RvmJevtQgeO8v
Obraz przedstawia scenę opowiadania przez dziadka bajki wnukom, która dzieje się na małym, wiejskim podwórku przed domem. Na pierwszym planie, z prawej strony siedzi starszy mężczyzna w czapce, gestykuluje opowiadając bajkę, uśmiecha się. Dookoła niego siedzą dzieci, jest ich czworo, trzy dziewczynki i chłopiec. Po drugiej stronie podwórka z lewej strony obrazu widać drewniane taczki, na których leży worek, dookoła kręcą się dwie kury szukając ziarna. Najstarsza dziewczynka siedzi po prawej stronie na ławce obok dziadka, robi na drutach białą skarpetę, ale nie patrzy na robótkę, tylko na dziadka. Mały chłopiec siedzi u stóp dziewczynki na drewnianym stołeczku. Jest odwrócony przodem do dziadka, my widzimy jego plecy. Ma bose stopy, jest ubrany ubogo. Dwie młodsze dziewczynki siedzą po lewej stronie, są bardzo zasłuchane. Na drugim planie siedzi starsza kobieta w czarnym stroju, spódnicę przykryła szarą płachtą, na kolanach trzyma misę i przebiera ziarno. U jej stóp stoi wiklinowy kosz, za nim znajdują się trzy kury. W lewym górnym rogu, w tle idzie kobieta z wiadrem. Ma gładko zaczesane włosy, białą bluzkę, czarny fartuch i niebiesko‑szarą spódnicę. Tło stanowią drewniane budynki mieszkalne i gospodarcze. Na podwórku panuje nieład, o ściany stoją oparte sprzęty gospodarskie, deski, kołki. W lewym górnym rogu obrazu widać fragment zielonego drzewa.

Portret babci i dziadka

Dziadek opowiada bajkę
Źródło: Albert Anker, Dziadek opowiada bajkę, 1884, domena publiczna.
Polecenie 1

Zapoznaj się z historią Kingi przedstawioną na filmie.

R7180mZY6LfTX1
Film. Kinga przedstawia krótką historię swoich narodzin.
Ćwiczenie 1
R6EBVEerPTReS1
Zadanie interaktywne - poprawne zaznaczanie odpowiedzi spośród podanych.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Odpowiedz na pytania. Odpowiedzi zapisz w zeszycie:

  • Jakie wydarzenie było pierwsze w opowieści Kingi?

  • Co zdarzyło się potem?

  • Ile czasu minęło między pierwszym i ostatnim wydarzeniem, które Kinga umieściła na osi?

R14hV9Jkalocm
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Ważne!

Przy konstruowaniu osi czasu ważne jest, aby wiedzieć, jakie wydarzenie zaistniało najpierw, a jakie miało miejsce później. Taka kolejność występowania po sobie zdarzeń lub zjawisk nazywa się chronologią. Jeśli ktoś prosi, aby ułożyć jakieś wydarzenia chronologicznie, to znaczy, że należy to zrobić, zaczynając od najdawniejszego do najnowszego.

Ćwiczenie 2
RUlhvqh0JgqT51
zadanie interaktywne - układanie według chronologii
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Przed wykonaniem ćwiczenia 3 skontaktuj się ze swoimi dziadkami i zbierz o nich jak najwięcej informacji. Twoi rodzice też mogą ci wiele o nich opowiedzieć.

nazwisko panieńskie
Ćwiczenie 3

Utwórz oś czasu, na której zapiszesz informacje i wydarzenia dotyczące swoich dziadków. Obok dat wpisz imiona i nazwiska babć (zapytaj o nazwisko panieńskienazwisko panieńskienazwisko panieńskie babci) i dziadków, oprócz ważnych wydarzeń z ich życia umieść również informacje o  zainteresowaniach, pasjach, ulubionych czynnościach, filmach, piosenkach itp.

R3oQ0exkOc3pE
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Napisz notatkę, w której zapiszesz informacje i wydarzenia dotyczące swoich dziadków. Ułóż je w kolejności chronologicznej, obok dat wpisz imiona i nazwiska babć (zapytaj o nazwisko panieńskie babci) i dziadków. Zadbaj, aby w notatce znalazły się nie tylko ważne wydarzenia z ich życia, ale również informacje o zainteresowaniach, pasjach, ulubionych zajęciach, filmach, muzyce itp.

RzKYG8i8GWDcC
Polecenie 4

Uzupełnij mapę myśli skojarzeniami związanymi  z babcią i dziadkiem. Mogą to być  przymiotniki i rzeczowniki określające ich cechy, czasowniki określające ulubione czynności.

Rj3B28Vvk22Hs1
Wersja alternatywna: Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Dziadkowie
    • Elementy należące do kategorii Dziadkowie
    • Nazwa kategorii: Rodzice mamy
      • Elementy należące do kategorii Rodzice mamy
      • Nazwa kategorii: Babcia
      • Nazwa kategorii: Dziadek
      • Koniec elementów należących do kategorii Rodzice mamy
    • Nazwa kategorii: Rodzice taty
      • Elementy należące do kategorii Rodzice taty
      • Nazwa kategorii: Babcia
      • Nazwa kategorii: Dziadek
      • Koniec elementów należących do kategorii Rodzice taty
      Koniec elementów należących do kategorii Dziadkowie
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

Z polecenia 4 wybierz przymiotniki lub rzeczowniki i utwórz od nich synonimy.

Uwaga! Synonimy to wyrazy bliskoznaczne. Mają to samo znaczenie, ale zapisuje się je inaczej np. bal – zabawa.

RHVtIbPfXV2xI
Polecenie 6
R18t3gxBKi1Ka
Ćwiczenie w formie tablicy interaktywnej z 2 zabawnymi ilustracjami - głową babci i głową dziadka. Uczeń po zastanowieniu się, jak można sprawić babci lub dziadkowi przyjemność, wypełnia i przeciąga pola tekstowe w odpowiednie miejsca.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Jak można sprawić babci lub dziadkowi przyjemność? Zrób listę ciekawych propozycji.

RgOE9kA01C7bm
Miejsce na notatki
Ćwiczenie 4

Obejrzyj galerię zdjęć przedstawiających babcie i dziadków z wnukami. Na ich podstawie opisz, w jaki sposób dziadkowie mogą okazywać miłość swoim wnukom.

Rdfd8X4zuPmlV
Ćwiczenie 4

Zastanów się i opisz, w jaki sposób dziadkowie mogą okazywać miłość swoim wnukom.

R1dr0HaDrFas1

Jak należy zwracać się do osób starszych?

Do babci możesz zwracać się: kochana babciu, droga babciu, babuniu.

Oto przykładowe zwroty:

  • „...prosimy, aby babcia przybyła do nas...”

  • „...zapraszam babcię na urodziny lub zapraszam cię, babciu, na urodziny...”

  • „...czy mogłaby babcia lub czy mogłabyś, babciu,...”

  • „...może zechciałaby babcia lub zechciałabyś, babciu,...”

Do dziadka możesz zwracać się: kochany dziadku, drogi dziadku, dziaduniu.

Oto przykładowe zwroty:

  • „...prosimy, aby dziadek przybył do nas ...”

  • „...zapraszam dziadka na urodziny lub zapraszam cię, dziadku, na urodziny...”

  • „...czy mógłby dziadek lub czy mógłbyś, dziadku,...”

  • „...może zechciałby dziadek lub zechciałbyś, dziadku,...”

Ważne!

W liście, kartce pocztowej lub w zaproszeniu rzeczownik babcia i dziadek napiszemy wielką literą, gdyż jest ona wyrazem naszego szacunku.

Przykład:

Kochana Babciu, przesyłam Ci…
Drogi Dziadku, zapraszam Cię…

Ćwiczenie 5
R1bMlxmJBY2Ts
Zadanie interaktywne, umieszczony w kolumnie 14 wypowiedzi, należy rozpoznać prawidłowe i nieprawidłowe, oznaczają je "+" lub "-".
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6

Zaproponuj po trzy zwroty grzecznościowe, których możesz użyć w poniższych sytuacjach. Zapisz je poniżej.

  • list do babci z prośbą o wspólną wycieczkę do zoo,

  • sms do dziadka z prośbą o pomoc w pracy nad drzewem genealogicznym rodziny,

  • zaproszenie dla babci i dziadka na uroczystość szkolną.

RJ13brgE0Vany
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Nazwisko panieńskie

To nazwisko rodowe noszone przez kobietę przed wyjściem za mąż i przyjęciem nazwiska męża. W Polsce jest zwyczaj przyjmowania przez kobietę nazwiska męża. Ale to się zmienia i niektóre kobiety po ślubie pozostają przy swoim nazwisku.

Polecenie 7

Stwórz drzewo genealogiczne swojej rodziny. Wpisz we właściwym miejscu imiona i nazwiska swoich bliskich. Pamiętaj o wpisaniu nazwisk panieńskich mężatek oraz dat urodzenia.

RzgrIxh3Qv0q3
Polecenie 7

Stwórz drzewo genealogiczne swojej rodziny. Wypisz członków twojej rodziny od najstarszych do najmłodszych.

RqFCvjVRaXrWx
Miejsce na notatkę
Polecenie 8

Czy znasz dobrze swoją babcię? Dokończ poniższe zdania.

R1bstXrroJeUP
Źródło: opracowanie:ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Czy znasz dobrze swojego dziadka? Dokończ poniższe zdania.

RL6B3nadzJGMk
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

Stwórz notatkę wizualną o swoich dziadkach. Narysuj przedmioty, symbole, które kojarzą ci się z dziadkiem i babcią.

RN3hVSc1Sw6rD
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

Jakie przedmioty, rośliny, filmy lub piosenki kojarzą ci się z twoimi dziadkami. Wypisz przykłady i uzasadnij, dlaczego zostały przez ciebie wybrane.

RK4LIRKOcmUyZ

Czym jest portret?

Portret, to podobizna konkretnej osoby lub grupy osób, przedstawiona przez artystę w formie obrazu, rzeźby, grafiki albo rysunku. Powinien on wiernie uchwycić rysy twarzy, aby oddać zewnętrzne podobieństwo, ale również wyrazić cechy charakteru portretowanej osoby.

Osoby portretowane można ukazać w ujęciu profilowym, en faceen faceen face, en trois quartsen trois guartsen trois quarts.

·        Ujęcie profilowe, inaczej z boku, ukazuje zarys czoła, nosa, ust i podbródka. Nawiązuje ono do przedstawień władców i cesarzy na rzymskich monetach.

·        Ujęcie en faceen faceen face ukazuje postać zwróconą ku patrzącemu.

·        Ujęcie en trois quartsen trois guartsen trois quarts polega na ukazaniu postaci zwróconej ku patrzącemu w trzech czwartych, z ukosa.

en face
en trois guarts
R1MZW52TId501
Przykładowy portret mężczyzny. Ujęcie en face (czyt. ą fas)
Źródło: Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu "Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli" współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
R1U0NpOrpc2Au
Ćwiczenie 7
W ćwiczeniu znajdują się trzy portrety: pierwszy przedstawia chłopca w czerwonej czapce ustawionego w stronę widza, drugi - elegancko ubraną kobietę z półprofilu, trzeci - kobietę z kokiem ujętą z lewego profilu. Określ, który portret jest en face, a który en trois quarts.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Giuseppe Arcimboldo
Arcimboldi
Arcimboldo
Ciekawostka

Giuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimboldo, zwany również Arcimboldi żył w XVI wieku we Włoszech. Należy do jednych z najbardziej oryginalnych twórców w historii sztuki. Swoje niesamowite obrazy malował na dworach w Pradze, Mediolanie i Wiedniu. Wyjątkowość malarstwa Arcimboldo polega na tym, że wykorzystywał różne przedmioty, warzywa i owoce, by ułożyć je na obrazie w ludzką twarz lub postać.

R5up0YeeUuE5H
Giuseppe Arcimboldo (czyt. dżiuzeppe arczimboldo), "Autoportret"
Źródło: domena publiczna.
Ćwiczenie 8
RBoYfPbK1g9hC
zadanie interaktywne
Giuseppe Arcimboldo , Cesarz Rudolf II jako Wertumnus, ok. 1590, olej na desce, 68 x 56 cm, Skoklosters slott, Bålsta, domena publiczna.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

Pomyśl, z jaką rośliną kojarzy ci się twoja babcia. Opisz tę roślinę i uzasadnij, dlaczego została przez ciebie wybrana.

RRAw93T8LtsoA
Ćwiczenie 9
RsRFdnNGovGjl
Obraz Bibliotekarz. Postać ułożona z książek - z nich zbudowany jest tułów, głowa, włosy, ręka.
Obraz "Bibliotekarz" powstał w 1556 roku, Giuseppe Arcimboldo sportretował Wolfganga Laziusa (1514‑1565) austriackiego humanistę, historyka i lekarza.
Źródło: Giuseppe Arcimboldo, domena publiczna.
RDd56qy5Q2TAh
Wyjaśnij, na czym polegał pomysł malarza?
Polecenie 11

Pomyśl, z jakim zwierzęciem kojarzy ci się twój dziadek. Opisz je i uzasadnij, dlaczego właśnie to zwierzę zostało przez ciebie wybrane.

R7OvqfBsyyYrQ
(Uzupełnij).
R3lKpKMKu0Dvq
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

Pomyśl, z jakim przedmiotem lub symbolem kojarzą ci się twoi dziadkowie. Narysuj portret babci lub dziadka, wzorując się na obrazach włoskiego malarza Arcimbolda.

R1U3YlzNz8IIt
Polecenie 11

Pomyśl, z jakimi przedmiotami kojarzą ci się twoi dziadkowie. Spróbuj w wyobraźni, tak jak ArcimboldoArcimboldoArcimboldo, ułożyć ich portret. Opisz go krótko poniżej.

RVavcJPVNv31T
Ważne!

Porównanie jest figurą stylistyczną stosowaną w poezji i w codziennym języku. Zestawienie to wskazuje na podobieństwo np. dwóch przedmiotów, zjawisk, osób. Porównanie stosujemy po to, aby podkreślić cechy opisywanego elementu. Składa się ono najczęściej z dwóch członów porównywanego i porównującego, które łączą słowa: jak, jakby, niby. Mówimy: Ten chłopiec jest blady jak ściana.

R1HMxWcyITuFi
Ćwiczenie 10
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10

Podaj trzy porównania, w których występuje rzeczownik.

RshLzqgbeOt6u
Miejsce na notatkę
Polecenie 12

Zastanów się, do kogo lub czego możesz porównać swoją babcię i swojego dziadka. Ułóż ciekawe porównania.

RyYX1WqDDYJiF

Ważne!

Spieszczenia (inaczej: hipokorystyki) to wyrazy, które świadczą o czułym, emocjonalnym stosunku mówiącego do nazywanego obiektu. Spieszczeniami, mogą być np. bobasekMisia (od imienia Michalina), słonko. Wyrazy te nie oznaczają, jak w przypadku zdrobnień, mniejszych wersji obiektów lecz emocjonalny stosunek mówiącego. Dlatego bobasek nie oznacza małego bobasaMisia nie jest małą Michalinąsłonko nie jest małym słońcem.

R1NNYSo7V5aLB
Ćwiczenie 11
Babcia z jednoroczną wnuczką siedzą przy drewnianym stole, na którym leży talerz z owocami; jabłkami, gruszką i wiśniami. Starsza pani ubrana jest w długą suknię, na głowie ma czepek, uśmiecha się i patrzy na siedzącą na kolanach wnuczkę. Wnuczka trzyma w ręce gruszkę i jest zajęta przekładaniem owoców. Ma na sobie sukienkę do kolan, jasny fartuszek. Na nogach ma podkolanówki i pantofelki zapinane na pasek.
Georgios Jakobides, Ulubienica babci, 1893 r
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Wypisz rzeczowniki, które pieszczotliwie określają babcię. Powinny należeć do rodziny rzeczownika: babcia. Ułóż je w kolejności alfabetycznej.

R1PHqsQgCqgXi
R1UMjFVll6Hxe
Ćwiczenie 12
Dziadek, trzyma na kolanach około roczne dziecko. Oboje siedzą przy drewnianym stole, dziadek patrzy z uśmiechem na dziecko, które trzyma fajkę, wkładając paluszek do cybucha. Dziadek nosi białą koszulę i kamizelkę, na szyi ma związaną kokardę, na głowie czapkę. Dziecko o jasnych, krótkich włosach ubrane jest w sukienkę w kwiatki sięgającą do kolan. Nogi ma bose, siedzi na kocyku, który znajduje się na kolanach dziadka.
Georgios Jakobides, Dziadek z ulubieńcem, 1890 r.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12

Spośród podanych wyrazów: nestor, senior, starowinka, staruszek, starszy pan, dziaduś, dziadowina, dziadunio, dziad, wybierz synonimy rzeczownika dziadek i ułóż je w kolejności alfabetycznej.

RyMt3Drlkpmpj

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 13

Stwórz „portret słowny” swoich dziadków. Opisz ich, używając jak najpiękniejszych określeń. Pisz od serca, wyraź uczucia. Opis będzie barwniejszy, jeśli użyjesz porównań.

RT6nvLnhUKzMe
Zapisz tutaj lub w zeszycie.