Czasownik, zapracowana część mowy
Ruchoma grafika przedstawia siedem puzzli, które mają główki, rączki i nóżki. Znajdują się w różnych pozach - dwa bujają się na linie, dwa leżą a trzy stoją z uniesionymi rączkami. Jeden z bujających się na linie puzzli ma na brzuszku napisz "rodzaj męski", natomiast jeden ze stojących puzzli trzyma ręką zbliżoną do ust, a na jego brzuszku widnieje napis "wołacz". Tło przedstawia pagórki, jest utrzymane w jednolitej, pastelowej kolorystyce.Przeczytaj wiersz Jana Brzechwy „Globus”, zwróć uwagę na działania gór, rzek i miast.
GlobusW szkole
Na stole
Stał globus –
Wielkości arbuza,
Aż tu naraz jakiś łobuz
Nabił mu guza.
Z tego wynikła
Historia całkiem niezwykła:Siedlce wpadły do Krakowa,
Kraków zmienił się w jezioro,
Nowy Targ za San się schował,
A San urósł w górę sporą.
Tatry, nagle wywrócone,
Okazały się w dolinie,
Wieprz popłynął w inną stronę
I zawadził aż o Gdynię.
Tam gdzie wpierw płynęła Wisła,
Wyskoczyła wielka góra,
Rzeka Bzura całkiem prysła,
A powstała góra Bzura.
Stary Giewont zląkł się wielce
I przykucnął pod parkanem,
Każdy myślał, że to Kielce,
A to było Zakopane.
Łódź pobiegła pod Opole
W jakichś bardzo ważnych sprawach –
Tylko nikt nie wiedział w szkole,
Gdzie podziała się Warszawa.Nie było jej na Śląsku ani w Poznańskiem,
Ani na Pomorzu, ani pod Gdańskiem,
Ani na Ziemiach Zachodnich,
Ani na północ od nich,
Ani blisko, ani daleko,
Ani nad żadną rzeką,
Ani nad żadnym z mórz.
Po prostu przepadła – i już!Trzeba prędzej oddać globus do naprawy,
Bo nie może Polska istnieć bez Warszawy!Źródło: Globus, [w:] Jan Brzechwa, Sto bajek, Wydawnictwo Skrzat Kraków 2017, s. 194–195.
Na podstawie fragmentu wiersza Jana Brzechwy „Globus” wypisz czynności wykonywane przez góry, miasta i rzeki.
Wypisz miasta wymienione w wierszu Jana Brzechwy.
Skaczesz, biegasz, chodzisz, mówisz, jesz - każdego dnia wykonujesz wiele działań. Znajdujesz się też w różnych stanach, np. śpisz, chorujesz. Wszystkie te czynności nazywamy czasownikami.
Odpowiedz na pytanie: „Co robisz rano?” Staraj się wymienić jak najwięcej czynności. Oto przykład:
– Co robisz rano?
– Budzę się.
Przyjrzyj się ilustracji i odpowiedz na pytania. Odpowiedzi wpisz poniżej lub w zeszycie.
Co robi nauczyciel?
Co robią uczniowie?
Co się dzieje ze śniegiem?
Odpowiedz na pytania. Odpowiedzi zapisz poniżej lub w zeszycie. Możesz podać po kilka przykładów.
Co robi nauczyciel podczas lekcji?
Co robią uczniowie podczas lekcji?
Co robią uczniowie podczas przerwy?
O czasowniku
Czasownik to część mowy, nazywa czynności i stany. Odpowiada na pytania: co robi? co się z kimś (lub czymś) dzieje? Na przykład:
- Chłopiec (co robi?) biegnie.
- Dziecko (co się z nim dzieje?) śpi.
Weź udział w zabawie polegającej na prezentowaniu scenek pantomimicznychpantomimicznych.
W tym celu podzielcie się na dwa zespoły. Zadaniem pierwszej grupy jest pokazanie czynności, a drugiej odgadnięcie i zapisanie czasownika, który ją nazywa.
Na przykład:
co robi? – czyta, siedzi...
co się z nim dzieje? – rośnie, śpi…
Po dziesięciu scenkach zamieńcie się rolami.
Weź udział w zabawie polegającej na opowiadaniu o czynności i odgadywaniu jej nazwy. W tym celu podzielcie się na dwa zespoły. Zadaniem pierwszej grupy jest opowiedzenie czynności, a drugiej odgadnięcie i zapisanie czasownika, który ją nazywa.
Na przykład: Unoszę się w powietrzu machając rękami. - Latam.
Słowa, które swoim brzmieniem naśladują dźwięki i odgłosy nazywamy wyrazami dźwiękonaśladowczymi, np. szumi, huczy, szczeka, ćwierka.
Z podanych niżej czasowników w tajemniczy sposób zniknęło część liter. Jakie to mogły być słowa? Wymyśl je i zapisz poniżej lub w zeszycie. Czy dostrzegasz jakąś regułę w ich zapisie?
b............uje
k............uje
m...........uje
r............uje
w............uje
c............uje
l.............uje
o............uje
z............uje
n............uje
ł.............uje
p............uje
t............uje
ż............uje
Wybierz dwa powiedzenia z poprzedniego zadania – takie, które najbardziej ci się podobają – i ułóż z nimi krótką historyjkę. Podkreśl czasowniki.
Wyjaśnij, dlaczego czasownik jest „zapracowaną” częścią mowy.
Słownik
widowisko sceniczne bez słów, w którym treść przekazywana jest wyłącznie za pomocą gestów, mimiki i tańca