Namalowane słowem
Warto wiedzieć!
Poeta w wierszu „maluje świat” słowem, ukazuje go tak, jak widzi, przetwarza fragmenty rzeczywistości, wprowadza elementy realistyczne lub fantastyczne. Każdy z takich opisów nazywany jest obrazem poetyckim. Może być statyczny, nieruchomy lub dynamiczny, wypełniony działaniem. W tworzeniu obrazu poetyckiego pomagają środki stylistyczne, np.: metafory, epitety, porównania.
Przeczytaj zamieszczony poniżej wiersz Anny Kamieńskiej pt. „Widok z gór” i wykonaj ćwiczenia.
Widok z górGóry nad wodą klęczą jak praczki,
Pełzną owieczki – białe robaczki,
Młoda kobieta gałązki ścina,
Śpiewu jej pełna dolina.Wśród łąk zielonych stoi staruszek,
Bije o ziemię urodzaj gruszek,
Chronią się dzieci w tarnin wirydarz,
Krzyczą: „Kominiarz, co mi dasz!”.Wtem chmura cienia chleb ziemi kraje,
Listek listkowi krople podaje
I mały deszczyk poszedł ukośnie,
Zapłakał chłopczyk żałośnie.Migoce rosa na pajęczynie,
Śpieszą się grabie na koniczynie,
W godzinie smutku nic mi nie trzeba.
Tę trochę ziemi i nieba.Źródło: Anna Kamieńska, Widok z gór, [w:] tejże, Wiersze dla dzieci, Wrocław 2000, s. 44.

Poetka koncentruje się na krajobrazie górskim. W wierszu pojawiają się szerokie panoramy szczytów górskich, dolin, płynących obłoków, jak również zbliżenia kropel rosy i pajęczyny. Urodę tych krajobrazów oddają środki stylistyczne: porównania, metafory i liczne epitety. Dzięki nim można sobie wyobrazić góry klęczące nad wodą jak praczki oraz obłoki przypominające pełznące owieczki – białe robaczki. Na tym polega poetycki sposób widzenia świata.
Narysuj wybrany obraz poetycki z wiersza Anny Kamieńskiej.
Zastanów się i odpowiedz, który z obrazów poetyckich zawartych w wierszu Anny Kamieńskiej najbardziej się tobie spodobał. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Przeczytaj poniższy wiersz Marii Konopnickiej, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.
Co dzieci widziały w drodzeJadą, jadą dzieci drogą...
Siostrzyczka i brat,
I nadziwić się nie mogą,
Jaki piękny świat!
Tu się kryje biała chata
Pod słomiany dach,
Przy niej wierzba rosochatarosochata,
A w konopiachkonopiach... strach.
Od łąk mokrych bocian leci,
Żabkę w dziobie ma...
– Bociuś, bociuś – krzyczą dzieci,
A on – kla!... kla!... kla!...
Tam zagania owce siwe
Brysio, kundyskundys zły...
Konik wstrząsa bujną grzywę
I do stajni rży...
Idą żeńceżeńce, niosą kosy,
Fujareczka gra,
A pastuszek mały, bosy,
Chudą krówkę gna.
Młyn na rzece huczy z dala,
Białe ciągną mgły,
A tam z kuźni, od kowala
Lecą złote skry.
W polu, w sadzie brzmi piosenka
WskrośWskroś porannych ros,
Siwy dziad pod krzyżem klęka,
Pacierz mówi w głos...
Jadą wioską, jadą drogą...
Siostrzyczka i brat,
I nadziwić się nie mogą,
Jaki piękny świat!Źródło: Maria Konopnicka, Co dzieci widziały w drodze, [w:] tejże, Co słonko widziało. Wybór wierszy, Warszawa 1960, s. 73.
Po przeczytaniu wiersza Marii Konopnickiej określ jego nastrój.
Opowiedz o drodze dzieci.
Którędy jadą dzieci?
Co dzieci widzą w drodze?
Opisz uczucia i emocje dzieci jadących drogą.
Wyodrębnij obrazy poetyckie ukazane w wierszu Marii Konopnickiej.
Określ, z czyjego punktu widzenia został opisany świat w wierszu Marii Konopnickiej. Podaj odpowiednie cytaty uzasadniające twoją opinię.
Wypisz z wiersza po jednym przykładzie środków stylistycznych, takich jak: zdrobnienie, epitet, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, powtórzenie. Określ ich funkcje w tekście.
Ustal, co tworzy rytm wiersza.

Wypisz z wiersza Marii Konopnickiej rymujące się pary wyrazów. Podziel je na rymy męskie i żeńskie.
Wiedząc, że literka „a” wskazuje jeden rym, a literka „b” – drugi, określ układ rymów w wierszu M. Konopnickiej.
- aabb
- abba
- abab
Wypisz emocje, jakie wywołuje w tobie wiersz Marii Konopnickiej.
Sprawdź, czy umiesz!
Jakie dźwięki przytoczone w wierszu słyszałaś/słyszałeś, będąc na wsi? Zapisz swoją odpowiedź.
„Namaluj słowem” własny wiersz.