W gabinecie rzeczownikowych osobliwości
Warto wiedzieć!
W języku polskim występuje wiele „kłopotliwych” rzeczowników:
rzeczowniki: kiwi, boa, emu, kakadu, kakao nie odmieniają się przez przypadki;
rzeczowniki liceum i muzeum odmieniają się przez przypadki tylko w liczbie mnogiej;
istnieje spora grupa rzeczowników, które nie mają liczby pojedynczej, np. drożdże, ludzie, sanki, perfumy;
rzeczowniki człowiek i rok występują tylko w liczbie pojedynczej.
Rozpoznaj rzeczowniki odmienne i nieodmienne.
safari, kiwi, kakadu, pomidor, igloo, krowa, gil, biodro, yeti, mango, dar, menu, taxi, lew, fiat, dno, staw, toffi, kakao, słowo, bikini, lód, boa, osioł
| Rzeczowniki nieodmienne | |
|---|---|
| Rzeczowniki odmienne |
Ułóż i zapisz trzy zdania z wybranymi nieodmiennymi rzeczownikami z poprzedniego ćwiczenia.
Wyjaśnij na podstawie dostępnych źródeł, dlaczego Nowozelandczycy owoc pierwotnie znany jako chiński agrest nazwali kiwi.
Wiele nazw egzotycznych zwierząt to wyrazy nieodmienne.
Nieodmienna jest między innymi nazwa zwierzęcia okapi, która pochodzi z języka afrykańskiego plemienia Mbuba. Mimo że ssak ten ma pręgi przypominające futro zebry najbliżej jest spokrewniony z żyrafą. Przez wieki (aż do 1901 r., kiedy został odkryty przez Europejczyków) znany był tylko wśród lokalnej ludności zamieszkującej dżunglę w dorzeczu Konga.
Zapisz w lukach podane w nawiasach rzeczowniki w odpowiedniej formie.
Odgadnij słowa i wpisz odpowiednie formy. W razie wątpliwości skorzystaj ze słownika poprawnej polszczyzny.
| Pytanie | Forma M. lp. | Forma M. lm. | Forma D. lm. |
|---|---|---|---|
| rdzenny mieszkaniec Afryki | |||
| wyznawca Chrystusa | |||
| człowiek dotknięty klęską powodzi | |||
| członek zakonu założonego przez św. Franciszka | |||
| mieszkaniec Opola |
Zaznacz prawidłowe formy wyrazów.
Wpisz odpowiednią formę podanych rzeczowników. Sprawdź w słowniku poprawnej polszczyzny, kiedy mówimy oka, a kiedy oczy; kiedy ucha, a kiedy uszy.
Oka/Oczy ............ zaszły mi łzami.
W rosole pływały już oka/oczy ............ tłuszczu.
Strach ma wielkie oka/oczy .............
W sieci są za duże oka/oczy .............
Wzięłam garnek za oba ucha/uszy .............
Lubię mój kubek z uchami/uszami .............
Pociągnął go za ucha/uszy .............
Jadł, aż mu się ucha/uszy trzęsły .............
Niektóre rzeczowniki nie odmieniają się przez liczby – mają bowiem tylko liczbę pojedynczą lub tylko liczbę mnogą. Przyjrzyj się podanym rzeczownikom i przyporządkuj je do odpowiednich grup.
pokora, sanki, oświadczyny, imieniny, prasa, drzwi, młodość, trojaczki, listowie, szacunek, skrzypce, zawiść, młodzież, perfumy
| Rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej | |
|---|---|
| Rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej |
Spróbuj odmienić przez przypadki hasło krzyżówki z poprzedniego ćwiczenia, a następnie zapisz swoje spostrzeżenia.
Ułóż zdania z wyrazami nieodmiennymi: alibi, tabu, guru, tofu, euro, safari.
W języku polskim jest sporo wyrazów bardzo często używanych w niepoprawnej formie, nawet przez znane osoby publiczne. Przyjrzyj się temu, jak zapisano te wyrazy w słowniku ortograficznym, i postaraj się zapamiętać, że mówimy:
zjadłem kawałek tortu (a nie: torta),
założyłam sweter (a nie: swetr),
mam ochotę na pomarańczę (a nie: na pomarańcz),
po stawie pływa łabędź (a nie: łabądź).
łabędź (ptak) -ędzia; -ędzie, -ędzi
cudzysłów -łowu, -łowie; -łowów
pomarańcz (kolor pomarańczowy) -ń•czu; -ń•cze, -ń•czów
pomarań•cza (owoc) -ń•czę; -ń•cze, -ńcz -ń•czy
sweter -tra, -trze; -try, -trów
tort -rtu, -r•cie; -rtów
Sprawdź, czy umiesz!
Wyjaśnij, co to jest graffiti. Spróbuj odmienić ten wyraz przez przypadki, a następnie zapisz swoje spostrzeżenie.
Zapisz w lukach podane w nawiasach rzeczowniki w odpowiedniej formie.