Biblia w języku
Warto wiedzieć!
Biblia to niezwykła Księga, która powstawała przez setki lat. Składa się z dwóch głównych części: Starego Testamentu i Nowego Testamentu. W Starym Testamencie ukazane są dzieje Izraela przed narodzeniem Chrystusa, m.in. powstanie świata i człowieka, wygnanie pierwszych ludzi z raju, wyjście Izraelitów z Egiptu, ofiarowanie dziesięciu przykazań Mojżeszowi. W Nowym Testamencie zostało opisane życie i działalność Jezusa oraz jego uczniów.
Wypisz emocje, jakie wywołuje w tobie wiersz Marii Konopnickiej.
Jakie dźwięki przytoczone w wierszu słyszałaś/słyszałeś, będąc na wsi? Zapisz swoją odpowiedź.
Przeczytaj tekst Anny Kamieńskiej i wykonaj ćwiczenia.
KsięgaSłowo Biblia, przyjęte od greckiego wyrazu biblos, znaczy tyle co biblioteka, zbiór ksiąg. Ale Biblia jest to księga niezwykła. Pisały ją tysiąclecia i wieki. Pisali ją prorocy i mędrcy narodu zwanego Izraelem. Sami Izraelici nazywali swój naród Narodem Księgi.
Było na ziemi wiele ludów, wiele szczepów i plemion walczących o swoje miejsce. Byli i przeminęli. Nic o nich nie wiemy. Nie zostawili po sobie śladu. Czasem łopata archeologa odkopie wygładzony kamień, który był narzędziem, czasem okruch dawnego naczynia, szklaną ozdobę. To wszystko. Naród Izraela powziął myśl, aby zapisywać wszystko, co się wydarza. I złe, i dobre. I to, co wspaniałe, i to, co groźne. Zapisać wszystko od początku świata. Bo przecież to, co istnieje, musiało zacząć istnieć, musiało mieć początek. [...] Tworzyli wielką historię, tworzyli zapis dziejów jednego skrawka ziemi, jednego narodu, ale też i tych ludów, i państw, z którymi się stykali. Ziemia ta, zwana jeszcze dziś Ziemią Świętą, leży na Bliskim Wschodzie, stanowiąc jakby granicę pomiędzy Afryką i Azją. To dlatego właśnie była nieustannym niemal polem walki, bramą wydzieraną sobie wzajemnie przez ruchliwe, starożytne plemiona. Ziemia ta, zwana także Palestyną, jest pasmem przylegającym do Morza Śródziemnego, zwanego przez Hebrajczyków Wielkim Morzem, rozciąga się wzdłuż rzeki Jordan.
Kraina ta ma łagodny klimat i żyzne doliny, w których udają się zboża, dojrzewają winorośla, figi i oliwki. Prawdziwa Ziemia Obiecana płynąca mlekiem i miodem. [...] Kraina pełna zwierząt. Wody wielkiego jeziora Genezaret pełne ryb. Szlaki pustynne prowadzą do cienistych oaz, w których odpoczywa podróżny, a jeleń biegnie do wodopoju. [...] Lud biblijny mówiący językiem hebrajskim jest ludem pracowitym, skrzętnym, ludem pasterzy i rolników, ale także wojowników i rycerzy. [...]
Ale tym, co najważniejsze dla tego ludu, który napisał Księgę, jest to, że chwali on jednego Boga. Boga żywego. Nie jest to bożek zrobiony z drewna, metalu albo wyciosany z kamienia jak u innych ludów. Jest to Bóg duchowy. Jest to Duch Boży. On to podyktował mędrcom i pisarzom Święte Księgi. On jest prawdziwym Autorem. On to przekazał w ręce praojca Izraelskiego Ludu, Mojżesza, pierwszą Księgę – kamienne tablice, na których wypisane było prawo etyczne – dziesięć podstawowych przykazań postępowania i ludzkiego współżycia. [...]
Naród nazywający się Narodem Księgi mógłby też nazywać się narodem pamięci, bo to, co zostało złożone i utrwalone w księgach, najpierw mieszkało w głowach ludzi i przechodziło z ust do ust. Na pewno wiele przy tym słów zniekształcono lub zgubiono. Ale też zdania ogładzały się, nabierały zwartości i siły. Dlatego język, jakim napisana jest Biblia, brzmi jeszcze dla dzisiejszych ludzi jak wielka poezja. Jest w niej tak jak w wielkiej poezji spojone razem słowo i milczenie. Jest prawda rzeczy głęboko przeżytych, przecierpianych przez całe pokolenia. Jest tu zawarte doświadczenie całych narodów i doświadczenie ludzi. Słowa Biblii tłumaczono na wszystkie języki. Do słów Biblii najwięksi muzycy komponowali muzykę. Obrazy biblijne stały się tematem dla największych malarzy świata. [...]
W wielu domach książka ta leży na szczególnym miejscu, czytana jest wspólnie, a przed czytaniem z czcią całowana. W wielu krajach, w parlamentach i sądach prezydenci, sędziowie i świadkowie składają przysięgę, kładąc rękę na tej księdze, Biblii. Jest ona symbolem Prawdy i Sprawiedliwości. Dlatego przysięga na Biblię musi być dotrzymana.
Biblia weszła tak głęboko w kulturę całego naszego świata, naszej cywilizacji, że trudno jest jej nie znać i nie szanować. Jej treść przenika naszą kulturę, naszą literaturę, nasze dzieła sztuki. [...]
Długo, długo Biblia powstawała. Jest głęboka i niewyczerpana jak morze. Długo też trzeba ją czytać, długo z nią przebywać, aby nauczyć się ją odczytywać i rozumieć, aby Księga otworzyła się przed nami naprawdę. Nieraz nie wystarcza na to ludziom całego życia, bo całe życie poświęcają na czytanie tej jednej Księgi.
Źródło: Anna Kamieńska, Księga, [w:] tejże, Książka nad książkami, Wrocław 2000, s. 15–16.
Zaznacz w podanym tekście:
– na żółto zdania dotyczące ręcznego pisania księgi,
– na zielono zdania dotyczące kamiennych tablic,
– na turkusowo zdania dotyczące mapy Palestyny.
Zaznacz zdania dotyczące ręcznego pisania księgi oraz kamiennych tablic.
Słowa mają moc!
Głównym elementem komunikacji międzyludzkiej są słowa. Przekazują informacje, emocje, prowokują do działania.
„Słowo” pochodzi z języka prasłowiańskiego - „slovo”, oznacza to, co się mówi lub pisze, wypowiedź, polecenie, przyrzeczenie. W jednej z najstarszych ksiąg świata, Biblii, słowo towarzyszy czytelnikowi od pierwszego zdania Księgi Rodzaju.
W opisie stworzenia świata, zawartym w Księdze Rodzaju, czytamy:
„(1) Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. […]
(3) Wtedy Bóg rzekł: «Niechaj się stanie światłość!» I stała się światłość.
(4) Bóg widząc, że światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności.
(5) I nazwał Bóg światłość dniem, a ciemność nazwał nocą.
I tak upłynął wieczór i poranek – dzień pierwszy.
(6) A potem Bóg rzekł: «Niechaj powstanie sklepienie w środku wód i niechaj ono oddzieli jedne wody od drugich!»”
Indeks dolny Księga Rodzaju, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Poznań, 2002, s. 24‑25. Indeks dolny koniecKsięga Rodzaju, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Poznań, 2002, s. 24‑25.
Słowo występuje tu w formie czasownika: rzekł, ale nie jest to słowo - wyraz lub słowo - dźwięk, to słowo – myśl, które jest wyrazem woli i mocy Boga, Jego twórczego rozkazu. Zatem Słowo Boga jest tu narzędziem stworzenia świata.
W Nowym Testamencie święty Jan Ewangelista pisze:
„O SŁOWIE
Prolog
1
1 Na początku było Słowo,
a Słowo było u Boga,
i Bogiem było Słowo.
2 Ono było na początku u Boga.
3 Wszystko przez Nie się stało,
a bez Niego nic się nie stało,
co się stało.
4 W Nim było życie,
a życie było światłością ludzi,
5 a światłość w ciemności świeci
i ciemność jej nie ogarnęła.”
Indeks dolny Ewangelia według świętego Jana,[w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Poznań, 2002, s. 1239. Indeks dolny koniecEwangelia według świętego Jana,[w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], Poznań, 2002, s. 1239.
Od najdawniejszych czasów ludzie wierzyli, że słowa mają magiczną moc. To, co mówimy, naprawdę może się stać. Z takiego przekonania wyrosły przysłowia: „O wilku mowa, a wilk tu”, „Nie wywołuj wilka z lasu”, powiedzenie „Wypluj to słowo”, a także przesąd nakazujący trzy razy odpukać w niemalowane drewno.
Pamiętaj, słowa mogą nieść nadzieję, pokrzepienie, pocieszenie, radość, ale też szerzyć nienawiść i ranić. Głównym elementem komunikacji międzyludzkiej są słowa. Mają one różne poziomy znaczeń i funkcje. Przekazują informacje, emocje, prowokują do działania.
Czy twoim zdaniem znaczenie „słowa” w Księdze Rodzaju i w Ewangelii św. Jana jest podobne czy różne? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do powyższych fragmentów Biblii.
Niektóre zjawiska (choroba, śmierć, czynności fizjologiczne) do tej pory są objęte tzw. tabu językowym. Nie powinno się o nich mówić w sposób bezmyślny. Gdyby jednak pojawiła się potrzeba, można, nie łamiąc zakazu, użyć określeń zastępczych – eufemizmów, czyli wyrazów o nieco delikatniejszym i łagodniejszym znaczeniu. Zamiast mówić, że ktoś umarł, powiemy: odszedł, zasnął na wieki, przeniósł się na łono Abrahama. Eufemistycznie nazywamy też pewne wady, np. ktoś ma lepkie ręce, ktoś jest puszysty.
Wyjaśnij znaczenie podanych eufemizmów:
do diaska!,
mijać się z prawdą,
jesień życia,
rzucać mięsem,
mieć dwie lewe ręce,
być za kratkami.
Przeczytaj poniższy wiersz Barbary Sobolewskiej, a następnie wykonaj związane z nim ćwiczenia.
Są słowaSą słowa kojące, pachnące radością,
Są słowa, które nosisz na dnie serca z wdzięcznością,
Są słowa, od których dłoń zaciska się w pięść,
Są słowa, po których spać nie możesz ni jeść.A ja zbieram słowa, by złożyć z nich piosenkę,
Więc muszą być proste, łagodne i miękkie.
Zaśpiewam ci piosenkę, gdy spotkamy się znów,
Ty weźmiesz mnie za rękę,
A potem do mnie mów bez słów.Są słowa, które znają ci pogodni i prości,
Są słowa - drogowskazy świecące w ciemności,
Są słowa w środku puste, choć grzmiące jak spiż,
Są słowa, co serce mrożą nawet, gdy śpisz.A ja zbieram słowa, by złożyć z nich piosenkę [...]
Źródło: Barbara Sobolewska, Są słowa, dostępny w internecie: https://www.tekstowo.pl/piosenka,mikroklimat,sa_slowa.html, domena publiczna.
Na podstawie treści utworu „Są słowa” stwórz własny zestaw słów do podanych kategorii.
Na podstawie treści utworu „Są słowa” stwórz własny zestaw kilku słów do każdej z podanych kategorii:
- słowa kojące;
- słowa - drogowskazy świecące w ciemności;
- słowa, które nosisz na dnie serca z wdzięcznością.
Uzupełnij przysłowia.
kosztuje, srebrem, ważyć, kości, złotem, niewart, uszy, słowa, sześć, ciepło, głowie
Dobre słowo mało ................, a pomaga wiele.
Dobre słowo zawiera ................ wystarczające na trzy zimy; złe słowo może dotknąć jak ................ miesięcy mrozu.
Gdy usłyszysz złe słowo, umyj zaraz .................
Mądrej ................ dość dwie słowie.
Kto słowa nie dotrzymuje, ten słowa .................
Ryby łowi się na wędkę – ludzi na .................
Słowa trzeba ................, ale nie liczyć.
Mowa jest ................, a milczenie .................
Słowo, choć nie z głazu, może rozbić .................
Wyjaśnij znaczenie związków wyrazowych z poprzedniego ćwiczenia.
Dopasuj do czasowników odpowiednie słowa tak, aby powstały poprawne związki frazeologiczne.
głową, słowa, gruszki na wierzbie, miłość, przysięgę, słowo honoru
| ślubować | |
| składać | |
| obiecywać | |
| dotrzymywać | |
| ręczyć | |
| dawać |
Sprawdź, czy umiesz!
Podaj po dwa przykłady tekstów kultury nawiązujących do Biblii. Uzupełnij poniższe rubryki.
Poniżej zamieszczono kilkanaście zwrotów i wyrażeń wywodzących się z Biblii. Wybierz osiem z nich i podaj ich przenośne znaczenia. Wymyśl krótką historyjkę (najlepiej zabawną), w której wykorzystasz co najmniej pięć wybranych frazeologizmów:
„jabłko Adama”, „wieża Babel”, „manna z nieba”, „grzech pierworodny”, „zamienić się w słup soli”, „trąba jerychońska”, „alfa i omega”, „rzeź niewiniątek”, „korona cierniowa”, „egipskie ciemności”, „judaszowe srebrniki”, „plagi egipskie”, „wdowi grosz”, „salomonowy wyrok”, „z pustego i Salomon nie naleje”, „zakazany owoc”.
Dopasuj podane elementy do odpowiedniego słownika. Uwaga! Niektóre informacje powtarzają się w obu słownikach.
przykłady użycia, formy odmiany wyrazu, rodzaj, pochodzenie wyrazu, definicja znaczenia, pochodzenie wyrazu, formy przypadków, wyraz hasłowy, wyrazy pokrewne, odsyłacz, liczba, wyraz hasłowy
| Słownik języka polskiego | |
|---|---|
| Słownik wyrazów obcych |