Podmiot liryczny w wierszu

Pamiętaj, że podmiot liryczny to inaczej osoba mówiąca w wierszu. Jest to fikcyjna postać w utworze lirycznym, wyrażająca swoje przeżycia, doznania, przemyślenia.

Podmiot liryczny w wierszu jest poetą. Zajmuje się tworzeniem, pisaniem wierszy.

Zwróć uwagę na to, że poecie w kreowaniu wymyślonego świata pomagają konkretne rekwizyty/narzędzia.

„Narzędzia”, którymi posługuje się podmiot liryczny, to: papier, kartka, litery, atrament, znaki interpunkcyjne, zdania.

Zwróć uwagę na na miejsce, postacie i opisane wydarzenie.

Podmiot liryczny stworzył las, po którym biega sarna. Nagle zatrzymuje się, podnosi łebek, strzyże uszami. W lesie jest cicho, ale w ukryciu czają się myśliwi gotowi do strzału.

Zwróć uwagę na to, jak przebiega proces tworzenia.

Przykłady odpowiedzi:

„napisana sarna
napisany las”
- twórca powołuje do życia postacie i miejsca;

„z napisanej wody pić,
spod moich palców uchem strzyże”
- twórca wymyśla zachowania postaci;

„Nad białą kartką czają się do skoku
litery, które mogą ułożyć się źle,
zdania osaczające,
przed którymi nie będzie ratunku.
Oka mgnienie trwać będzie tak długo, jak zechcę”
- twórca panuje nad światem przedstawionym, od jego woli zależy co się wydarzy;

„Jest w kropli atramentu spory zapas
myśliwych...”
- wyobraźnia twórcy jest nieograniczona.

Pamiętaj, że środki stylistyczne są stosowane w poezji i mają na celu wywołanie u odbiorcy określonych emocji, pobudzenie jego wyobraźni. Poszukaj epitetów, porównań, animizacji i metafor.

Przykład:
Środek stylistyczny
metafora
Definicja
Inaczej przenośnia, polegająca na zestawieniu ze sobą obcych znaczeniowo wyrazów, które zyskują nowy sens.
Przykład
„Jest w kropli atramentu spory zapas myśliwych...”
Interpretacja
Podkreślenie wyobraźni twórczej autora/poety.

Zwróć uwagę, w jaki sposób podmiot liryczny wypowiada się na temat procesu tworzenia.

Podmiot liryczny odczuwa radość z pisania, z tworzenia, ponieważ ma całkowitą władzę nad wydarzeniami, może realizować wszystkie swoje wizje, ma wpływ na kreowaną rzeczywistość.

Zwróć uwagę na tytuł wiersza i sposób, w jaki poetka opisuje tworzenie/pisanie.

Podmiot liryczny odczuwa radość, satysfakcję, zadowolenie.

Zastanów się, co jest wartością dla twórcy. Zwróć uwagę na dwie ostatnie strofy wiersza.

Radość pisania wynika z kontrolowania tworzonego przez poetę świata, narzucania mu swoich praw, utrwalania rzeczywistości zgodnie ze swoją wizją.

Zastanów się nad znaczeniem słów „śmiertelna ręka” w odniesieniu do słów, które zostają nią napisane. Co przetrwa dłużej?

Przykład: Poeta jest istotą śmiertelną, niedoskonałą i nie ma całkowitego wpływu na swoje życie. W ramach zemsty tworzy zatem świat, własną rzeczywistość, w której może pełnić rolę Boga. To, co napisze, przetrwa wiele lat i będzie trwało nawet po jego śmierci.

Zwróć uwagę na zwrotkę poprzedzającą pytania. Podmiot liryczny jest pewien swojej mocy twórczej. Zadawane pytania w następnej zwrotce osłabiają tę pewność.

Pytania retoryczne mają za zadanie pobudzić odbiorcę do refleksji nad naturą tworzonego przez poetę świata. Postawione pytania pozostają bez odpowiedzi. Służą one podkreśleniu sprzeczności i słabości tkwiących w  twórcy.

Pamiętaj, że zdanie rozpoczyna się wielką literą i kończy kropką. Pamiętaj, że związki frazeologiczne mają znaczenie przenośne.

Trudno było Marcie ubrać w słowa to, co poczuła, gdy po raz pierwszy zobaczyła swojego kota.
Wszystkie ustalenia dotyczące spraw ważnych warto mieć na piśmie.

Zwróć uwagę na trwałość słów i tego, co napisane.

Znaczenie sentencji jest następujące: słów wypowiedzianych się nie pamięta, a pozostaje tylko to, co zostało zapisane.

Podmiot liryczny to fikcyjna postać w utworze poetyckim wyrażająca swoje przeżycia, opisująca doznania.

Podmiotem lirycznym jest grupa osób wędrujących z plecakami przez las.

Zwróć uwagę na miejsce, o którym jest mowa w piosence.

Piosenkę mogliby śpiewać uczestnicy (np.: turyści, harcerze, skauci, młodzież szkolna) pieszej wędrówki przez las.

Epitet to określenie rzeczownika.

Epitety określające podane rzeczowniki:
- paprocie: wysokie,
- jagody: słodkie, pachnące,
- ziemia: ojczysta, nasza.

Użyte w piosence epitety podkreślają zachwyt i przywiązanie podmiotu lirycznego do ojczystej przyrody oraz ułatwiają czytelnikowi wyobrażenie sobie opisywanych miejsc i roślin.

Przenośnia (metafora) to zaskakujące zestawienie wyrazów, które nadaje im nowe znaczenie. Uosobienie polega na przypisywaniu cech ludzkich zwierzętom, roślinom, przedmiotom, pojęciom, zjawiskom.

Przykłady środków stylistycznych:

- przenośnia: „piosenką rozdzwoni się las” - rozdzwonić się, czyli dźwięczeć, rozbrzmiewać; las nie może wykonywać piosenki, mowa tu o odgłosach przyrody (np. trelach ptaków, szumie drzew);

- uosobienie: „na liściach wesoło gra wiatr” - w utworze wiatrowi nadano cechy ludzkie - gra na liściach niczym muzyk na instrumencie.

Celem przenośni i uosobienia jest tworzenie nowych obrazów poetyckich, zaskakiwanie odbiorcy, pobudzanie wyobraźni, wywoływanie zachwytu.