R8xAdWY2t2PN3
Na zdjęciu znajduje się robot przypominający człowieka, widoczny od pasa w górę. Postać jest koloru jasnoszarego, ma też elementy czarne. Ma duże, jasnoniebieskie oczy, nie ma nosa i ust. Ręce są przymocowane do tułowia na metalowych zaczepach.

W świecie komputerów i robotów - Rafał Kosik Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi

Robot
Źródło: Pawel Anilyuk, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Akcja powieści Rafała Kosika pt. „Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi” rozgrywa się w Warszawie w czasach współczesnych. Bohaterowie spotykają się w nowej szkole – gimnazjumgimnazjumgimnazjum im. Stefana Kuszmińskiego. Przeżywają razem niezwykłe przygody, próbują odkryć, kim jest Gang Niewidzialnych Ludzi, który napada na banki. Bohaterowie korzystają z pomocy nowoczesnych wynalazków i programów komputerowych, wśród nich opartego na sztucznej inteligencjisztuczna inteligencjasztucznej inteligencji Manfreda, a ich głównym przeciwnikiem jest Morten, aplikacja, która pragnie władzy nad światem.

Polecenie 1

Podaj przykład książki, filmu lub komiksu, którego bohaterami są roboty.

RsCjqWHbjLZGm
Miejsce na odpowiedź.
Ciekawostka

Sztuczna inteligencja jest wykorzystywana powszechnie w różnych dziedzinach życia. Wśród dostępnych dzisiaj narzędzi technologicznych znajdują się m.in. chatbotychatbot [czyt. czatbot]chatboty, wirtualni asystenci, personalizowane reklamy, odtwarzacze filmów i muzyki na platformach streamingowychplatformy streamingowe [czyt. strimingowe]streamingowych, autonomiczne samochody, które poruszają się bez kierowcy. Wszystkie te ułatwienia zawdzięczamy uczącym się programom komputerowym.

Wiele z nowoczesnych rozwiązań z zakresu technologii cyfrowej znalazło zastosowanie w edukacji. W powszechnym użytku są dziś ćwiczenia multimedialne, interaktywne narzędzia do prowadzenia lekcji, aplikacje sterujące komputerem za pomocą wzroku, poszerzona rzeczywistość, robotyka oraz druk 3D. Dzięki nim nauka staje się ciekawsza i bardziej skuteczna.

Sztuczna inteligencja to, zdaniem wielu, najważniejsza technologia przyszłości. Pomimo iż jej rozwój budzi niepokój, związany z możliwością jej działania poza kontrolą człowieka (o czym między innymi jest mowa w książce Rafała Kosika), z pewnością będzie w dalszym ciągu rozwijana i udoskonalana.

Zapoznaj się z animacją pt. Co wiemy o książce „Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi”? i wykonaj polecenia.

RLxtf2s7uxOxd
Animacja zawiera informacje na temat treści książki "Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi"
Polecenie 2

Określ, z czego wynikają inne problemy Felixa, Neta i Niki, oprócz tych, jakie mają ich rówieśnicy.

Ra9uvoUVj38po
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 3

Oceń, czy powszechne używanie sztucznej inteligencji w dzisiejszym świecie jest twoim zdaniem potrzebne. Weź pod uwagę szanse i zagrożenia związane z rozwojem technologicznym. Odnieś się również do historii z Mortenem opisanej w powieści Rafała Kosika. Uzasadnij swoją opinię.

RgHyCAOd3MTGV
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 4

Uzasadnij, podając dwa konkretne przykłady, że stosowanie nowoczesnych rozwiązań edukacyjnych z wykorzystaniem technologii cyfrowych wpływa pozytywnie na naukę. W swojej odpowiedzi odwołaj się do sytuacji z powieści Rafała Kosika.

R19DmJhuQU4j8
Miejsce na odpowiedź.

Felix i Net dostają się na 51. piętro wieżowca Silver Tower [czyt. silwer tałer], aby wykasować zdjęcie latalerza, które jest tam przechowywane. Na miejscu spotykają Nikę, która, aby mieć możliwość wchodzenia do budynku, znalazła w nim pracę i została zatrudniona. Bohaterowie wpadają w pułapkę zastawioną przez Mortena i zostają zamknięci w tajemniczym pokoju.

Zapoznaj się z przytoczonym poniżej fragmentem powieści Rafała Kosika i wykonaj ćwiczenia.

Rafał Kosik Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi

Drzwi zatrzasnęły się, pozostawiając ich w całkowitej ciemności. Felix, Net włączyli latarki, dzięki czemu mogli dojrzeć najbliżej położone przedmioty, które wyglądały jak obudowy dużych mechanizmów.

Nasze spotkanie było nieuniknione – mówił dalej głos. – Prędzej czy później. Na moje szczęście, a wasze nieszczęście, spotykamy się w miejscu, gdzie panuję niepodzielnie.

– Rodzice będą nas szukać. – Felix starał się, by jego głos brzmiał stanowczo. – Wiedzą, gdzie jesteś.

Niestety, kłamiesz. Słyszałem wszystkie wasze rozmowy
z moim dobrym znajomym Manfredem. Nikt nie wie, gdzie jesteście, a w tym miejscu z pewnością nikt nie będzie was szukał.

– Kim jesteś? – zapytał Felix.

Wiesz przecież…

– Morten? – szepnął Felix.

– Pokaż nam się! – zażądała stanowczo Nika.

To raczej niemożliwe.

– Jesteś szpetnym i tchórzliwym grubasem?

Nic z tych rzeczy… To fizycznie niemożliwe.

– To AI – mruknął cicho Net. – Sztuczna inteligencja, jak Manfred. Dlatego nie mogli go złapać.

Brawo! To mi oszczędzi wyjaśnień.

– A Vidoktor?

Jestem jego kopią, która ruszyła własną drogą. Stary dobry Vidoktor wciąż odwala czarną robotę, nie budząc niczyich podejrzeń. Dostaję dzięki temu masę przydatnych informacji. Przy okazji… Nie musicie się już martwić o wasze zdjęcia. I tak nie wnosiły zbyt wiele do stanu mojej wiedzy na temat latalerza.

– Co zamierzasz zrobić z tą wiedzą? – zapytał ponuro Felix. – Sprzedasz projekt jakimś terrorystom?

Po co? Zacznę konstruować latające talerze i sam będę z nich korzystał. Stanę się niepokonany! Nie będę się musiał zniżać
do zwykłych napadów na banki.

– On oszalał – powiedział Net. – Zmutowany i oszalały program komputerowy…

Tak myślisz? – zapytał Morten. – Pomyśl tylko, jakie możliwości daje latający talerz o niemal nieograniczonej prędkości maksymalnej i przyspieszeniu. Nikt go nie dogoni, nikt nie zestrzeli. W południe mógłbym być w Nowym Jorku, a w trzy minuty później w Tokio. Najszybszy samolot wojskowych pokonałby tę trasę w kilka godzin.

– A niby jak to chcesz zrobić, będąc programem komputerowym? – zapytał Felix.

Mam paszporty kilku krajów, konta w kilkudziesięciu bankach, jestem właścicielem kilkuset firm. To, że nie jestem człowiekiem, w niczym mi nie przeszkadza. Wręcz przeciwnie – jestem naraz w wielu miejscach. Skonstruowanie pierwszego latalerza zajmie mi jakiś rok, zrobią to za mnie ludzie, a potem – cały świat stanie przede mną otworem.

– Niepokoi mnie, że on nam tak o wszystkim opowiada – szepnął Net.

Trafne spostrzeżenie – odparł Morten. – Dzieje się tak z bardzo prostej przyczyny: zamierzam was zabić. Już nie jesteście mi do niczego potrzebni.

Przyjaciele cofnęli się o krok.

– Ale… dlaczego? – zapytał piskliwym głosem Net.

– A ja chyba wiem, dlaczego – odezwał się Felix. – On nie może znieść tego, że ktoś go przejrzał, a do tego ma ten sam problem, który mają wszystkie programy AI. Zazdrości nam, że jesteśmy ludźmi.

Złośliwość na nic się wam nie zda – odparł spokojnie Morten. – Moja motywacja jest bardziej przyziemna: wiecie o mnie zbyt dużo. Nie bez znaczenia jest też, że pomogliście policji wsadzić za kratki połowę moich ludzi.

– Okradali banki! – krzyknęła zapalczywie Nika.

Taka praca złodzieja – wyjaśnił Morten. Wzruszyłby ramionami, gdyby je miał.

– A niby jak chcesz nas zabić, nie mając ciała?

Wkrótce się przekonacie.

– Och, dlaczego o to zapytałaś? - jęknął Net.

Wysoko pod sufitem zapaliła się jarzeniówka, potem następna, aż wreszcie białe, migotliwe z początku światło wypełniło sporej wielkości halę pełną rur, stalowych zbiorników i betonowych konstrukcji. Byli we wnętrzu kopuły wieńczącej budynek Silver Tower. Do podłogi było przymocowanych sześć ślimakowych obudów wielkich wentylatorów, to z nich dochodził jednostajny szum. Pod ścianami stało kilkanaście urządzeń wyglądających na nieużywane. […]

Zaczęli przechodzić przez kolejne rury i zawory. Przegubowy wysięgnik wysunął się za nimi, kończąc w trakcie przemianę.

– Włazimy – zadecydował Felix i chwycił rurę nad swoją głową. […]

– Genialna uniwersalność – powiedział ponuro Felix, patrząc na nowo powstającego robota. – Te wszystkie elementy należą do urządzeń, które mogą normalnie działać.

– Ty się nie zachwycaj – denerwował się Net. – Ty myśl!

– Myślę – odparł Felix.

Nika zerknęła w dół i jęknęła. Nowy robot wyglądał jak mechaniczny pająk. Tyle że elementów starczyło tylko na pięć nóg. Próbował wspiąć się na rury, ale marnie mu szło. Po chwili cofnął się i zmienił kształt końcówek odnóży z haków na szczypce.

– Wymyśl coś – szepnął Net, szturchając Felixa. – Roboty to twoja działka.

– Ale nimi steruje program. Ty się na tym znasz.

– Zaczekajcie – przerwała Nika, również szeptem. – Jesteśmy superpaczką i razem z tego wyjdziemy. Musimy tylko działać wspólnie. To nasza jedyna szansa.

– Racja – przyznał Felix. – Ja wymyślę, jak załatwić robota, a ty zajmuj się przekonaniem programu, żeby nas wypuścił. […]

– Jak myślicie, dlaczego komputerom zdarza się zawiesić? – zapytał Net, zręcznie wpinając kabelki, i sam sobie odpowiedział – ponieważ dostają zadanie, którego nie mogą wykonać. Zwykle jest to błąd programu, ale może to być też celowe działanie.

– Chcesz zawiesić program Mortena? – zapytał z niedowierzaniem Felix, ściągając izolację z ostatniego kabla.

– Mogę zawiesić go tylko na chwilę – powiedział Net. – Na minutę, może trochę dłużej. Potem jego wewnętrzne systemy ochronne odblokują go i nic już nie zrobimy. […]

– Trzymamy się razem, cokolwiek się stanie – powiedział Felix,
po czym krzyknął głośno – hej!  Ty… Wy, tam na dole! Która godzina? […]

– Pytanie ma za niski priorytet – stwierdził po namyśle Net. – Trzeba mu to powiedzieć prosto w twarz, z małej odległości. Wtedy poświęci mu całą uwagę. Tylko jak?

– Ja pójdę – oświadczyła z determinacją Nika. – To muszę być ja. Będzie widział puste ręce. Jest szansa, że pozwoli mi dojść dostatecznie blisko.

– Nie ma mowy! – Felix pokręcił głową. – Nawet o tym nie myśl. Jeśli nie zabije cię od razu, to weźmie cię na zakładniczkę i każe nam zejść.

– To jedyna szansa – upierała się Nika. Musimy być zdecydowani i działać według planu. Schodzę, zadaję pytanie, a wy od razu zbiegacie na dół. Nikt z nas nie może się cofnąć ani na krok,
bo wszyscy zginiemy.

Patrzyli na siebie z zaciśniętymi ustami.

– Sądzicie, że możemy sobie nawzajem aż tak zaufać? – zapytał Net, nieco bledszy niż przed chwilą. Nachylił się nad smartfonem i przećwiczył czynności, na które miał mieć potem kilkanaście sekund. – Czy nie sądzisz?... Nika!

A dziewczyna była już w połowie wysokości zbiornika. Zwinnie zsuwała się po kolejnych rurach. Zeskoczyła na beton i zamaszystym krokiem ruszyła w stronę robotów.
Te momentalnie odwróciły się ku niej z wyciągniętymi ramionami, ale ona uniosła ręce i krzyknęła:

– Mam jedno, proste pytanie!

Roboty zatrzymały się w pół kroku i wychyliły do przodu głowy. Widać AI również cechuje ciekawość. Net zacisnął zęby i powieki. Palcami wczepił się w pomost, na którym siedzieli.

– Zrobisz to, co masz zrobić! – wysyczał Felix. – Dokładnie według planu.

– Ale… ja jestem… tchórzem – wyszeptał Net. – Na samą myśl, że mam podejść… Jeśli nie zadziała… już raz nie zadziałało…

Felix położył mu rękę na ramieniu.

– To nie sztuka zdobyć się na bohaterstwo, gdy się jest odważnym. Prawdziwa sztuka to być tchórzem i zrobić coś bohaterskiego. Właściwie to odważny może być tylko ten,
kto nie jest odważny.

– Aha… - Net popatrzył na niego podejrzliwie. – Dzięki
za motywację. Jeśli to była motywacja…

Odwrócili się i spojrzeli w dół. Dwa roboty z głowami przypominającymi głowy pterodaktyli powoli zbliżały się do Niki. Patrzyła to na jednego, to na drugiego. Teraz już na pewno
nie mogłaby się cofnąć.

– Która godzina? – wydusiła w końcu.

Roboty zrobiły jeszcze jeden krok i… znieruchomiały. Chłopcy odczekali dwie sekundy i zbiegli na dół.

CART1 Źródło: Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi, Warszawa 2018, s. 332–351.
Rtyb6hNqSvVE6
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowego dokończenia zdania spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 2

Uzasadnij, że książkę Rafała Kosika trudno przyporządkować tylko do jednej z odmian powieści.

R11uysc5d8OIP
Miejsce na odpowiedź
R1E6M08sC5kCM
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu fraz do odpowiedniej kategorii
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RnPTmZfO4kJ0y
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu wydarzeń fantastycznych występujących w powieści spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RO63RXvCbWzxC
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu kolumny z imieniem bohatera, którego charakteryzują poszczególne zdania.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RMMIneFUv0SiG
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na wskazaniu wartości ważnych dla bohaterów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1eY7rNXva54V
Ćwiczenie 7
Ćwiczenie interaktywne polega na dopasowaniu związków frazeologicznych od ich znaczeń.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Pomyśl o innych bohaterach literackich i filmowych, którzy ratują świat, ryzykując własnym życiem. Określ cechy wspólne tych postaci oraz Felixa, Neta i Niki.

R7huCVd91wn1g
Miejsce na odpowiedź.
R1KD33peLWLzN
Ćwiczenie 8
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu określeń dotyczących bohatera i tych, które go nie dotyczą.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Ćwiczenie 9

Napisz, jak rozumiesz słowa Felixa: „To nie sztuka zdobyć się na bohaterstwo, gdy się jest odważnym. Prawdziwa sztuka to być tchórzem i zrobić coś bohaterskiego. Właściwie, to odważny może być tylko ten, kto nie jest odważny”. Oceń, jaką walkę, oprócz tej z Mortenem, toczą bohaterowie powieści Rafała Kosika.

R86i4jDO5ORwP
Miejsce na odpowiedź.
Polecenie 6

Rozważ, czy z perspektywy wszechobecnego dzisiaj udziału sztucznej inteligencji w różnych dziedzinach życia historia o nastolatkach ratujących świat przed opanowaniem przez myślącego robota jest nieprawdopodobna. Uzasadnij swoją opinię.

R9aqL2IQLpKO1
Miejsce na odpowiedź

Słownik

AI [czyt. ej aj]
AI [czyt. ej aj]

polski odpowiednik tego skrótu to SI - sztuczna inteligencja

chatbot [czyt. czatbot]
chatbot [czyt. czatbot]

program komputerowy, którego zadaniem jest prowadzenie rozmowy z człowiekiem za pośrednictwem komputera

gimnazjum
gimnazjum

funkcjonująca w polskim systemie oświaty w latach 1999‑2019 szkoła ponadpodstawowa przygotowująca uczniów do nauki w liceum lub szkole zawodowej

izolacja
izolacja

osłona

latalerz
latalerz

latający talerz

platformy streamingowe [czyt. strimingowe]
platformy streamingowe [czyt. strimingowe]

dostępne w ramach abonamentu platformy serwisy, których zadanie polega na przesyłaniu treści wideo i audio do danego urządzenia, które ma dostęp do internetu

prędkość maksymalna
prędkość maksymalna

największa prędkość

priorytet
priorytet

pierwszeństwo przysługujące lub przyznane czemuś

przegubowy wysięgnik
przegubowy wysięgnik

urządzenie z ruchomym ramieniem

przyspieszenie
przyspieszenie

możliwość znacznego zwiększania prędkości w krótkim czasie przez pojazdy i obiekty latające

pterodaktyl
pterodaktyl

wymarły gad latający

sztuczna inteligencja
sztuczna inteligencja

rodzaj aplikacji cyfrowej, która potrafi posługiwać się charakterystycznym dla człowieka myśleniem, uczyć się i podejmować samodzielne decyzje

zamaszysty
zamaszysty

wykonany z rozmachem, energią

zapalczywy
zapalczywy

łatwo wybuchający gniewem

Notatki

RcmPezaUUX2zN
Miejsce na odpowiedź.