Ludzie lubią czytać felietony

Warto wiedzieć!

Są czytelnicy, którzy zaczynają od felietonu każdą lekturę czasopisma, również tacy, dla których jest on wizytówką konkretnego tytułu, ale też inni, którzy wiernie podążają za autorem swoich ulubionych felietonów nawet wtedy, gdy ten zmienia redakcję. Choć felieton jest pozornie lekki, łatwy i nieograniczony sztywnymi wymogami formalnymi, to napisanie dobrego tekstu z tego gatunku jest prawdziwym wyzwaniem.

Krótka historia felietonu

Felieton pojawił się już w XVIII w. na łamach francuskiego „Journal des Débats” [czyt.  żurnalde deba] i brytyjskiego „Spectatora”[czyt. spektejtora]. Jako gatunek dziennikarski rozwijał się i kształtował wraz z rozwojem wysokonakładowej prasy w XIX wieku.

Początkowo nazwą tą określano dział pisma, w którym publikowane były powieści w odcinkach, nowele i opowiadania, artykuły na różne tematy. Teksty umieszczano na dole kolumny i wyodrębniano graficznie, np. odcinając je kreską. Z czasem uformował się odrębny gatunek o charakterystycznych cechach. Początkowo na określenie felietonu używano również terminów: „kartka”, „list”, „odcinek”. Odmianą felietonu była kronika.

Felieton jako gatunek

O charakterze felietonu decydują przede wszystkim: cykliczność ukazywania się, dowolność tematyki, aktualność, subiektywizmsubiektywizmsubiektywizm ujęcia. Autor felietonu posługuje się literackimi środkami ekspresji, np. metaforą, porównaniem, dygresjądygresjadygresją. Często wykorzystuje się w nim dowcip, elementy satyrysatyrasatyry, ironięironiaironię.

Gatunek ten z pogranicza dziennikarstwa i lit pełni często funkcję perswazyjnąperswazjaperswazyjną, skierowany jest do szerokiego grona odbiorców, stąd jego lekkość, zwięzła forma oraz różnorodność tematyczna.

Cechy felietonu

Jak napisać felieton?

R8PNESyVncoMs

Nagranie filmu rozpoczyna plansza tytułowa przedstawiająca zapisaną pismem odręcznym kartkę, na której leży pióro wieczne, na planszy widoczny napis: Jak napisać felieton? . Następnie na ekranie na jasnym tle ściany pojawia się młoda kobieta - językoznawczyni, dr Agata Hącia, kobieta siedzi na krześle, widoczna jest jej postać tylko od pasa. Ma ciemne, sięgające za uszy, lekko kręcone włosy, ubrana jest w ciemny rozpinany sweter, spod którego widoczna jest ciemna bluzka. Kobieta w dłoniach trzyma kilka białych kartek papieru formatu A4.

Nagranie filmu rozpoczyna plansza tytułowa przedstawiająca zapisaną pismem odręcznym kartkę, na której leży pióro wieczne, na planszy widoczny napis: Jak napisać felieton? . Następnie na ekranie na jasnym tle ściany pojawia się młoda kobieta - językoznawczyni, dr Agata Hącia, kobieta siedzi na krześle, widoczna jest jej postać tylko od pasa. Ma ciemne, sięgające za uszy, lekko kręcone włosy, ubrana jest w ciemny rozpinany sweter, spod którego widoczna jest ciemna bluzka. Kobieta w dłoniach trzyma kilka białych kartek papieru formatu A4.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R8PNESyVncoMs

Nagranie filmu rozpoczyna plansza tytułowa przedstawiająca zapisaną pismem odręcznym kartkę, na której leży pióro wieczne, na planszy widoczny napis: Jak napisać felieton? . Następnie na ekranie na jasnym tle ściany pojawia się młoda kobieta - językoznawczyni, dr Agata Hącia, kobieta siedzi na krześle, widoczna jest jej postać tylko od pasa. Ma ciemne, sięgające za uszy, lekko kręcone włosy, ubrana jest w ciemny rozpinany sweter, spod którego widoczna jest ciemna bluzka. Kobieta w dłoniach trzyma kilka białych kartek papieru formatu A4.

Felietoniści i ich teksty

Bolesław Prus, autor publikowanych od 1874 roku na łamach „Kuriera Warszawskiego” czy „Nowin” felietonów, był klasykiem polskiej felietonistyki. Swoje zajęcie autor Katarynki traktował bardzo poważnie, a za najważniejsze zadanie dla felietonisty uważał (jako kronikarzowi codzienności) badanie aktualnej rzeczywistości i kształtowanie opinii publicznej.

Bolesław Prus radził:

• obserwować życie i naturę,

• gromadzić najrozmaitsze fakty,

• układać je w kombinacje dające efekt komizmu, operować kontrastem, dowcipem, wzniosłością i lekkością,

• czytywać arcydzieła literatury,

• rzeczy przedstawiać historycznie i wyczerpująco,

• nadążać za najważniejszymi potrzebami kraju.
  (Za: Józef Bachórz, Wstęp, [w:] Bolesław Prus, Kroniki, Wrocław 1994, s. XXV.)

Kroniki Prusa dotyczą spraw politycznych, społecznych i gospodarczych. Autor interesował się także sportem i kulturą. W tekstach wykorzystywał motywy krótkiej rozmowy (jak w reportażu), parodieparodiaparodie wywiadów, dialogi, listy, raporty i sprawozdania cudzoziemców, ogłoszenia, sloganysloganslogany, pastiszepastiszpastisze.

Zapoznaj się z fragmentami felietonów Bolesława Prusa zamieszczanych cyklicznie w „Kronice tygodniowej”  i wykonaj polecenia.

Ćwiczenie 2

Wskazane w poprzednim ćwiczeniu problemy przyporządkuj do obrazów Aleksandra Gierymskiego, które mogłyby być ilustracją tych problemów.

Wskazane w poprzednim ćwiczeniu problemy przyporządkuj do opisanych poniżej obrazów Aleksandra Gierymskiego, które mogłyby być ilustracją tych problemów.

RJRijqFXML8bk

Obraz przedstawia starą przekupkę z dwoma koszami cytryn, zawieszonymi na jej przedramionach. Twarz kobiety jest zmęczona, smutna. Kobieta ubrana jest w zniszczone ubrania, na ramionach ma chustę. Za plecami kobiety widać panoramę Warszawy.

R1YEnnhHwfPQI

(Uzupełnij).

RbjFceKpHsPP1

Obraz przedstawia piaskarzy pracujących na brzegu Wisły. Postaci pracują, stojąc na drewnianym rusztowaniu lub w łodziach, po lewej stronie kadru. Trzymając łopaty, przerzucają piasek z łodzi na wysokie nabrzeże. Ukazane są w różnych stadiach ruchu. Mężczyźni są ubrani w jasne koszule z podwiniętymi rękawami i ciemne spodnie. Na nabrzeżu ukazani są spacerujący mieszczanie i urzędnicy. W głębi stoi kilkukondygnacyjna kamienica. Po prawej stronie na zmarszczonej tafli wody unoszą się drewniane łodzie. W głębi ukazany jest most Kierbedzia. W tle ukazane jest zachmurzone niebo.

RsWEvpVbEUep2

(Uzupełnij).

RBJVO0oqQwjBg

Obraz przedstawia port rzeczny o zmierzchu. Na lewym brzegu obrazu płonie ognisko. Obok niego stoi mężczyzna grający na akordeonie. Bliżej brzegu rzeki ukazane są sylwetki zgromadzonych mężczyzn. Są to modlący się Żydzi. Postacie stoją pojedynczo lub parami, zwrócone są ku rzece. Mężczyźni trzymają w lewych dłoniach modlitewniki. Na piasku stoją dwie małe drewniane łodzie. Tafla wody w rzece jest oświetlona przez zachodzące słońce. W wodzie zakotwiczone są większe łodzie i tratwa. Mężczyzna stojący na tratwie przygląda się modlącym się Żydom. Na drugim planie, po lewej stronie, stoi dom. W oknie ukazany jest blask lampy naftowej. Za domem rosną ulistnione drzewa. Po prawej stronie znajduje się most kolejowy. Jedzie na nim pociąg. Z komina pojazdu unoszą się gęste kłęby pary.

RM92RguQPvJvq

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

We fragmentach mowa jest o zanieczyszczonych ulicach, nierównościach społecznych, nędzy mieszkańców.

Pokaż odpowiedź

Przykładowe dopasowanie:

1 – nędza mieszkańców,

2 – brak oświaty,

3 – zanieczyszczenie ulic.

Sprawdź, czy umiesz!

Słownik