Kraina dróg
Warto wiedzieć!
Przypomnij sobie jak najwięcej piosenek, w których występuje słowo „droga”.
Zapisz ich tytuły.
Nazwij rodzaje dróg.
wąski pas ziemi wydeptany przez ludzi lub zwierzęta albo specjalnie wytyczony i ubity dla pieszych (np. w parkach); wąska droga, stroma ścieżka górska, arteria komunikacyjna szybkiego ruchu biegnąca zwykle dookoła większych ośrodków miejskich lub śródmieścia, której zadaniem jest odciążenie ruchu wewnątrz tych ośrodków przez okrężne odprowadzenie ruchu przelotowego, szeroka, zadrzewiona ulica miejska o charakterze spacerowym lub komunikacyjnym, droga wytyczona w mieście, w osiedlu, składająca się z jezdni przeznaczonej do ruchu kołowego i chodników – dla pieszego, droga wysadzana drzewami; szeroka ulica w mieście, szeroka droga wiejska o nieulepszonej nawierzchni; trakt
| ulica | |
| obwodnica | |
| aleja | |
| perć | |
| gościniec | |
| ścieżka | |
| bulwar |
Z podanych części zdań utwórz przysłowia.
niech zaprzyjaźni się z rzeką., prowadzą do Rzymu., wiedzie przez błędy., po drodze mu było., nie powinien biec., to mu drogę pokaże.
| Wszystkie drogi | |
| Droga do prawdy | |
| Komu Pan Bóg ma dać, | |
| Kto ma przed sobą długą drogę, | |
| Kto nie wie, którą drogą iść do morza, | |
| Wstąpił do piekieł, |
Przyjrzyj się drodze na obrazie Stanisława Masłowskiego. Opisz ją w kilku zdaniach. Użyj przymiotników, np. błotnista, nierówna, wiejska, długa.

Wyobraź sobie dwie drogi: jedną w centrum miasta, drugą - wśród pól. Zgromadź po pięć przymiotników opisujących każdą z nich.
Przeczytaj zamieszczony poniżej wiersz Jana Twardowskiego pt. Zaufałem drodze. Zwróć uwagę na to, kogo podmiot liryczny spotkał na swojej drodze. Zapisz odpowiedź.
Zaufałem drodzeZaufałem drodze
wąskiej
takiej na łeb na szyję
z dziurami po kolana
takiej nie w porę jak w listopadzie spóźnione buraki
i wyszedłem na łąkę stała święta Agnieszka
– nareszcie – powiedziała
– martwiłam się już
że poszedłeś inaczej
prościej
po asfalcie
autostradą do nieba – z nagrodą od ministra
i że cię diabli wzięliŹródło: Jan Twardowski, Zaufałem drodze, [w:] tegoż, Zaufałem drodze. Wiersze zebrane 1932-2006, Warszawa 2007.

Święta Agnieszka
- św. Agnieszka, zwana także św. Agnieszką Rzymską, patronka dzieci, panien i ogrodników. Jako młoda dziewczyna oddała swe życie za wiarę. Była jedną z najsłynniejszych męczennic rzymskich.
Odczytaj sens przenośni użytych w wierszu pt. Zaufałem drodze. Wyjaśnij, jak je rozumiesz.
Wyjaśnij, dlaczego podmiot liryczny z wiersza pt. Zaufałem drodze wybrał drogę wąską.
Zaproponuj trzy określenia, którymi można opisać drogę wybraną przez podmiot liryczny w wierszu Zaufałem drodze.
![Zdjęcie przedstawia na tle zachmurzonego nieba żółte drogowskazy przyczepione do jednego, białego słupa. Na tabliczkach można odczytać: Calcutta [czyt. kalkuta] 11392 km, North Pole [czyt, nort pol], Vancouver [czyt. wankuwer], Cape Town [czyt. keip tałn], Honolulu 8320 km, Auckland Island [czyt. ołkland ajlend] 574 km, Bounty Island [czyt. bałti ajlend]1024 km, Cairo [czy. kajro]. Część tabliczek jest nieczytelna.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rcj0HFVbaUfFD/1710923190/2PMalrSYesbYND4BLs4Vjb5Jz3HyACBP.png)
Rodzice na pewno pamiętają piosenkę zespołu Vox, której refren brzmi:
„Szczęśliwej drogi już czas,
mapę życia w sercu masz,
jesteś jak młody ptak”.
Każdy człowiek w pewnym momencie staje na skrzyżowaniu dróg i musi dokonać wyboru.
Szczęśliwej drogi, już czasLos cię w drogę pchnął i ukradkiem drwiąc się śmiał,
Bo nadzieję dając ci, fałszywy klejnot dał.
A ty, idąc w świat, patrzysz w klejnot ten co dnia,
Chociaż rozpacz już od lat wyziera z jego dna (co dnia).Na rozstaju dróg, gdzie przydrożny Chrystus stał,
Zapytałeś: dokąd iść? FrasobliwąFrasobliwą minę miał.
Przystanąłeś więc z płaczem brzóz sprzymierzyć się
I uronić pierwszy raz w czerwone wino łzę (w wino łzę).Ref.: Szczęśliwej drogi już czas,
Mapę życia w sercu masz,
Jesteś jak młody ptak.
Głuchy jest los,
nadaremnie wzywasz go,
Bo twój głos...Idziesz wiecznie sam i już nic nie zmieni się,
Poza tym, że raz jest za, raz przed tobą twój cień.
Los cię w drogę pchnął i ukradkiem drwiąc się śmiał,
Bo nadzieję dając ci, fałszywy klejnot dał (tak chciał).Ref.: Szczęśliwej drogi już czas
Mapę życia w sercu masz,
Jesteś jak młody ptak.
Głuchy jest los,
nadaremnie wzywasz go,
Idziesz sam, wiecznie sam.Szczęśliwej drogi już czas
Mapę życia w sercu masz,
Jesteś jak młody ptak.
Głuchy jest los,
nadaremnie wzywasz go,
Bo twój głos...Źródło: Marek Skolarski, Szczęśliwej drogi, już czas, [na podstawie:] https://www.tekstowo.pl/piosenka,ryszard_rynkowski,szczesliwej_drogi__juz_czas.html [dostęp 10.04.2022], domena publiczna.
Z tekstu piosenki „Szczęśliwej drogi już czas” wynotuj słowa - klucze.
Wyjaśnij, co to jest drogowskaz. Czemu służy i w jakich miejscach jest stawiany?
Akrostych - słowo pochodzi z języka greckiego - akróstichon i oznacza początek wiersza.
1. Utwór wierszowany, w którym początkowe litery wersu lub zwrotki tworzą wyraz lub zdanie.
2. Wyraz, który został utworzony z pierwszych liter innych wyrazów.
Przeczytaj zamieszczony poniżej fragment utworu Jana Kochanowskiego opisujący kobietę, który jest akrostychem - pierwsze litery każdego z wersów tworzą imię żeńskie - Katarzyna.
Pieśń IX, Fragmenta albo pozostałe pismaKto mi wiary dać nie chce, daj ją oku swemu
A przypatrz sie stworzeniu pilnie tak pięknemu:
Taka jeszcze nie była za dawnego wieku,
Aniołowi podobna barziej niż człowieku.
Raj tam, gdzie ona siedzi, a którędy mija,
Za jej stopami róża wstawa i lelija;
Jej k woli piękne drzewa dają cień sowity
Nie chcąc, aby ją letni żegł ogień obfity.
A ona, myśl wspaniałą znosząc z układnością […]Źródło: Jan Kochanowski, Fragmenta albo pozostałe pisma, Pieśń IX, [w:] Antologia polskiej poezji renesansowej, red. Jadwiga Sokołowska, Warszawa 1984, s. 118–119.
Poniżej lub w zeszycie zapisz słowo DROGA i stwórz do niego akrostych - od każdej jego litery utwórz nowe słowo powiązane z sensem pierwszego wyrazu.
Wymień drogi, jakie czekają na ciebie w przyszłości. Podkreśl te, które są dla ciebie najważniejsze.
Droga niewybranaDwie drogi w żółtym lesie szły w dwie różne strony:
Żałując, że się nie da jechać dwiema naraz
I być jednym podróżnym, stałem zapatrzony
W głąb pierwszej z dróg, aż po jej zakręt oddalony,
Gdzie wzrok niknął w gęstych krzakach i konarach;Potem ruszyłem drugą z nich, nie mniej ciekawą,
Może wartą wyboru z tej jednej przyczyny,
Że, rzadziej używana, zarastała trawą;
A jednak mogłem skręcić tak w lewo, jak w prawo:
Tu i tam takie same były koleiny,Pełne liści, na których w tej porannej porze
Nie znaczyły się jeszcze śladów czarne smugi.
Och, wiedziałem: choć pierwszą na później odłożę,
Drogi nas w inne drogi prowadzą – i może
Nie zjawię się w tym samym miejscu po raz drugi.Po wielu latach, z twarzą przez zmarszczki zoraną,
Opowiem to, z westchnieniem i mglistym morałem:
Zdarzyło mi się niegdyś ujrzeć w lesie rano
Dwie drogi: pojechałem tą mniej uczęszczaną –
Reszta wzięła się z tego, że to ją wybrałem.Źródło: Robert Lee Frost, Droga niewybrana, [w:] tegoż, 55 wierszy, tłum. Stanisław Barańczak, Kraków 1992.
Zapisz treść wiersza w formie opowiadania. Zacznij od zdania: Stary człowiek wspomina czasy, kiedy podczas wędrówki stanął...
Z wiersza „Droga niewybrana” wypisz czasowniki nazywające czynności podmiotu lirycznego.
Opisz sytuację, w jakiej znalazł się podmiot liryczny w wierszu.
Nazwij uczucia podmiotu lirycznego przed wyborem drogi.
Opisz drogi przedstawione w wierszu „Droga niewybrana”. Jakie znajdujesz podobieństwa, a jakie różnice między nimi?
Wyjaśnij, dlaczego podmiot liryczny wybrał drugą z dróg.
Uzupełnij mapę myśli do hasła droga.
Zapisz swoje skojarzenia ze słowem droga w znaczeniu dosłownym i przenośnym.
Wytłumacz, z jakiego powodu podmiot liryczny może już nigdy nie poznać pierwszej z dróg.
Wskaż sentencje, które oddają sens wiersza. Uzasadnij swoje zdanie.
Wybierz spośród poniżej podanych sentencji tę, która oddaje sens wiersza „Droga niewybrana”. Uzasadnij swój wybór.
„Sukces jest wynikiem właściwej decyzji.” (Eurypides)
„Każdy jest kowalem własnego losu.” (Juliusz Cezar)
„Niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki.” (Herkalit z Efezu)
„Najważniejszy w każdym działaniu jest początek.” (Platon)
Wyjaśnij, dlaczego autor zatytułował wiersz „Droga niewybrana”.
Wypisz zdanie, które jest, według ciebie, puentą utworu. Uzasadnij swój wybór.
Sprawdź, czy umiesz!
Znajdź i wypisz podobieństwa między wierszem a piosenką „Szczęśliwej drogi już czas”.