampinoska, największy obszar leśny tego terenu.

Im dalej na południe, tym bardziej krajobraz zaczyna się zmieniać, pojawiają się wyżyny. Warto polecić odwiedzenie Wyżyny Krakowsko‑Częstochowskiej z pięknym turystycznym Szlakiem Orlich Gniazd, który biegnie  przez dwa województwa: małopolskie i śląskie. Można tu zobaczyć charakterystyczne dla tego regionu wapienne skały, wspaniałe lasy i ruiny średniowiecznych zamków. Z kolei na południowych krańcach naszego kraju występuje krajobraz górski i wysokogórski: Sudety, Karpaty, a przede wszystkim Tatry, których dzika przyroda, świeże powietrze i piękne widoki kuszą rodzimych i zagranicznych turystów czy amatorów wysokogórskich wędrówek.

Zapoznaj się z filmem pt. „Polska – daj się zachwycić”, a następnie wykonaj polecenia.

Rl15nxb5wLMOm
Film ukazujący piękne miejsca polskiego krajobrazu.
Polecenie 1

Wymień miejsce w Polsce, które zrobiło na tobie duże wrażenie. Krótko opisz, jak wygląda to miejsce i co je wyróżnia spośród innych.

ROt8levUAGR5w
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wymień dwa powody, dla których warto spędzić wakacje w Polsce.

RMazryrivHaeD
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Które polskie święto lub obrzęd lubisz najbardziej? Uzasadnij odpowiedź.

R1e458Ik4brI5
(Uzupełnij).

Zapoznaj się z wierszem „Krajobraz polski” Mieczysława Brauna, a następnie wykonaj ćwiczenia.

Krajobraz polskiMieczysław Braun
Mieczysław Braun Krajobraz polski

Krzywa wierzba przy płocie, krzywy płot na rozstajurozstajerozstaju
Mokra zieleń w sitowiusitowiesitowiu, w sinym gajugajgajubugajubugajbugaju
A przy łące jałowce, białe owce na łące, 
Jarzębiny, jedlinyjedlinajedliny, niebo ziemią pachnące.

koleinachkoleinakoleinach drożynadrożynadrożyna, wronie gniazda na drzewie, 
Pośród świerków ćwierkanie, modrodrzewie — modrzewie…  Wiatrak łapie obłoki, które na nim siedziały, 
I ucieka, odziany w łachy pól — samodziałysamodziałsamodziały.

Zieloniutkie, czerwienne, łubinowełubinłubinowebławechaber bławatek bławe
Chabrowanechaber bławatek Chabrowane kąkolemkąkolkąkolem, pawiem okiem i stawem, 
Pola — polska, złocone topolowym półcieniem, 
Wykwiecone kwietniami, jesienione złocieniem!

Szumi jesion jesienią, wrzos wrześniowy słoneczny, 
Złotoliście wiatr sypie, niesie zapach jabłeczny, — 
A nocami miesięcznie świeci bórbórbór litąlitylitą grzywą, 
W niebo, kute gwoździami, bije srebrne strzeliwostrzeliwostrzeliwo!

unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Mieczysław Braun, Krajobraz polski, dostępny w internecie: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/braun-przemysly-krajobraz-polski.html [dostęp 28.03.2022].
R1ENXpbrGRIle
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polegające na parowaniu napisu i zdjęcia.
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 1

Opisz drzewo lub krzew, które szczególnie lubisz.

RqIOOYDOKYT3c
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2

Zatytułuj obrazy poetyckie wiersza „Krajobraz polski”.

RHhGgSxL94FRB
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Polecenie 4

Który krajobraz opisany w wierszu podoba ci się najbardziej? Wybierz jeden obraz poetycki i narysuj go.

RJY0HKWw4zsAm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 4

Który krajobraz opisany w wierszu podoba ci się najbardziej? Wybierz jeden obraz poetycki i opisz go swoimi słowami.

R6obk04XgljVW
Ćwiczenie 3
Rma9IfYcmCkUe
Zadanie interaktywne polegające na dopasowaniu cytatów do grup.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 4
ROIfAvIbt7sCt
Zadanie interaktywne polegające na przyporządkowaniu wyrazów do grup.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5

Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią w wierszu epitety wypisane w poprzednim ćwiczeniu.

R3I2MGgXeCKU2
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6
R1X60oYFfA6Wr
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w zdaniach.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
R1OCHLFUQV4hq
Zadanie interaktywne polegające na wpisywaniu części mowy w luki.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
R1ePsWdFuu7vI
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczaniu prawidłowego zdania.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 9
Rp6wesGIBBYSh
W podanych poniżej polach wpisz przymiotniki określające rodzaj krajobrazu. Mogą one określać ukształtowanie terenu, porę roku, zróżnicowanie terenu. Przenieś zapisane pola na ilustrację.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Ćwiczenie 9

Wypisz przymiotniki określające rodzaj krajobrazu.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 10
RWqTWCPkSg5dp
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczaniu odpowiednich wyrazów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 11
R12PN2AuzISmD
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczaniu odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12
R1DYG3Z2FvbKS
Zadanie interaktywne polegające na parowaniu zdań z wyjaśnieniami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RG7KtkrvY0bD3
Ćwiczenie 13
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczaniu prawidłowych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1d03TOvcJh9Y
Santorini, grecka wyspa na Morzu Egejskim
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Ćwiczenie 14

Przeczytaj utwór Andrzeja Sikorowskiego Moje dwie ojczyzny. Określ, kim jest podmiot liryczny w wierszu.

R1ETpOYp1S1FY
(Uzupełnij).
Moje dwie ojczyznyAndrzej Sikorowski
Andrzej Sikorowski Moje dwie ojczyzny

Jest taki kraj na południu,
gdzie wyspy toną w błękitach,
gdzie Bóg zapomniał o grudniu
i zawsze dźwięczy muzyka.
Jest taki kraj wiecznej wiosny,
pachnący wiatrem i morzem,
gdzie miłość – to wiersz miłosny,
nienawiść – to pchnięcie nożem.

Lubię tam być, lubię tam być,
w słońcu najlepiej marzyć,
chłodną jak noc ambrozję pić
i witać świt na plaży.
Lubię ten zgiełk, zapach i smak,
i szum radosny w głowie,
w cyprysach zaplątany wiatr,
gorące oczy kobiet.

Jest taki kraj tu, nad Wisłą,
pod nieba szarym ołowiem.
Tu moje imię, nazwisko.
Tu w ziemi moi ojcowie.
I chociaż wciąż narzekają,
że stąd daleko do świata,
to tylko w tym jednym kraju
potrafię kochać i płakać.

Bo tylko tutaj sprzedają chleb,
który z dzieciństwa pamiętam,
skrzypi pod nogą wczorajszy śnieg
i najpiękniejsze są święta.
I choć mnie czasem zalewa krew
i myśli mam niezbadane,
to tutaj wrosłem po wieków wiek
drzewem, którego nie złamiesz.

sik_1 Źródło: Moje dwie ojczyzny, [w:] Andrzej Sikorowski, Żal za..., Warszawa 1998, domena publiczna.
Polecenie 5

Przyjrzyj się fotografiom i wskaż, które według ciebie najlepiej pasują do krajów opisywanych w wierszu.

RiMj9d9U3FhkH
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Napisz, jak wyobrażasz sobie kraje opisane w wierszu.

R1c39Zh8nG4TD
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Znajdź w internecie i wysłuchaj wykonania piosenki Moje dwie ojczyzny.

R13avYnxbNSLB
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Napisz, jak można określić nastrój panujący w piosence.

R1XHXhEeVXvtQ
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 15

Napisz, o jakich dwóch krajach jest mowa w piosence. W jakiej części Europy się znajdują?

Zaznacz dwoma różnymi kolorami fragmenty wiersza, na podstawie których można to wywnioskować.

RYxdhPv89Fv1P
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 15

Napisz, o jakich dwóch krajach jest mowa w piosence. W jakiej części Europy się znajdują?

RY5NFHyE6POCN
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 16

Napisz, z jakimi dźwiękami kojarzą się podmiotowi lirycznemu dwa kraje?

RrtxkbTtVVkgx
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 17

Na podstawie tekstu piosenki opisz oba kraje: Grecję i Polskę. Możesz to zrobić w formie krótkiej notatki składającej się z wyrażeń i zwrotów.

Rj3KT6AHI0hct
Kraj nad Wisłą (Uzupełnij) Kraj na południu (Uzupełnij).
Ćwiczenie 18

Określ cechy podmiotu lirycznego.

R7HDnkWuT7Xmt
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 19

Określ, który kraj jest bliższy podmiotowi lirycznemu i uzasadnij, dlaczego?

R1ESzpVLASVT2
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 20

Wyjaśnij sens przenośni zawartej w ostatnich dwóch wersach wiersza. Zanotuj odpowiedź.

R1XmQEA3Bo2sW
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 21

Wypisz z wiersza po dwa przykłady rymów: dokładnych i niedokładnych.

RP9IA6ATKwtXH
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 22

Uzupełnij puste pola, wpisz środki stylistyczne lub ich przykłady.

R1LUg3jJHt75U
Środek stylistyczny. Cytaty. (Uzupełnij). „wyspy toną w błękitach”. przenośnia. (Uzupełnij). (Uzupełnij). „chłodną jak noc ambrozję pić”. powtórzenie. (Uzupełnij). (Uzupełnij). „wczorajszy śnieg”, „gorące oczy”.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RX6z1DuZJkCWa
Ćwiczenie 22
Uzupełnij tabelę podanymi poniżej środkami stylistycznymi i cytatami z utworu „Moje dwie ojczyzny”.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka

Najczęściej używane, pochodzące od słowa ojciec, określenie kraju urodzenia
ojczyzna, ma również swój odpowiednik, który pochodzi od słowa matka
macierz.

R18hgL9HKBdXT
Ćwiczenie 23
Przyporządkuj wyrazy do odpowiedniej kategorii. Rodzina wyrazów do słowa „ojciec” Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyźniany, 2. ojczysty, 3. ojczyzna, 4. źródło, 5. państwo, 6. kolebka, 7. dom, 8. ojcostwo, 9. praojczyzna, 10. macierz, 11. ojcowizna, 12. ojcowski, 13. kraj Synonimy do słowa „ojczyzna” Możliwe odpowiedzi: 1. ojczyźniany, 2. ojczysty, 3. ojczyzna, 4. źródło, 5. państwo, 6. kolebka, 7. dom, 8. ojcostwo, 9. praojczyzna, 10. macierz, 11. ojcowizna, 12. ojcowski, 13. kraj
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R3Dza1Ii27dsd
Ćwiczenie 24
Przyporządkuj odpowiednie słowa do wyrazów „kraj”, „ziemia”, „ojczyste” tak, aby powstały związki wyrazowe. Kraj Możliwe odpowiedzi: 1. ojców, 2. urodzenia, 3. rodzinna, 4. strony, 5. narodzin, 6. progi, 7. ojczysty, 8. ojczysta, 9. rodzinny Ziemia Możliwe odpowiedzi: 1. ojców, 2. urodzenia, 3. rodzinna, 4. strony, 5. narodzin, 6. progi, 7. ojczysty, 8. ojczysta, 9. rodzinny Ojczyste Możliwe odpowiedzi: 1. ojców, 2. urodzenia, 3. rodzinna, 4. strony, 5. narodzin, 6. progi, 7. ojczysty, 8. ojczysta, 9. rodzinny
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 25

Ułóż pięć zdań, wykorzystując związki wyrazowe z poprzedniego ćwiczenia.

RnIEhbTaes4mE
(Uzupełnij).
RaOpNkTRWMSVY
Ćwiczenie 26
Uzupełnij zdania, wpisując wyrazy pokrewne słów: Grecja, Śródziemne, Bałtyk, Polska. Grecja to państwo leżące nad Morzem Tu uzupełnij. Mieszkaniec Grecji to Tu uzupełnij, mieszkanka Grecji to Tu uzupełnij. W Grecji panuje klimat Tu uzupełnij. Tu uzupełnij to ludzie o gorących temperamentach. Tu uzupełnij to piękne kobiety. Polska to państwo leżące nad Morzem Tu uzupełnij. Mieszkaniec Polski to Tu uzupełnij, mieszkanka Polski to Tu uzupełnij. Tu uzupełnij znani są z gościnności. Tu uzupełnij to kobiety o słowiańskim typie urody.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 7

Narysuj ilustrację do wiersza „Krajobraz polski” Mieczysława Brauna.

R1IBCtxKyUqFp
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 7

Opisz, jakie elementy powinny znaleźć się na ilustracji do wiersza „Krajobraz polski” Mieczysława Brauna.

ROJS2iZpfm1Uj
(Uzupełnij).
Polecenie 8

Wyobraź sobie, że jesteś pracownikiem biura podróży. Zareklamuj „kraj na południu, gdzie wyspy toną w błękitach”. Wykorzystaj informacje zawarte w wierszu. Swoją reklamę zapisz tutaj lub w zeszycie.

Rd0vwHJ0upLz8
(Uzupełnij).
Polecenie 9

Zredaguj tekst, w którym zaprosisz kogoś do „kraju nad Wisłą”. Napisz o zaletach tego miejsca.

R1AEQpM8reuST
(Uzupełnij).

Słownik

rozstaje
rozstaje

miejsce, gdzie drogi się rozchodzą; rozdroże

sitowie
sitowie

roślina o płaskich i szorstkich liściach, rosnąca na brzegach wód i na mokrych łąkach, tworząca gęste zarośla

gaj
gaj

mały las; zagajnik

bugaj
bugaj

kępa krzewów

jedlina
jedlina

drewno jodłowe; również las jodłowy

koleina
koleina

wyżłobienie, wgniecenie pozostawione na drodze

drożyna
drożyna

dróżka

samodział
samodział

tkanina wełniana lub lniana utkana na ręcznym warsztacie

bór
bór

stary, duży, gęsty las z przewagą drzew iglastych

lity
lity

o roślinach: występujący w skupiskach danego gatunku; jednogatunkowy

strzeliwo
strzeliwo

amunicja, materiał wybuchowy

kąkol
kąkol

chwast zbożowy o purpurowych kwiatach i trujących nasionach

chaber bławatek 
chaber bławatek 

chwast polny o szafirowych kwiatach

łubin
łubin

roślina o liściach dłoniastych i kwiatach zebranych w sztywne grona