Chwilowe uspokojenie - Wisława Szymborska Prospekt 

Zwróć uwagę, że tabletki mogą mieć różne działanie, np. nasenne, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe.

Ludzie sięgają po tabletki, gdy są chorzy, źle się czują, coś ich boli. Ich działanie polega, m.in. na leczeniu objawów choroby, uśmierzaniu bólu.

Nastrój to określone zabarwienie uczuciowe nadawane utworowi; może być wesoły, smutny, poważny, refleksyjny itp.

Wiersz ma refleksyjny nastrój, skłania czytelnika do przemyśleń związanych z tematem zażywania lekarstw.

Podmiot liryczny to fikcyjna postać, która w utworze poetyckim mówi o swoich przeżyciach i przemyśleniach.

Podmiotem lirycznym jest pastylka na uspokojenie, która sama siebie reklamuje.

Zwróć uwagę na przedostatnią zwrotkę utworu. Do kogo przyrównuje się podmiot liryczny? Kto pragnie ludzkiej duszy?

Podmiot liryczny nazywa siebie kupcem i prosi o sprzedanie mu duszy - przypomina diabła kuszącego człowieka.

Zwróć uwagę na sposób, w jaki podmiot liryczny zwraca się do adresata. Jakich używa czasowników? Z jaką formą przekazu kojarzy się taki sposób wypowiadania?

Podmiot liryczny zwraca się do odbiorców reklam, których pragnie nakłonić
do zażywania leków. Przykładowe cytaty:

„tylko mnie zażyj”

„Jesteś jeszcze młody (młoda),
powinieneś (powinnaś) urządzić się jakoś”.

Zdania rozkazujące wyrażają prośbę bądź rozkaz, polecenie. Zastanów się, w jakim celu są wypowiadane. Czy informują o czymś, wywołują zachwyt, a może ich celem jest wywarcie wpływu na odbiorcę?

Celem zdań rozkazujących w tym tekście jest przekonanie odbiorcy, że pastylka jest mu niezbędna, nakłonienie go do jej zażycia.

„Na co czekasz –
zaufaj chemicznej litości”.

„Oddaj mi swoją przepaść –
wymoszczę ją snem,
będziesz mi wdzięczny (wdzięczna)
za cztery łapy spadania”.

„Sprzedaj mi swoją duszę”.

Zwróć uwagę na słowa podmiotu lirycznego, które mówią o problemach ludzi.

Pastylka obiecuje, że pomoże pokonać problemy w domu i w urzędzie, zdać egzaminy, znieść przykrą wiadomość, przejść przez żałobę. Deklaruje pomoc w przezwyciężeniu każdej trudności.

Pamiętaj, że przenośnia to zaskakujące zestawienie wyrazów, które nadaje im nowe znaczenie.

Objaśnienie przenośni:
- „starannie sklejam rozbite garnuszki” - ludzie denerwują się nawet z błahych powodów (np. stłuczenie czegoś), czasem nie potrafią odnaleźć swojego miejsca w życiu, nie radzą sobie z problemami, dzięki zażyciu pastylki przestaną się przejmować wszelkimi trudnościami,
- „Oddaj mi swoją przepaść - / wymoszczę ją snem [...]” - spadanie w przepaść oznacza troski, może poważne trudności natury emocjonalnej, z którymi nie radzi sobie człowiek, wg podmiotu lirycznego zażycie pastylki rozwiąże wszelkie kłopoty i przyniesie spokój,
- „[...] będziesz mi wdzięczny (wdzięczna) / za cztery łapy spadania” - powiedzenie „spadać na cztery łapy” oznacza poradzenie sobie w każdej sytuacji, pastylka obiecuje, że zażycie jej rozwiąże wszystkie bolesne dla człowieka sprawy.

Odszukaj w tekście fragment mówiący o tym, jak należy zażyć pastylkę.

Cytat świadczący o łatwości skorzystania z usług pastylki:

„rozpuść pod językiem,
tylko mnie połknij,
tylko popij wodą”.

Symbol to pojęcie, przedmiot, znak itp., mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych. Zastanów się, jakie ryzyko niesie częste zażywanie tabletek na uspokojenie.

Pastylka nie rozwiązuje problemów, jedynie odsuwa je od człowieka. Symbolizuje uciekanie od kłopotów, odpowiedzialności. Jest również symbolem zła, gdyż w rezultacie może prowadzić do uzależnienia, utraty kontroli nad swoim życiem.

Zastanów się, czy pastylka na uspokojenie naprawdę ułatwia rozwiązywanie problemów. Czy jedynie pomaga człowiekowi o nich nie myśleć?

Cudowna pastylka nie rozwiązuje żadnych problemów. Pomaga jedynie o nich
nie myśleć, zapomnieć lub nimi się nie przejmować. Nieodpowiedzialne zażywanie wszelkich medykamentów czy używek może prowadzić do uzależnienia się człowieka od nich, a tym samym zagrażać zdrowiu i życiu człowieka.

Na początek zastanów się, jak rozumiesz zwrot: „przeżyć odważnie swoje życie”. Pamiętaj również, że argument przytacza się, aby potwierdzić stanowisko, twierdzenie (tezę). Natomiast celem kontrargumentu jest podważenie tezy.

Przykładowy argument: Człowiek powinien przeżyć swoje życie odważnie - stawiać czoła problemom, rozwiązywać trudne sprawy i postępować zgodnie z przyjętymi zasadami społecznymi, aby pod jego koniec móc czuć powody do dumy.
Przykładowy kontrargument: Człowiek nie musi przeżyć swojego życia odważnie, nic ani nikt nie jest ważniejszy od  spokoju  i wygody, najważniejsze jest dobre samopoczucie i troska o własne dobro.

Zastanów się, jakie czynności ludzie wykonują dla przyjemności, relaksu. Które z nich niosą ryzyko uzależnienia?

Do środków lub czynności, które przynoszą chwilowe uspokojenie, można zaliczyć: używki (np. alkohol, nikotyna, narkotyki itp.), zajęcia sprawiające chwilową przyjemność, odwracające uwagę od problemów (np. hazard, gry komputerowe itp.).