Ortografia - pisownia wyrazów z h i ch
Ilustracja przedstawia bajkową scenę. Na trawie stoją trzy takie same szare wieże. Każda posiada cztery okna, po dwa na dwóch piętrach oraz stożkowate zwieńczenie dachu, a na nim trzy malutkie wieżyczki. Na szczytowej zatknięta biała flaga z literami: u, ó, ż. Na środkowej wieży znajdują się litery: h, ch, rz. W tej wieży przez okno wychyla się kobieta o ciemnych włosach. Po linie wspina się w jej kierunku niewielka postać. Biały koń stoi na pagórku przed wieżą. Pomiędzy wieżami rosną małe krzaczki, na których zamiast kwiatów znajdują się litery: rz, ż, h, u. Z nieba wychyla się pysk smoka, widać tylko paszczę i nos. Na ilustracji znajduje się napis: „Hałas z błahego powodu”.Warto wiedzieć!
Ortografia może się wydawać trudna, ale wystarczy opanować kilka reguł oraz wyjątków i trochę poćwiczyć, żeby zostać mistrzem. Znasz już zasady pisowni „ó” i „u” oraz „ż” i „rz”. Jeśli opanujesz pisownię „h” i „ch”, będziesz prawdziwym bohaterem!
Z wyborem „ch” czy „h” uczniowie mają zwykle najwięcej problemów. Rozwiązując trudności związane z pisownią wyrazów z „ch” i „h”, należy nie tylko stosować zasady ortograficzne, ale również zapamiętywać te kłopotliwe słowa. Przyda się tutaj pamięć aktora!
W nauce ortografii pomoże ci również słownik ortograficzny, zaprzyjaźnij się z nim. Przy rozwiązywaniu ćwiczeń będzie ci bardzo potrzebny.
Aby zapamiętać pisownię wyrazów, warto ćwiczyć pamięć wzrokowąwzrokową. Możesz stworzyć rysunki, dzięki którym utrwalisz zasady ortograficzne.
Poćwicz pamięć wzrokową, narysuj obrazki ilustrujące pisownię wyrazów z h i ch.
Zapisz po pięć wyrazów z h i ch oraz ich definicje, np. wataha - grupa wilków.
Dopasuj do wyrazów z „h” ich pokrewne pary, w których następuje wymiana na „ż”, „z” lub „g”.
drużyna, błaznować, błazen, waga, drużba, watażka, waga
druhna ......................
wataha ......................
błahostka ......................
druh ......................
wahać się ......................
wahadło ......................
błahy ......................
Zanotuj poniżej jak najwięcej imion zaczynających się na „H”.
Odgadnij i wpisz hasła. Każde z nich zawiera literę „h”.
- Przeżywasz jego przygody w książce, filmie itp.
- Dla zdrowia należy o nią dbać.
- Linia, którą zobaczysz na pełnym morzu.
- Ciężka, wyczerpująca praca, często ponad siły.
- Jeździsz na niej na jednej nodze.
- Możesz w nim odpocząć, jeśli rozwiesisz go w ogrodzie między drzewami.
- Wiosenny kwiat wyrastający z cebulki.
- Śpiewasz go na szkolnych uroczystościach.
- Idziesz do niej posłuchać muzyki poważnej.
- Zapłata, wynagrodzenie, np. za napisanie książki.
| 1 | |||||||||||||||
| 2 | |||||||||||||||
| 3 | |||||||||||||||
| 4 | |||||||||||||||
| 5 | |||||||||||||||
| 6 | |||||||||||||||
| 7 | |||||||||||||||
| 8 | |||||||||||||||
| 9 | |||||||||||||||
| 10 |
Ktoś połączył rzeczowniki z niewłaściwymi przymiotnikami. Dobierz słowa w odpowiednie pary, tworząc związki wyrazowe.
harcerski, hasło, piec, wiatr, buława, angielski, herb, harce, róża, podhalański
| hetmańska | |
| herbaciana | |
| dzikie | |
| umówione | |
| halny | |
| szlachecki | |
| owczarek | |
| hutniczy | |
| haft | |
| hufiec |
Lubisz podróżować? Sprawdź, jak dobrze znasz geografię świata, a przy okazji – poćwicz pisownię nazw własnych z h! Dopasuj prawidłowe odpowiedzi.
Hańcza, Hawana, Sahara, Hiszpania, Himalaje, Helsinki, Hinduska
Najwyższe góry świata. ..................
Najgłębsze jezioro w Polsce. ..................
Stolica Finlandii. ..................
Ze stolicą w Madrycie. ..................
Stolica Kuby. ..................
Największa pustynia na świecie...................
Mieszkanka Indii. ..................
Wypisz po dwie nazwy miast polskich i państw, których nazwa zaczyna się od „ch”.
Korzystając z dostępnych źródeł informacji, wypisz trzy miasta lub inne miejsca w Polsce, które zawierają w swojej nazwie literę „h”.
Rozwiązanie:
na północy Polski: Wejherowo, Hel;
na wschodzie Polski: Hajnówka, Hrubieszów;
na południu Polski: Podhale.
Wypisz nazwy trzech miast polskich i dwóch regionów, które w nazwie mają „h”.
Oto grupa wyrazów z „ch” i „h”. Wykorzystując niektóre z nich, uzupełnij tabelę.
CH, H
| Państwa | Miasta | Rośliny | Zwierzęta | Zawody | Rzeczy | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| CH | ||||||
| H |
Oto grupa wyrazów z „ch” i „h”. Wykorzystując niektóre z nich, uzupełnij tabelę.
CH, H
| Cechy | Budynki | Urządzenia | Nakrycia głowy | Przedmioty szkolne | Wyrazy naśladujące dźwięki | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| CH | ||||||
| H |
Historia małego harcerza
Pewnego razu na zbiórkę zastępu druha Henryka przyszedł mały, schludnie ubrany chłopiec. Nie znał hasła, ale powiedział, że chce zostać harcerzem. Przy nosie cały czas trzymał chusteczkę higieniczną i wydawało się, że cicho płacze. Bolał go trochę brzuch, miał potężny katar, ale w ogóle się nie skarżył. Henryk poprosił swoich dwóch podopiecznych, aby zrobili malcowi herbatę i podnieśli go na duchu. Druhowie, chcąc jak najlepiej wypełnić zadanie, zaśpiewali wymyśloną przez siebie piosenkę: Kiedy spotykasz harcerza,
nie tchórza, lecz bohatera,
żaden huragan niestraszny
ni upał ci nie doskwiera.
Chłopcy hałasowali okrutnie, haniebnie fałszowali, ale cel osiągnęli – malec się uśmiechnął. Chyba wrócił mu dobry humor, bo odpowiedział bez wahania wierszykiem:
Harcerz nie wie, co to strachy,
lęku nie zna serce jego.
Choćby przez Sahary piachy
wciąż ochoczo pnie do swego.
– Ale heca! Świetnie rymujesz – pochwalił malucha zastępowy. – Nadajesz się do naszego zastępu. Trzeba cię tylko trochę zahartować, żebyś tak nie chorował.
– Hura! – huknęli pozostali i podrzucili hardego zucha do góry.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o.
Z tekstu Historia małego harcerza wypisz przykłady wyrazów z:
„ch” wymiennym na „sz”,
„ch” po spółgłosce „s”,
„ch” na końcu wyrazu,
„ch” niewymiennym,
„h” wymiennym na „ż”,
„h” niewymiennym,
„h”, które są wyrazami dźwiękonaśladowczymi.
Pamiętaj,
wyrazy dźwiękonaśladowcze to takie wyrazy, które naśladują dźwięk lub opisują jego brzmienie.
Przykłady z:
„ch” wymiennym na „sz”: cicho, uśmiechnął, trochę;
„ch” po spółgłosce „s”: schludnie;
„ch” na końcu wyrazu: brzuch, swoich, dwóch, podopiecznych;
„ch” niewymiennym: chłopiec, chce, chusteczkę;
„h” wymiennym na „ż”: druha;
„h” niewymiennym: historia, harcerza, Henryk, hasła, Sahary;
„h”, które są wyrazami dźwiękonaśladowczymi: hałasowali, hura, huknęli.
Uzupełnij tekst pt. „Hrabia i chińska herbata”, wstawiając odpowiednio ch lub h.
............rabia i ............ińska ............erbata
Na Dalekim Ws............odzie, ............yba gdzieś w ............ina............, mieszkał pewien ............rabia ............ieronim.
Regularnie wzmacniał swoje drobne i ............ude ciało zieloną ............erbatą.
Dzięki jej mocy za............artował swego du............a i stał się uosobieniem spokoju.
Pewnego dnia, gdy słońce już za............odziło, przez ............aszcze rosnące
przy murze próbował przedrzeć się jakiś ............ultaj.
Za............aczył przy tym o krzew różany i z powodu kolców
narobił tyle ............ałasu, że z zamku wybiegli wszyscy goście.
............cieli zobaczyć, jaki ............uligan niszczy wy............odowane z ogromnym trudem piękne rośliny.
Nieszczęśnik ............wiał się, jakby niedawno przeszedł jakąś groźną ............orobę.
............rabia nigdy nie ............ciał sprawiać nikomu przykrości, więc powiedział:
– Nie............ wszyscy po............amują swój gniew i nie wa............ają się pomóc potrzebującemu!
Sam opatrzył przybysza i podał mu wyborną ............ińską ............erbatę.
Zaskoczony jej ............armonijnym smakiem gość wyjął ............ustkę i otarł łzy.
Potem ci............o rzekł, okazując skru............ę:
– ............rabio, przepraszam za najście, dziś odzyskałem dobry ............umor
i uśmie............nąłem się po raz pierwszy od dawna. Jeśli dasz mi s............ronienie, zajmę się uprawą
mar............ewki i rzodkiewki za codzienny łyk twojej wyśmienitej ............erbaty.
............ieronim z o............otą przyjął ............uligana na służbę i od tej pory
wszystkie popołudnia spędzali razem nad filiżanką złotego napoju.
Cudowny napój odmienił ............arakter młodego ogrodnika.
Ułóż zdania z wyrazami: hrabia, chińska, herbata.
Wpisz w odpowiednie pola przykłady wyrazów z tekstu „Hrabia i chińska herbata”.
HRABIA i chińska herbata
Na Dalekim Wschodzie, chyba gdzieś w Chinach, mieszkał pewien hrabia Hieronim. Regularnie wzmacniał swoje drobne i chude ciało zieloną herbatą. Dzięki jej mocy zahartował swego ducha i stał się uosobieniem spokoju. Pewnego dnia, gdy słońce już zachodziło, przez chaszcze rosnące przy murze próbował przedrzeć się jakiś hultaj. Zahaczył przy tym o krzew różany i z powodu kolców narobił tyle hałasu, że z zamku wybiegli wszyscy goście. Chcieli zobaczyć, jaki chuligan niszczy wyhodowane z ogromnym trudem piękne rośliny. Nieszczęśnik chwiał się, jakby niedawno przeszedł jakąś groźną chorobę. Hrabia nigdy nie chciał sprawiać nikomu przykrości, więc powiedział:
– Niech wszyscy pohamują swój gniew i nie wahają się pomóc potrzebującemu! Sam opatrzył przybysza i podał mu wyborną chińską herbatę. Zaskoczony jej harmonijnym smakiem gość wyjął chustkę i otarł łzy. Potem cicho rzekł, okazując skruchę:
– Hrabio, przepraszam za najście, dziś odzyskałem dobry humor i uśmiechnąłem się po raz pierwszy od dawna. Jeśli dasz mi schronienie, zajmę się uprawą marchewki i rzodkiewki za codzienny łyk twojej wyśmienitej herbaty. Hieronim z ochotą przyjął chuligana na służbę i od tej pory wszystkie popołudnia spędzali razem przy filiżance złotego napoju. Cudowny napój odmienił charakter młodego ogrodnika.
Wypisz z poniższego tekstu „Hrabia i chińska herbata” przykłady wyrazów:
z „ch” wymiennym,
z „ch” po spółgłosce „s”,
z „ch” na końcu wyrazu,
z „ch” niewymiennym,
z „h” niewymiennym,
hałaśliwego z „h”.
Hrabia i chińska herbata
Na Dalekim Wschodzie, chyba gdzieś w Chinach, mieszkał pewien hrabia Hieronim. Regularnie wzmacniał swoje drobne i chude ciało zieloną herbatą. Dzięki jej mocy zahartował swego ducha i stał się uosobieniem spokoju. Pewnego dnia, gdy słońce już zachodziło, przez chaszcze rosnące przy murze próbował przedrzeć się jakiś hultaj. Zahaczył przy tym o krzew różany i z powodu kolców narobił tyle hałasu, że z zamku wybiegli wszyscy goście. Chcieli zobaczyć, jaki chuligan niszczy wyhodowane z ogromnym trudem piękne rośliny. Nieszczęśnik chwiał się, jakby niedawno przeszedł jakąś groźną chorobę. Hrabia nigdy nie chciał sprawiać nikomu przykrości, więc powiedział:
– Niech wszyscy pohamują swój gniew i nie wahają się pomóc potrzebującemu! Sam opatrzył przybysza i podał mu wyborną chińską herbatę. Zaskoczony jej harmonijnym smakiem gość wyjął chustkę i otarł łzy. Potem cicho rzekł, okazując skruchę:
– Hrabio, przepraszam za najście, dziś odzyskałem dobry humor
i uśmiechnąłem się po raz pierwszy od dawna. Jeśli dasz mi schronienie, zajmę się uprawą marchewki i rzodkiewki za codzienny łyk twojej wyśmienitej herbaty. Hieronim z ochotą przyjął chuligana na służbę i od tej pory wszystkie popołudnia spędzali razem przy filiżance złotego napoju. Cudowny napój odmienił charakter młodego ogrodnika.
Podaj zasady ortograficzne, dotyczące pisowni poniższych wyrazów: mech, mucha, ucho, schemat, huk, druhna, waha się.
Zapisz wyrazy przeciwstawne z „h" lub „ch".
pokorny ............
cisza ............
ważny ............
piękno ............
przyspieszać ................
skąpy ............
przytyć ....................
głośny ............
mokry ............
odwaga ........................
zdrowie ..............
szczęście ............
Odszyfruj poprawne związki wyrazowe.
bohaterski, charakter, pochwała, celu, strachu, zabawa, humor, chrapać, wymienny, z kapustą, honoru, na duchu, ciasteczko, plastyczny, na dudka
| wisielczy | |
| handel | |
| głośno | |
| upadać | |
| zasłużona | |
| chirurg | |
| słowo | |
| wystrychnąć | |
| czarny | |
| huczna | |
| kruche | |
| groch | |
| czyn | |
| najeść się | |
| chybić |
Ułóż cztery zdania z wybranymi związkami wyrazowymi z poprzedniego ćwiczenia. Zapisz je w polu poniżej lub w zeszycie.
Napisz opowiadanie, w którym użyjesz wszystkich wyrazów z poprzedniego ćwiczenia.
Dopisz wyrazy pochodne.
chaos – .................... (przymiotnik)
chrapać– .................. (rzeczownik)
herbata – .................... (przymiotnik)
hebanowy – ............ (rzeczownik)
mahoń – .................. (przymiotnik)
hipochondria – ........................ (rzeczownik)
hasło – ................ (przymiotnik)
hierarchia – .......................... (przymiotnik)
„H" piszemy na początku wyrazów do zapamiętania np. 1. hałas, 2. hak, 3. chodzę, 4. harcerz,1. hałas, 2. hak, 3. chodzę, 4. harcerz. Wysteuje rowniez w tzw. „hałsliwych" wyrazach np. 1. hałas, 2. hak, 3. chodzę, 4. harcerz.
Zredaguj krótki tekst, w którym wykorzystasz wszystkie wyrazy z poprzedniego ćwiczenia.
Wyjaśnij znaczenie wyrazu, które jest rozwiązaniem krzyżówki.
Wypisz osiem wyrazów „h”, które kojarzą się z latem, odpoczynkiem, podróżami.
Konkurs klasowy o tytuł Mistrza pisowni wyrazów z h i ch
Zorganizujcie konkurs ortograficzny. Wykonajcie ćwiczenia, policzcie punkty. Mistrzem zostaje ten, kto zbierze najwięcej punktów.
Wypisz nazwy roślin i zwierząt, które będą zawierały „ch”.
ch1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mapać — ch1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mapać
1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. much — 1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. much
m1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mcha — m1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mcha
p1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mcha — p1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mcha
1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mech — 1. i, 2. l, 3. o, 4. i, 5. a, 6. r, 7. p, 8. p, 9. a, 10. d, 11. y, 12. mech
Ułóż i zapisz poniżej krótkie dyktando zawierające dziesięć wyrazów z „ch” (10 punktów).
Przykładowa punktacja
87 punktów - Jesteś Mistrzem pisowni wyrazów z h i ch!
86 - 80 - Bardzo dobrze opanowana pisownia wyrazów z h i ch.
79 - 70 - Nieźle opanowana pisownia wyrazów z h i ch.
Poniżej 69 punktów - Musisz popracować nad ortografią.
Słownik
zdolność szybkiego i łatwego zapamiętywania tego, co się widziało