Niezwykła historia kina

Richard Patt Sekrety kina

Wynalazek ruchomych obrazów stał się wielką atrakcją. Publiczność chętnie płaciła za oglądanie na ekranie chodzących czy tańczących ludzi. Kiedy tego rodzaju kino opatrzyło się, wytwórnie filmowe Nowego Jorku i Filadelfii wybudowały kryte studia i rozpoczęły produkcję krótkich tanich filmów prezentujących wymyślone historyjki. Do dobrych zdjęć potrzebowano jednak światła słonecznego. Wkrótce filmowcy mieli dość oczekiwania na rozejście się chmur nad wschodnim wybrzeżem. W 1910 roku wielu z nich podążyło na zachód, do Kalifornii. Właśnie tam, w pobliżu Los AngelesLos AngelesLos Angeles, powstało miasto snów, któremu nadano nazwę HollywoodHollywoodHollywood. Ziemia była tu tania, siła robocza również, słońce świeciło bez przerwy, a okolice obfitowały w nieprawdopodobną różnorodność pejzaży, mogących stanowić tło dla filmów. Hollywood rozrastało się błyskawicznie – od 5000 mieszkańców 1910 roku do 35000 niecałe 10 lat później. Ludzie filmu zbudowali studia filmowe, studia wykreowały gwiazdy, gwiazdy wybudowały rezydencje i wkrótce nazwa Hollywood stała się synonimem kina.

Aktorzy filmu niemego, podobnie jak współcześni aktorzy pantomimypantomimapantomimy, byli mistrzami wypowiedzi bez użycia słów. Porozumiewali się za pomocą mimiki i ruchów rąk, przerysowując każdy gest. W 1927 roku niemy ekran przemówił. Wreszcie znaleziono sposób zapisu dźwięku i synchronizacjisynchronizacjasynchronizacji z obrazem. Kinomani uwielbiali nowe filmy. Publiczność tłumnie wypełniała kina tylko po to, by usłyszeć mówiących aktorów. Bawiło ją nawet skwierczenie smażonych jajek. W przeciwieństwie do widzów, gwiazdy  HollywoodHollywoodHollywood nie były zachwycone nowością. Przesadne gesty, tak pełne wyrazów ciszy, teraz sprawiały wrażenie złej gry. Co gorsza, zły akcent niektórych aktorów w połączeniu z niedoskonałym systemem zapisu dźwięku uniemożliwiał zrozumienie dialogów. Dla wielu gwiazd Hollywood nadejście filmu dźwiękowego oznaczało koniec olśniewającej kariery. Ale przed tymi, którzy przetrwali otwierały się nowe możliwości.

Czarno‑biały świat filmu po pewnym czasie przestał zachwycać. Filmowcy zdawali sobie sprawę, że filmy w kolorze przyciągałyby więcej widzów, więc starali się odtworzyć wszystkie barwy natury. Pierwsze kolorowe filmy barwiono pędzelkiem: „każda fotografia musi być pomalowana identycznymi barwami przy użyciu powiększającego szkła. Fotografie mają wielkość znaczka pocztowego…”. Ta metoda kolorowania taśm była bardzo wolna i wkrótce wyparł ją system malowania za pomocą matrycmatrycamatryc. Ale tu również efekty były niezadowalające, ponieważ w każdym ujęciu występowało najwyżej 6 kolorów. Od początku XX wieku próbowano różnych sposobów oddania kamerą naturalnych barw, ale film barwny odniósł sukces dopiero w roku 1932. Wówczas firma  TechnicolorTechnicolorTechnicolor wyprodukowała specjalną kamerę, w której użyto trzech taśm. Filmy barwne były kosztowne i sprawiały trudności podczas realizacji. Proces zastępowania kina czarno‑białego zachodził znacznie wolniej niż przypadku filmu dźwiękowego, który niemal z dnia na dzień wyparł film niemy. Do roku 1954 połowa produkowanych filmów była czarno‑biała.

platt Źródło: Sekrety kina, [w:] Richard Patt , Kino. Poznaj sekrety kina – jego historię, rozwój i efekty specjalne, Warszawa 1997, s. 18–26.

Brian Selznick Wynalazek Hugona Cabreta

Krótkie wprowadzenie

Opowieść, którą chcę się z tobą podzielić, toczy się w roku 1931 pod dachami Paryża. Poznasz w niej chłopca zwanego Hugo CabretHugo CabretHugo Cabret. Kiedyś, dawno temu, odkrył on tajemniczy rysunek, który na zawsze odmienił jego życie. Zanim jednak przewrócisz stronę, chcę, abyś sobie wyobraził, że siedzisz w ciemnościach, tak jak w kinie przed rozpoczęciem seansu. Na ekranie wkrótce wzejdzie słońce i kamera zrobi najazd na dworzec kolejowy w centrum miasta. Poszybujesz przez drzwi do zatłoczonej dworcowej hali. Po chwili zauważysz w tłumie chłopca, a on ruszy przed siebie. Idź za nim, to bowiem jest właśnie Hugo CabretHugo CabretHugo Cabret. Z głową pełną sekretów czeka, aż rozpocznie się jego historia. […]

j00000002VB2v27_00000_BIB_002 Źródło: Brian Selznick , Wynalazek Hugona Cabreta , tłum. Hanna Pasierska, Warszawa 2012.

Brian Selznick Brian Selznick

Hugo przekradł się przejściem w murze, wyślizgnął przez otwór wentylacyjny i pospieszył korytarzem w stronę sklepiku. Nerwowo potarł notes ostatni raz, a potem ostrożnie wyciągnął rękę i zacisnął w dłoni nakręconą zabawkę, o którą mu chodziło.
W sklepiku nastąpiło poruszenie i raptem śpiący zerwał się na równe nogi. Zanim Hugo zdążył się uchylić, starzec chwycił go za ramię. Niebieska nakręcana myszka, którą chłopiec zabrał, wypadła mu z ręki, potoczyła się po ladzie i z trzaskiem spadła na ziemię.
– Złodziej! Złodziej! – krzyczał mężczyzna w pustym korytarzu. – Niech ktoś wezwie inspektora dworcowego! – Na wzmiankę o inspektorze Hugo wpadł w popłoch. Wykręcał się i wyrywał, ale starzec trzymał go mocno za ramię i nie puszczał.
– Nareszcie cię schwytałem. A teraz opróżnisz kieszenie.
Hugo zawarczał jak pies. Był na siebie wściekły, że dał się złapać. Starzec szarpnął mocniej, aż chłopiec niemal stanął na palcach.
– To boli!
– Opróżnij kieszenie!
Z ociąganiem, po jednym, Hugo zaczął wyjmować dziesiątki przedmiotów: śrubki, gwoździe i kawałki metalu, kółka zębate i pogięte karty do gry, drobne fragmenty mechanizmów zegarowych, trybiki i kółka. Wyciągnął pogniecione pudełko zapałek i kilka ogarków.
– Została ci jeszcze jedna kieszeń – zauważył mężczyzna.
– Nic tam nie ma.
– Więc ją wywróć na lewą stronę.
– Nie ma w niej nic należącego do pana. Niech mnie pan puści.
– Gdzież ten inspektor dworcowy? – zawołał znowu starzec, aż echo poniosło się po korytarzu. – Czemu nigdy go nie ma, kiedy jest potrzebny?
Hugo wiedział, że jeśli w okolicy pojawi się inspektor w swoim zielonym mundurze, wszystko będzie skończone. Wyrywał się starcowi, lecz na próżno. W końcu drżącą ręką sięgnął do kieszeni i wyjął niewielki, zniszczony tekturowy notes. Okładka była gładka od częstego dotykania.
Wciąż trzymając go za ramię, mężczyzna wyrwał mu książeczkę, położył na ladzie poza zasięgiem chłopca, otworzył i przekartkował. Jedna ze stron przyciągała jego wzrok.
– Niech mi pan to odda! To moje! – krzyknął Hugo.
– Duchy… – mruknął starzec do siebie. – Wiedziałem, że w końcu mnie odnajdą. – Zamknął notes. Wyraz jego twarzy zmieniał się gwałtownie: lęk, potem smutek, wreszcie gniew. – Kim jesteś, chłopcze? To twoje rysunki?
Hugo nie odpowiedział.
– Pytam, czy to ty je rysowałeś?
Chłopiec warknął znowu i splunął na ziemię.
– Komu ukradłeś notes?
– Wcale go nie ukradłem.
Mężczyzna chrząknął i odepchnął Hugona, wypuszczając go nareszcie.
– Więc zostaw mnie w spokoju! Trzymaj się z dala ode mnie i mojego sklepu.
Hugo cofnął się, rozcierając ramię, i niechcący nadepnął na myszkę, którą wcześniej upuścił.
Starzec wzdrygnął się, słysząc trzask pękającej zabawki.
Chłopiec zebrał połamane kawałki i położył je na ladzie.
– Nigdzie nie pójdę bez mojego notesu.
– To już nie jest twój notes. Należy do mnie i zrobię z nim, co mi się podoba. – Mężczyzna pomachał w powietrzu pudełkiem zapałek. – Może go spalę!
– Nie!
Starzec zebrał drobiazgi, które Hugo wyjął z kieszeni, włącznie z notesem. Włożył je do chustki, związał i nakrył dłońmi.
– Więc opowiedz mi o rysunkach. Kto je zrobił?
Chłopiec milczał.
Mężczyzna uderzył pięścią w ladę, aż wszystkie zabawki podskoczyły.
– Wynoś się stąd, ty mały złodzieju!
– To pan jest złodziejem! – wrzasnął Hugo i rzucił się do ucieczki.
Starzec krzyknął coś w ślad za nim, ale chłopiec słyszał jedynie stukot własnych butów, odbijający się echem od ścian korytarza. […]

j00000002VB2v27_00000_BIB_002 Źródło: Brian Selznick , Wynalazek Hugona Cabreta , tłum. Hanna Pasierska, Warszawa 2012.

Brian Selznick Wynalazek Hugona Cabreta

Hugo […] nieźle sobie radził z mechanizmami. Ten talent był dziedziczny. Ojciec zawsze przynosił do domu zepsute zegarki do zabawy dla synka, więc zanim chłopiec skończył sześć lat, potrafił naprawić niemal wszystko. Później, kiedy odwiedzał ojca w warsztacie, obserwował go uważnie, a jeśli mu się nudziło, budował małe mechaniczne zwierzątka z poniewierających się wokół zbędnych drobiazgów. Ojciec ustawiał je z dumą na swoim stole roboczym.
– Mógłbym zobaczyć automat? – zapytał Hugo. – Proszę.
Parę wieczorów później ojciec zabrał go ukradkiem na strych muzeum. W półmroku chłopiec widział uszkodzone modele okrętów, głowy posągów oraz stare szyldy i stosy połamanych drzwi. Były tam szklane słoje pełne dziwnych płynów, wypchane ptaki i zamarłe w pół koty na drewnianych podstawkach.
Na koniec ojciec uniósł poplamioną białą płachtę i ukazał się on… mechaniczny człowiek. Hugo wiedział już wtedy, że nigdy nie zapomni chwili, gdy go zobaczył po raz pierwszy. Maszyna była tak złożona, tak skomplikowana, że od patrzenia chłopcu niemal zakręciło się w głowie. Nawet żałosna i popsuta wyglądała pięknie.
– Potrafisz ją naprawić – szepnął. – Nie chciałbyś się dowiedzieć, co umie napisać? Moglibyśmy ją nakręcić i odczytać wiadomość.
– Zobaczymy, czy uda mi się uporać z popsutymi zegarami w warsztacie i muzeum, Hugo – odparł ojciec.
Lecz nawet podczas pracy w warsztacie musiał rozmyślać o automacie. […]
Wkrótce ojciec zapełnił rysunkami automatu kilka notesów. Otworzył maszynę i rozłożył ją ostrożnie na części. Naszkicował szczegółowo wszystkie elementy, a potem oczyścił je i cierpliwie zaczął składać z powrotem w całość. Na urodziny jak zwykle zabrał chłopca do kina i podarował mu w przerwie jeden z notatników.
Z czasem opętała go myśl, by doprowadzić automat do stanu używalności. Jeszcze parę razy zabrał syna do muzeum i wyjaśniał, jak działają poszczególne mechanizmy. […]
Mechaniczny człowiek zanurzył pióro w kałamarzu i zaczął coś pisać […] nie były to żadne litery, żadne słowa, żadne zdania, tylko przypadkowe, niepowiązane ze sobą kreski […] Automat
nie pisał, on… rysowałj00000002VB2v27_000tp004rysował […].

Filmowiec Georges MélièsGeorges MeliesGeorges Méliès zaczynał karierę jako magik i był właścicielem teatru iluzji w Paryżu. Jego związki z iluzjonizmem pozwoliły mu natychmiast zrozumieć, jakie możliwości stwarza nowe medium - film. Należał do pierwszych twórców, którzy pokazali, że nie musi on naśladować rzeczywistości. Szybko uświadomił sobie, że film ma moc urzeczywistniania marzeń. MélièsMeliesMéliès darzony jest powszechnym podziwem za udoskonalenie trickutricktricku polegającego na podmianie, dzięki któremu przedmioty mogą się pojawić na scenie i znikać za sprawą czarów. To na zawsze odmieniło postać filmu. „Podróż na Księżyc”, najsłynniejszy film MélièsaMeliesaMélièsa, ukazuje losy grupy odkrywców, którzy wyprawiają się na Księżyc, walczą z jego mieszkańcami i w wielkiej chwale wracają do domu, przywożąc jeńca. Jeśli pewnego dnia w odległej przyszłości ludzkość istotnie poleci na Księżyc, właśnie Georges’owi MélièsowiGeorgesowi MeliesowiGeorges’owi Mélièsowi i jego filmom będziemy zawdzięczać uświadomienie nam, że wszystko jest możliwe, jeśli tylko nasze marzenia są dostatecznie śmiałe. […]

j00000002VB2v27_00000_BIB_002 Źródło: Brian Selznick , Wynalazek Hugona Cabreta , tłum. Hanna Pasierska, Warszawa 2012.