Nikt nie lubi nieuchwytnych kolekcjonerów z Niebezpiecznego Królestwa, czyli pisownia z „nie"
Warto wiedzieć!
Znajomość ortografii i poprawnej polszczyzny jest umiejętnością, którą uczniowie nabywają na początku swojej edukacji. W późniejszych latach mają możliwość udoskonalenia swoich umiejętności, które w przyszłości przekładają się na prawidłowo napisane oraz zredagowane teksty. Brak takich umiejętności może wystawić piszącego na śmieszność. Skorzystaj więc z wiadomości zawartych w tej lekcji, aby bezbłędnie posługiwać się partykułą „nie”.
Obejrzyj zamieszczoną poniżej animację, a poznasz zasady pisowni „nie” z różnymi częściami mowy.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rp5ztjmvfhZIa
Animacja dotycząca prawidłowej pisowni cząstki „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami.
Zaprojektuj tabliczki z napisami zabraniającymi jakichś czynności na terenie szkoły, w których zastosujesz zasadę pisowni „nie” z rzeczownikami pochodzącymi od czasowników, np. nieśmiecenie, niewchodzenie itp.
Zaproponuj tekst na tabliczki z napisami zabraniającymi jakichś czynności na terenie szkoły, w których zastosujesz zasadę pisowni „nie” z rzeczownikami pochodzącymi od czasowników, np. nieśmiecenie, niewchodzenie itp.
Zilustruj przykłady pisowni „nie” z rzeczownikami, czasownikami i przymiotnikami zabawnymi rysunkami, dzięki którym zapamiętasz te zasady.
Napisz śmieszny wierszyk, dzięki któremu zapamiętasz zasady pisowni z „nie” z czasownikiem, rzeczownikiem lub przymiotnikiem.
Ilustracja interaktywna
Ilustracja przedstawia otwartą książkę, a w niej tekst:
Pisownia łączna partykuły „nie”
Partykułę „nie” piszemy łącznie z:
rzeczownikami (np.: niepokój):
Przykład: Było już ciemno, więc ogarnął mnie wielki niepokój.rzeczownikami utworzonymi od przymiotników (np.: niewierność)
Przykład: Czy niewierność jest powodem do rozwodu?rzeczownikami utworzonymi od czasowników (np.: niewchodzenie)
Przykład: Prosi się o niewchodzenie na zaplecze sklepu.przymiotnikami w stopniu równym (np.: niewesoły)
Przykład: To był niewesoły człowiek.przysłówkami w stopniu równym (np.: nierówno)
Przykład: Niestety, fachowiec nierówno ułożył płytki w łazience.
Pisownia rozdzielna partykuły „nie”
Partykułę „nie” piszemy rozdzielnie z:
czasownikami (np.: nie śpiewaj)
Przykład: Okropnie fałszował i wszyscy prosili: nie śpiewaj!przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym (np.: nie ładniejszy, nie najładniejszy)
Przykład: Tato kupił nie najładniejszy kwiat.przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (np.: nie równiej, nie najrówniej)
Przykład: Rysował te kreski nie równiej niż ja.liczebnikami (np.: nie jeden)
Przykład: Nie jeden, ale dwóch zawodników odpadło po pierwszym etapie.zaimkami (np.: nie ja)
Przykład: Babcia broniła mnie i wmawiała rodzicom, że to nie ja zbiłem wazon.
Podaj po trzy przykłady wyrazów spełniających każdą z reguł pisowni z partykułą „nie”.
Zapisywane łącznie:
rzeczownik,
przymiotnik,
przysłówek.
Zapisywane rozłącznie:
czasownik,
przymiotnik,
przysłówek,
liczebnik,
zaimek.
Korzystając ze słownika ortograficznego, uzupełnij tabelę przykładami wskazanych części mowy zawierających cząstkę „nie”.
Korzystając ze słownika ortograficznego, podaj po trzy przykłady rzeczowników, przymiotników, przysłówków odprzymiotnikowych zawierających cząstkę „nie”.
Partykułę „nie” piszemy rozdzielnie przed rzeczownikami, gdy:
Partykuła „nie” jest nie tylko zaprzeczeniem, ale też wprowadza przeciwstawienie:
To nie siostra, ale twoja koleżanka.
To nie przyjaciel, ale twój wróg.
Otaczał nas nie las, tylko puszcza.
Anioł nie człowiek.
Anioł nie kobieta.W zdaniu występuje przeciwstawienie logiczne, w którym człon drugi jest pisany wielką literą, np. nie‑Polak, nie‑Turek, nie‑Mickiewiczowski (dramat), nie‑Szekspirowska (komedia).
Wielu nie‑Polaków zasłużyło się dla Polski. Z ciebie ani nie‑Polak, ani nie‑Turek.
Dopasuj do podanych wyrazów synonimy z „nie”.
nieurodzajny, niewątpliwie, niezależność, niewola, niestały, niezbędny, nieważny, nieładny, nieprawdziwy, niemal, niechlujnie, niepokój, niezmiennie, niewątpliwie, niepewność, nieostrożnie, nieprzyjaciel
brzydki – .............................. wolność – ..............................
wróg – .............................. potrzebny – ..............................
lęk – .............................. na pewno – ..............................
stale – .............................. błahy – ..............................
jałowy – .............................. wątpliwość – ..............................
prawie – .............................. lekkomyślnie – ..............................
fałszywy – .............................. byle jak – ..............................
Ustal, który tytuł książki nie pasuje do pozostałych. Wyjaśnij, dlaczego tak uważasz.
Podaj po jednym przykładzie łącznej lub rozdzielnej pisowni „nie” z każdą częścią mowy.
Nie piszemy razem z:
rzeczownikami,
przymiotnikami w stopniu równym,
przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym.
Nie piszemy osobno z:
czasownikami,
przysłówkami nieodprzymiotnikowymi,
przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym,
przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu wyższym i najwyższym,
liczebnikami (wyjątek: „niejeden” – w znaczeniu „wielu”),
zaimkami,
pozostałymi nieodmiennymi częściami mowy.
Sprawdź, czy umiesz!
Sprawdź, czy opanowałeś zasady pisowni wyrazów z partykułą „nie” i zagraj w grę, a następnie wykonaj poniższe polecenia.
Uzasadnij pisownię 5 wyrazów, które pojawiły się w grze. W tym celu podaj odpowiednią regułę ortograficzną.
Utwórz zdania wielokrotnie złożone z co najmniej trzema wybranymi słowami pochodzącymi z gry.
Zredaguj krótką rymowankę z wyrazami, które pojawiły się w grze.
Zredaguj list do kolegi lub koleżanki, w którym opiszesz swoją wakacyjną przygodę. Postaraj się użyć jak najwięcej wyrazów z partykułą „nie”. Pamiętaj o poprawnej pisowni „nie” z różnymi częściami mowy.