Ożywić zjawiska przyrody. Recytacja - interpretacja głosowa
Warto wiedzieć!
Zanim recytator stanie przed publicznością, by zaprezentować recytację, czeka go kilkuetapowa praca nad tekstem. Zacznij od analizy tekstu wiersza Juliana Tuwima „Dwa wiatry”.
Określ, jakie uczucia wzbudza w tobie wietrzny dzień. Zapisz je poniżej.
Jakie dźwięki wydaje wiatr? Wynotuj odpowiednie czasowniki dźwiękonaśladowcze.
Narysuj swoje wyobrażenie wiatru.
Opisz, jak wyobrażasz sobie wiatr.
Zapoznaj się z wierszem Juliana Tuwima „Dwa wiatry” i wykonaj ćwiczenia.
Dwa wiatryJeden wiatr – w polu wiał,
Drugi wiatr – w sadzie grał:
Cichuteńko, leciuteńko,
Liście pieścił i szeleścił,
Mdlał...
Jeden wiatr – pędziwiatr!
Fiknął kozła, plackiem spadł,
Skoczył, zawiał, zaszybował,
Świdrem w górę zakołował
I przewrócił się, i wpadł
Na szumiący senny sad,
Gdzie cichutko i leciutko
Liście pieścił i szeleścił
Drugi wiatr...
Sfrunął śniegiem z wiśni kwiat,
Parsknął śmiechem cały sad,
Wziął wiatr brata za kamratakamrata,
Teraz z nim po polu lata,
Gonią obaj chmury, ptaki,
Mkną, wplątują się w wiatraki,
Głupkowate mylą śmigi,
W prawo, w lewo, świst, podrygi,
Dmą płucami ile sił,
Łobuzują, pal je licho!...
A w sadzie cicho, cicho...Źródło: Julian Tuwim, Dwa wiatry, [w:] tegoż, Sokrates tańczący, Warszawa 1930, s. 31.
Określ, kim jest podmiot liryczny w utworze Juliana Tuwima. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Wypisz z wiersza Dwa wiatry fragmenty dotyczące jednego wiatru i drugiego wiatru oraz fragment opisujący jednocześnie oba wiatry.
Przeanalizuj tekst wiersza i wynotuj słownictwo opisujące wiatry:
czasowniki,
przysłówki,
rzeczowniki.
Określ, która z użytych przez autora części mowy podkreśla szybkość i żywiołowość wiatru.
Znajdź w wierszu trzy pary wyrazów rymujących się ze sobą i wynotuj je.
Opisz krótko nastrój wiersza.
Znajdź w tekście wiersza wyrazy, które naśladują odgłosy wiatru. Przeczytaj je głośno tak, aby jak najwierniej oddać te odgłosy.
Znajdź w tekście wiersza i wypisz wyrazy, które naśladują odgłosy wiatru.
Zastanów się, o czym jest wiersz Juliana Tuwima i dokończ zadnie: Wierszem Juliana Tuwima można opowiedzieć o ...
Rozgrzewka przed recytacją
Zacznij przygotowania do recytacji od rozgrzewki narządów mowy. Wykonaj następujące ćwiczenia:
1. Ćwiczenie
Wędrówka języka: otwórz szeroko usta i dotykaj językiem po kolei: podniebienia, zębów, wewnętrznej strony policzków.
2 . Ćwiczenie
Zrób różne miny, wykrzyw usta, wyciągnij język. To jest czas na wykrzywianie!
3. Ćwiczenie
Otwierając szeroko usta powtórz kilka razy serię głosek: „a”, „o”, „u”, „e”, „i”, „y”, „ą”, „ę”.
4. Ćwiczenie
Nabierz powietrze do ust i wypuść je, parskając jak koń, powinno ono trwać jak najdłużej, aż do uczucia mrowienia w wargach. Powtórz ćwiczenie kilka razy.
5. Ćwiczenie
Ściągnij usta w dzióbek, a następnie wykonaj dzióbkiem kolisty ruch od nosa, policzka, brody i drugiego policzka i ponownie nosa. Wykonaj ruch w prawo, potem w lewo.
6. Ćwiczenie
Maksymalnie wyciągnij język i postaraj się dotknąć nim nosa, brody, prawego i lewego policzka, powtórzcie serię parę razy.
7. Ćwiczenie
Otwierając szeroko usta, powtórz kilka razy serię głosek: „a”, „o”, „u”, „e”, „i”, „y”, „ą”, „ę”, dodając po kolei spółgłoski alfabetu oraz głoskę „r”, zacznij od „b” np:
bra, bro, bru, bre, bri, bry, brą, brę,
cra, cro, cru, cre, cri, cry, crą, crę itd.
Wyszukaj w dostępnych źródłach informacje o tym, jakie ćwiczenia narządów mowy dobrze jest wykonać, przygotowując się do recytacji.
Ćwiczenia dykcyjne
Przeczytaj wyraźnie podane poniżej zdania. Zrób to raz wolno, potem coraz szybciej. Zadbaj o wyraźną wymowę.
Na wyrewolwerowanym wzgórzu przy wyrewolwerowanym rewolwerowcu leży wyrewolwerowany rewolwer wyrewolwerowanego rewolwerowca.
Na wyścigach wyścigowych wyścigowa wyścigówka wyścignęła wyścigową wyścigówkę numer cztery.
Nie pieprz Pietrze wieprza pieprzem, bo przepieprzysz pieprzem wieprza
Pan profesor Fiutykultykiewicz razem z panią profesorową Fiutykultykiewiczową napiwszy się najwydestylowajniuchniejszego spirytusiku rektyfikowanego wyindywidualizowali się z rozentuzjazmowanego tłumu prestidigitatorów.
Pchła pchłę pchła, pchła przez pchłę płakała, że pchła pchłę pchała.
Poczmistrz z Tczewa, rotmistrz z Czchowa.
Przeleciały trzy pstre przepiórzyce przez trzy pstre kamienice.
Rozrewolweryzowany rewolwerowiec z rozrewolweryzowanym rewolwerem rozrewolweryzował rewolwer rozrewolweryzowanego rewolwerowca.
Siedzi Jerzy na wieży i nie wierzy, że na wieży leży gniazdo nietoperzy.
Spadł bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk, a bąk się zląkł.
Szedł Sasza suchą szosą, aż się szosa wysuszyła.
Wyszukaj w dostępnych źródłach zabawne wierszyki , których wymowa poprawia dykcję. Wypisz ten, który najbardziej ci się spodobał.
Przeczytaj kilkakrotnie tekst wiersza Tuwima, dbając przesadnie o wymowę każdego wyrazu, na początku powoli, potem coraz szybciej.
Jeden wiatr – w polu wiał,
Drugi wiatr – w sadzie grał:
Cichuteńko, leciuteńko,
Liście pieścił i szeleścił,
Mdlał...
Jeden wiatr – pędziwiatr!
Fiknął kozła, plackiem spadł,
Skoczył, zawiał, zaszybował,
Świdrem w górę zakołował
I przewrócił się, i wpadł
Na szumiący senny sad,
Gdzie cichutko i leciutko
Liście pieścił i szeleścił
Drugi wiatr...
Sfrunął śniegiem z wiśni kwiat,
Parsknął śmiechem cały sad,
Wziął wiatr brata za kamrata,
Teraz z nim po polu lata,
Gonią obaj chmury, ptaki,
Mkną, wplątują się w wiatraki,
Głupkowate mylą śmigi,
W prawo, w lewo, świst, podrygi,
Dmą płucami ile sił,
Łobuzują, pal je licho!...
A w sadzie cicho, cicho...
Zastanów się, jak powinna wyglądać wzorcowa recytacja wiersza „Dwa wiatry”.
Z tekstu wiersza Juliana Tuwima wybierz i zaznacz fragmenty, które należy powiedzieć delikatnie i cicho oraz te, które wyrecytujesz szybko, wesoło i głośno.
Zapoznaj się z aktorską interpretacją wierszy: „Kto jest poetą” Tadeusza Różewicza oraz „Do czytelnika” Jarosława Iwaszkiewicza w wykonaniu Andrzeja Seweryna, aktora teatralnego i filmowego, reżysera teatralnego, pedagoga i dyrektora Teatru Polskiego w Warszawie.
Podyskutujcie w klasie o tym wykonaniu. Zwróćcie uwagę na tempo, wyrazistość recytacji oraz dykcję aktora.
Tadeusz Różewicz
Kto jest poetą
Poetą jest ten który pisze wiersze
I ten który wierszy nie pisze
Poetą jest ten który zrzuca więzy
I ten który więzy sobie nakłada
Poetą jest ten który wierzy
I ten który uwierzyć nie może
Poetą jest ten który kłamał
I ten którego okłamano
Ten który upadł
Poetą jest ten który odchodzi
I ten który odejść nie może
Jarosław Iwaszkiewicz
Do czytelnika
Chciałbym napisać, jak pies biegnie,
Wóz cały w słońcu jedzie laskiem,
Baba rowerem skręca jezdnią
I bańki lśnią blaszanym blaskiem.
Czerwony pociąg mija domy,
A z elektrowni czarne dymy,
Spłoszony kasztan szarpie brony,
Topola składa liść jak rymy.
Żeby to wszystko w słońcu błysło
I żeby było tak jak żywe –
I żebyś ty to widział wszystko,
I żebyś był, jak ja – szczęśliwy.
Źródło: https://zpe.gov.pl/a/sztuka-pisania-wierszy-w-dwoch-odslonach/DzGERmYBk
Fillm edukacyjny: Poetów dwóch
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1I7Fqxmsol69
Film edukacyjny prezentuje aktorską interpretację wierszy: „Kto jest poetą” Tadeusza Różewicza oraz „Do czytelnika” Jarosława Iwaszkiewicza w wykonaniu Andrzeja Seweryna. Aktor siedzi na widowni teatralnej, jest mężczyzną w średnim wieku, o siwych włosach. Na nosie ma okulary w czarnych oprawkach. Tło stanowią rzędy foteli. Ma granatową koszulę, w ręku trzyma kartki z tekstami wierszy. Końcowa plansza z logotypami Unii Europejskiej i ORE.
Sprawdź, czy umiesz!
Przygotuj recytację wiersza pt. „Dwa wiatry”.
Zastanów się i odpowiedź, która z recytatorskich interpretacji wierszy w wykonaniu Andrzeja Seweryna bardziej ci się spodobała. Uzasadnij swoją odpowiedź.