R1RlPdNxTbtAI
Zdjęcie przedstawia po lewej stronie otwarty zeszyt w linie. Na środku pomiędzy kartkami leży długopis. Zeszyt leży na ciemnobrązowym drewnianym blacie.

Recenzja - trudna sztuka oceniania

Zeszyt
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Informacja – jest tym, co powiedziano lub napisano o kimś lub o czymś;
Opinia – jest przekonaniem o czymś, poglądem na jakąś sprawę.
Własne zdanie autora jest szczególnie ważne w recenzji.

Recenzja (łac. recensio — spis ludności, przegląd) to analiza i ocena dzieła literackiego, wydarzenia, filmu, spektaklu teatralnego, wystawy artystycznej, a nawet gry komputerowej. Pełni funkcję informacyjną i wartościującą, jej zadaniem jest krótki opis recenzowanego wydarzenia połączony z opinią piszącego, która może być negatywna lub pozytywna. Recenzje dzięki jasności przekazu i uargumentowaniu mają pomóc odbiorcy w zadecydowaniu, czy opisywana rzecz warta jest zainteresowania.

Recenzje najczęściej publikowane są w gazetach, czasopismach, na stronach internetowych.

Recenzja łączy elementy opisu, streszczenia, opowiadania lub charakterystyki.

Recenzja składa się z:

  • części informacyjnej, 

  • części analityczno‑krytycznej,

  • części oceniającej.

Argumentacja w recenzji jest zawsze podporządkowana subiektywnejsubiektywnysubiektywnej ocenie autora, choć nie powinna rządzić się zupełną dowolnością ocen i sądów, lecz uwzględniać obiektywnąobiektywnyobiektywną wiedzę na temat sztuki literackiej, filmowej czy teatralnej.

Wzorcowy autor recenzji powinien być rozważny i dobrze poinformowany na temat dzieła, które ocenia, jak również mieć odwagę przekazywać osobiste sądy, nawet niepopularne czy kontrowersyjne.

Struktura recenzji zależy od:

  • rodzaju omawianego dzieła — inaczej będzie wyglądać recenzja najnowszego filmu, inaczej spektaklu teatralnego;

  • odbiorcy, do którego jest kierowana;

  • indywidualnego stylu piszącego.

subiektywny
obiektywny
RmSHjrypujCF9
Ćwiczenie 1
Przyporządkuj podane poniżej słownictwo do odpowiedniej grupy.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Słownik pojęć i tekstów kultury

Recenzja to wypowiedź krytyczna prezentująca tekst pisany, spektakl teatralny, film, wystawę; zawiera przedstawienie tematu i sposób jego realizacji w danym tekście, prezentuje jego walorywalorwalory i wady w sposób oceniający, subiektywny. Recenzja omawia zagadnienia istotne dla charakteru danego przekazu. Znacznej rozpiętości przedmiotowej towarzyszy rozpiętość stylistyczna i objętościowa: od krótkich zamieszczanych w prasie codziennej recenzji informacyjnych, przez dłuższe, utrzymane w stylu felietonowymfelietonfelietonowym lub eseistycznymesejeseistycznym (zwykle w czasopismach filmowych).

rec_1 Źródło: Ewa Szczęsna, Słownik pojęć i tekstów kultury, Warszawa 2004.
felieton
esej

Recenzja filmowa

Zapoznaj się z  filmem, w którym Paweł Mossakowski, krytyk i producent opowiada o zawodzie krytyka filmowego.

RfD2NdLqcpBmF
Materiał filmowy zawiera wykład Pawła Mossakowskiego, krytyka i producenta filmowego na temat zawodu krytyka filmowego. Na początek pojawia się plansza z tytułem: Edukacja społeczna. Krytyk czy krytykant? Rozmowa z Pawłem Mossakowskim. Kadr zmienia się i widzimy mężczyznę w średnim wieku, który siedzi na drewnianym leżaku w ogrodzie, obok stoi okrągły, drewniany stolik, na nim postawiono butelkę z wodą i szklankę. Mężczyzna nosi jasne spodnie i ciemną podkoszulkę z krótkim rękawem, czarne tenisówki i szare skarpetki. Założył nogę, na nogę. Mówiąc, gestykuluje i lekko się uśmiecha. Końcowy kadr z napisem: wystąpił Paweł Mossakowski, realizacja Contentplus.pl. Poniżej znajdują się logotypy Kapitału Ludzkiego, ORE i Unii Europejskiej, grudzień 2014.
Polecenie 1
RjSmgQqRO2NXX
Sprawdź w słowniku języka polskiego hasła: krytyk i krytykant. Wyjaśnij, czym różnią się te słowa.
Polecenie 2
R18h8JJxltdfM
Na postawie rozmowy z Pawłem Mossakowskim napisz, na czym polega praca krytyka filmowego.
Polecenie 3

Zapoznaj się z Podręcznym słownikiem krytyka zawierającym słownictwo przydatne do napisania recenzji filmowej, wypisz nieznane ci wyrazy, poszukaj ich definicji w słowniku języka polskiego lub słowniku wyrazów obcych. Możesz skorzystać również  ze słownika terminów filmowych.

Podręczny słownik krytyka

Film – produkcja, adaptacja, ekranizacja; nudny, ciekawy, efektowny, interesujący, nowatorski, zaskakujący, emocjonujący, ekscytujący, porywający, ukazujący inną rzeczywistość, dostarczający niezapomnianych wzruszeń, ciekawie wyreżyserowany, o intrygującej fabule, spowodował przewartościowanie poglądów, bogaty w efekty specjalne, nakręcony z rozmachem, wybitny, obsypany nagrodami, cieszący się popularnością, kasowy.

Gatunki filmowe – animowany, akcji, historyczny, kostiumowy, krótkometrażowy, pełnometrażowy, katastroficzny, muzyczny, psychologiczny, przygodowy, science fiction, sensacyjny, horror, thriller, dokumentalny, fabularny, komediowy, obyczajowy, kryminalny, detektywistyczny, batalistyczny. Reżyser – twórca, artysta, debiutant, młodego/starego pokolenia, klasyk kina, nowator, tradycjonalista, o przenikliwym spojrzeniu, ukazujący prawdę o rzeczywistości, znany z, twórca wielu filmów, zdobywca wielu nagród, zaskoczył/nie zaskoczył swoim dziełem, mający coś/niemający nic do powiedzenia, znakomity, nieudolny.

Aktor – gwiazda, artysta, odtwórca roli, dał się już poznać w, ma na koncie wiele nagród/kreacji, debiutant, profesjonalista, naturszczyk, charakterystyczny, wszechstronny, amant, komik, dysponujący odpowiednim warsztatem aktorskim, twórca znakomitej kreacji, obdarzony urodą, dojrzały, zaskakujący, interesujący, oryginalny, posiadający dużą zdolność ekspresji, cieszy się popularnością.

Gra – ciekawie, brawurowo, fascynująco, zaskakująco, przejmująco, mocny punkt widowiska, aktor słaby, pozbawiony wyobraźni, odpowiednich warunków do roli, polotu, zdolności, kreacja przerosła jego możliwości, tuzinkowa kreacja, gra nieinteresująca.

Członkowie ekipy filmowej – statysta, scenograf, dubler, scenarzysta, operator światła i dźwięku, kaskader, montażysta.

Obsada filmu – bogata, zróżnicowana, profesjonalna, skromna.

Scenariusz – ciekawy, oryginalny, nietuzinkowy, sztampowy.

Muzyka – towarzysząca akcji, wzmagająca napięcie, kształtująca nastrój, tworząca atmosferę, pobudzająca wyobraźnię, emocje, nieodpowiednia do obrazu, nużąca.

Montaż – sprawny, potęgujący efekty, oddziałujący na wyobraźnię, sprawiający wrażenie tajemniczości, niecodzienne rozwiązania, nieudolny, pozbawiony szczególnych wartości.

Scenografia – dekoracje, odpowiednio dobrane kostiumy, perfekcyjna charakteryzacja, bogata, ciekawa, skromna, surowa, niepasująca do akcji, uboga, niewyróżniająca się.

Efekty specjalne – pogłębiające przekaz filmu, zaskakujące, znane, nużące, przesadzone.

Atmosfera filmu – tajemnicza, poetycka, nastrojowa, groźna, podniosła, uroczysta, wesoła, pogodna, napięta, nostalgiczna, niezapomniana.

Nagroda – prestiżowa, publiczności, aprobata, dobre oceny krytyki, dobre/złe recenzje, zdobywca statuetki Oscara/Złotych Lwów w Gdańsku/Nagrody Filmowej w Cannes.

slow_1 Źródło: Podręczny słownik krytyka, dostępny w internecie: zpe.gov.pl.
RvJgl38LwvVP2
Polecenie 4

Zapoznaj się z poniższym Schematem zawartości recenzji filmowej, w którym znajdziesz wskazówki do napisania recenzji. Sięgnij do słownika wyrazów obcych lub języka polskiego i wyjaśnij nieznane ci wyrazy.

R1NMtunI78wTP

Schemat zawartości recenzji filmowej

Informacja

Analiza krytyczna i ocena

Obsada, czołówka filmowa, dotychczasowy udział twórców w życiu artystycznym.

Waga dokonań dotychczasowych, sukcesy i klęski, trafność wyboru.

Okoliczności realizacji filmu, producent, wytwórnia, warunki i koszty realizacji.

Normalność czy skandal? Rezonans. Społeczna aprobata czy dezaprobata dla pomysłu.

Scenariusz filmu, autorzy, ich znaczenie, ich intencje.

Celowość wyboru scenariusza. Ryzyko z tym związane, ambicja lub jej brak, motywy decyzji.

Przeróbki, skróty, wzbogacenia.

Kierunek i cele przekształceń, ich słuszność bądź nietrafność, degradacja czy dowartościowanie.

Wcześniejsze realizacje tego tematu (kto, kiedy, jak).

Naśladownictwo, podtrzymywanie tradycji czy nowatorstwo.

Gatunek filmowy, konwencja, w której jest utrzymany.

Wierność czy niewierność wobec gatunku? Wzbogacenie, odnowienie motywów czy utrzymanie konwencji.

Reżyseria. Kto? Jak?

Zamiar, koncepcja, cel wszystkich zabiegów, jednolitość, celowość, piętno indywidualności czy nijakość.

Streszczenie filmu. Opis wybranych scen, sytuacji, epizodów.

Funkcja poszczególnych elementów, ich znaczenie, powtórki znanych motywów i rozwiązań.

Tematyka i problematyka. Prezentowane środowisko.

Waga i ranga problematyki, aktualność czy muzealność, sztampowość, prowokacyjność, aspekt polityczny, społeczny, socjologiczny.

Akcja, jej rozwój, powiązanie między scenami, narracja filmowa. Montaż.

Akcja nudna, ciekawa, trzymająca w napięciu, epicka, liryczna, dramatyczna, rola epizodów, skuteczność i celowość efektów, funkcja montażu, rola planów filmowych.

Scenografia i sceneria. Szczegółowy opis.

Scenografia bogata, uboga, funkcjonalna, sugestywna, prosta, efekciarska, podporządkowana koncepcji reżyserskiej.

Muzyka, dźwięk, słowo, światło, kolor. Przykłady rozwiązań lub szczegółowy ich opis.

Muzyka zauważalna czy nie, dobra, banalna, zsynchronizowana z akcją i tematyką, za głośna, zbyt natarczywa, liryczna, dramatyczna, wartość zdjęć, sposób kadrowania, plany filmowe i ich funkcja, rola światła i koloru w filmie.

Aktorzy, ich powierzchowność, uroda lub pospolitość, gra, zachowanie na planie filmowym.

Trafność obsady, aktor jako postać, ocena umiejętności, nijakość czy indywidualność, podziw lub ostrzeżenie.

Odbiór filmu, opisy reakcji publiczności, głosy poszczególnych widzów.

Próba określenia takich, a nie innych reakcji. Zgoda lub niezgoda z gustem publicznym.

Głosy krytyki. Cytowanie opinii polskich i obcych.

Potwierdzenie opinii recenzentów lub polemika z nimi, refleksja nad znaczeniem filmu dla widzów współczesnych i dla historii filmu.

Zapoznaj się z nagraniami prezentujących fragmenty różnych recenzji i wykonaj ćwiczenia.

R1GRlWyr2Xdqo
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
j.polski_scen18_audiobook_t
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
m793eb1454d57c20b_1536829519186_0
Wskazówka

Podczas słuchania i czytania tekstów audiobooka [czyt. audiobuka] zwróć uwagę na to, jakie elementy zawierają recenzje przedstawione w nagraniach oraz jak autorzy oceniają analizowane dzieła i wydarzenia.

Polecenie 5

Na podstawie recenzji filmu „Wiedźmin” wypisz elementy, które skrytykował recenzent i te, które pochwalił.

R1dJPyPy5Zd1W
Polecenie 6

Wypisz, co podobało się najbardziej recenzentowi książki „Harry Potter i Komnata Tajemnic”.

R26bs3YjTAJSU
Polecenie 7

Na podstawie fragmentów krótkich recenzji uczniowskich „Rozdział 2. Zachęciłem cię?” wypisz wszystkie przymiotniki oceniające te wydarzenia.

R1Bc2brDYY4Hf

Przeczytaj zamieszczone poniżej fragmenty recenzji filmu „Wiedźmin” i wykonaj ćwiczenia.

Polepione wątki. Recenzja filmu "Wiedźmin"

Kiedy pod koniec lat 80. w „Fantastyce„Fantastyka”Fantastyce” Andrzej Sapkowski opublikował pierwsze opowiadanie, którego bohaterem był Wiedźmin nie przypuszczał, że kilka lat później Geralt z Rivii, zwany Białym Wilkiem stanie się jednym z najpopularniejszych bohaterów literackich nie tylko w Polsce, ale również poza jej granicami […]. Decyzja o przeniesieniu przygód Geralta na duży ekran nie zaskoczyła właściwie nikogo. „Wiedźmin” cieszył się ogromną popularnością w kraju i zagranicą, zatem film opowiadający o Białym Wilku teoretycznie był skazany na sukces. Niestety, obraz Brodzkiego […] to film nielogiczny, źle zmontowany i swoją jakością daleko odbiegający od poziomu do jakiego przyzwyczaił nas w swoich opowiadaniach Andrzej Sapkowski. Fabuła „Wiedźmina” to kompilacjakompilacjakompilacja wątków z kilku różnych opowiadań, m.in.: „Mniejszego zła”, „Kwestii ceny”, „Granicy możliwości”, a motywem spinającym je w jedną całość jest historia Geralta i Ciri […]. Oglądając „Wiedźmina”, miałem cały czas wrażenie, jakby jego twórcy wybrali kilkadziesiąt scen z materiału, który nakręcono na potrzeby serialu i zmontowali z tego film kinowy tylko po to, żeby z naszych kieszeni wyciągnąć jeszcze parę złotych. Poszczególni bohaterowie opowieści pojawiają się niejednokrotnie, jak spod ziemi […]. Podobnie bez sensu są zestawione ze sobą poszczególne historie. […] Na pochwały nie zasługuje również scenariusz obrazu […]. Pomijam tu już fakt, iż fabuła filmu nie trzyma się wiernie opowiadań Sapkowskiego, co może razić najbardziej zagorzałych fanów Geralta, ale wielokrotnie dialogi bohaterów stoją na niskim, żeby nie powiedzieć żenującymżenującyżenującym poziomie. […] Oglądanie Wiedźmina utrudnia dodatkowo fatalny montaż […]. […] kwestie niektórych bohaterów są poucinane w połowie, co sprawia, że i tak zagmatwana i niejasna fabuła staje się jeszcze bardziej skomplikowana. Denerwujące jest również kończenie niektórych scen, których wykonanie przywodziło mi na myśl wenezuelskiewenezuelskie serialewenezuelskie seriale. Pisząc o „Wiedźminie”, nie sposób pominąć efektów specjalnych, które, choćby z racji gatunku, […] odgrywają ważną rolę. Niestety nie ma ich zbyt wiele, ale z drugiej strony może to i dobrze, bowiem ich wykonanie, wbrew zapowiedziom twórców, daleko odbiega od światowych standardów. Potwory, z którymi walczy Geralt, w większości wyglądają na zrobione z plastiku, a monstrum na bagnach przypomina najeżony kolcami worek. Na pochwałę zasługują natomiast występujący w „Wiedźminie” aktorzy. Michał Żebrowski, który do tej pory kojarzył się z honorowym Skrzetuskim albo fircykowatymfricykfircykowatym Tadeuszem, doskonale przeistoczył się w brutalnego wiedźmina. Grany przez niego Geralt jest wiarygodny, naturalny, a przede wszystkim wierny książkowemu wizerunkowi postaci […]. Zamachowski rolą Jaskra po raz kolejny udowadnia, że jest jednym z najlepszych aktorów w kraju […]. „Wiedźmin” niestety nie jest dobrym filmem […]. W tym obrazie zawodzi praktycznie wszystko poza aktorstwem, nawet muzyka autorstwa Grzegorza Ciechowskiego jest bardzo przeciętna […] to po prostu kompilacjakompilacjakompilacja luźnych, nie zawsze powiązanych ze sobą logicznie scen. Pozostaje jedynie mieć nadzieję, że serial telewizyjny będzie lepszy od filmu kinowego, bo jeżeli nie, to dojdę do wniosku, iż twórczości Sapkowskiego nie można przenieść do żadnego innego medium poza literaturą […].

wiedz_1 Źródło: Polepione wątki. Recenzja filmu "Wiedźmin", dostępny w internecie: Marcin Kamiński, Polepione wątki, https://www.filmweb.pl/reviews/recenzja-filmu-Wied%C5%BAmin-319, domena publiczna. Tekst skrócony i zmodyfikowany.
„Fantastyka”
kompilacja
żenujący
wenezuelskie seriale
fricyk
R1JPlPmnBA4fD
Ćwiczenie 2
Recenzja powinna składać się z trzech części: informacyjnej, analityczno-krytycznej, oceniającej. Na podstawie fragmentu recenzji filmu „Wiedźmin” dopasuj zdania do poszczególnych części.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Autor recenzji „Wiedźmina” bardzo szczegółowo analizuje poszczególne elementy filmu. Wpisz cytaty ilustrujące opinię autora.

RT09OqpDMji59
FABUŁA
RvxxFIWfIKjiq
SCENARIUSZ
R1HPdcfuByiNJ
EFEKTY SPECJALNE
RAJ3Duj3LfkJg
GRA AKTORSKA
R1LeRNBUz2vGM
MUZYKA
R1KE7g1vqa7Au
MONTAŻ
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Przed napisaniem recenzji:
• gromadzimy informacje o dziele;
• ustalamy, kto będzie jej adresatem;
• określamy jej cel, czy recenzja będzie miała charakter informacyjny, czy krytyczny;
• gromadzimy słownictwo wartościujące.

R1YF4v9OPitks
Ćwiczenie 4
Podziel podane wyrażenia na takie, których można użyć, pisząc o kolejności wydarzeń i takie, które będą wyrażały opinie. grupa 1 Możliwe odpowiedzi: 1. uważam, 2. jestem przekonana/y, 3. sądzę, 4. następnie, 5. wydaje mi się, 6. najpierw, 7. potem, 8. według mnie, 9. z kolei grupa 2 Możliwe odpowiedzi: 1. uważam, 2. jestem przekonana/y, 3. sądzę, 4. następnie, 5. wydaje mi się, 6. najpierw, 7. potem, 8. według mnie, 9. z kolei
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ra9uO1zZTi3tV
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek w zdaniu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RG3P2RedfnsA8
Ćwiczenie 6
Dopasuj do siebie części zdań wyrażających ocenę lub opinię o wydarzeniu w kinie i teatrze. Sądzę, że spektakl był bardzo udany i ciekawy, gdyż Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. akcja długa, nudna i nieprzyciągająca uwagi. Uważam, że był jeden z najmniej ciekawych filmów, jakie ostatnio widziałam, Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. akcja długa, nudna i nieprzyciągająca uwagi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Zapamiętaj!
Masz prawo wprowadzić własne, subiektywnesubiektywnysubiektywne kryteria wynikające z upodobań czy preferencjipreferencjepreferencji. Jednak nie zapominaj, że recenzja nie może sprawiać wrażenia niesprawiedliwej i stronniczejstronniczystronniczej. Uzasadniaj sądy i opinie. Warto również zachować pokorę wobec dzieła, dokonać oceny dopiero po gruntownym przemyśleniu oraz próbie zrozumienia zamysłu stojącego za rozwiązaniami formalnymi czy fabularnymi, które niekoniecznie przypadły ci do gustu.

preferencje
stronniczy
Rxhxtx4sY8NsW
Mapa myśli zawiera informacje na temat budowy recenzji filmowej. Treść: Budowa recenzji filmowej: Wstęp Rozwinięcie Zakończenie. Hasłu: Wstęp przyporządkowane są następujące informacje: gatunek filmowy: komedia, horror, thriller , animacja, western , dokument, science fiction , film sensacyjny, musical ; imię i nazwisko reżysera; tytuł filmu; zarys fabuły; imię i nazwisko aktora, który stworzył w tym filmie wybitną kreację; kontekst: historyczny, kulturowy, społeczny; informacje o nagrodach; imiona i nazwiska innych ważnych współtwórców filmu: zdjęcia, kostiumy, muzyka, scenariusz. Hasłu: Rozwinięcie przyporządkowane są następujące informacje: bohaterowie; fabuła; temat; użyte środki filmowe podzielono na dwie grupy: związane z techniką i pozostałe. Do związanych z techniką należą:ruchy kamery: panorama, najazd, odjazd; rodzaje planów filmowych: plan totalny, zbliżenie, plan średni, plan amerykański, plan pełny, półzbliżenie, detal (duże zbliżenie) plan ogólny. montaż. Do pozostałych należą: dialogi, kostiumy, muzyka, scenografia, gra aktorska. Hasłu: Zakończenie przyporządkowane są następujące informacje: podsumowanie analizy filmu; sformułowanie wniosków interpretacyjnych: ocena filmu: zalety, wady.
Mapa myśli: Budowa recenzji filmowej
Źródło: zpe.gov.pl.
Polecenie 8

Wykorzystaj mapę myśli do zebrania i uporządkowania informacji, które będą pomocne i potrzebne do napisania recenzji filmu. Uzupełnij ją o przykłady słownictwa potrzebnego do recenzji.

R1FUHQBdlvfVd
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Polecenie 8

Zapoznaj się z mapą myśli dotyczącą budowy recenzji filmowej. Wypisz przykłady słownictwa oceniającego poszczególne elementy filmu.

R123MV1QrpX9E
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.

Recenzja teatralna

Teatr to specyficzna dziedzina sztuki, zatem przed przystąpieniem do pisania recenzji warto wiedzieć, na jakich aspektach warto skupić swoją uwagę. Innymi słowy, co wchodzi w skład przedstawienia teatralnego. Ponieważ jest ono oparte na dziele (np. literackim, filmowym), zwracamy uwagę na wierność wobec pierwowzoru; pytamy o jakość adaptacji (np. dzieła literackiego, filmowego) oraz to wszystko, co stanowi nowość, a więc oryginalny, autorski wkład reżysera spektaklu.

Recenzja teatralna powinna zawierać dwa sposoby opisu spektaklu: informacyjny oraz oceniający. Mogą się one ze sobą przeplatać, ale należy pamiętać, że obie te części mają odmienne funkcje.

Część informacyjna ma za zadanie zapoznać odbiorcę z omawianym dziełem. Jej celem jest podanie najważniejszych informacji, które są czysto obiektywneobiektywnyobiektywne tytuł dzieła, reżyseria, obsada, scenografia, muzyka i scenariusz.

Część oceniająca ma za zadanie przekazać opinie dotyczące poszczególnych aspektów omawianego dzieła. Recenzent powinien wskazać jego wady i zalety.

Aby oddać wady i zalety, należy wybrać też grupę epitetówepitetepitetów, które najlepiej opiszą elementy wchodzące w skład przedstawienia, np. „budująca napięcie muzyka” lub „scenografia oddająca charakter epoki”. EpitetyepitetEpitety można mnożyć i zależą one przede wszystkim od odczuć i kreatywności autora recenzji.

epitet
R1YDCu7JqcEIG1
Mapa myśli zawiera informacje na temat elementów recenzji teatralnej. Treść: Słownictwo teatralne: reżyseria; scenariusz; muzyka, aranżacja, kompozycja; scenografia, rekwizyty; kostiumu, makijaż elementy dodatkowe, np. choreografia taneczna, akrobacje; efekty specjalne; obsada aktorska; oświetlenie.
Mapa myśli. Słownictwo teatralne.
Źródło: zpe.gov.pl.
Polecenie 9

Uzupełnij mapę myśli i stwórz bazę słów potrzebnych do napisania recenzji teatralnej.

R1HlvIVmC1w3z
Polecenie 9

Zapoznaj się z mapą myśli omawiającą najważniejsze elementy recenzji teatralnej. Stwórz bazę słów potrzebnych do jej napisania.

RhrBaFXkorZpI

WSTĘP

Wstęp recenzji powinien intrygować, zaciekawiać czytelnika. Zazwyczaj pojawia się tam zachęta do obejrzenia spektaklu. Może się tak zdarzyć, że już na początku autor zdradza swoją opinię na temat dzieła, która wszakże nie musi być jednoznaczna.

We wstępie nie podaje się nazwisk wszystkich twórców, a jedynie tych, o których chcemy coś napisać, skomentować ich pracę. Powinny się tu pojawić ważne dla danego spektaklu informacje. Część informacji można zawrzeć również w rozwinięciu, które stanowi połączenie części informacyjnej oraz oceniającej recenzji.

ROZWINIĘCIE

W tej części pojawia się opis – jakiejś sceny, gry aktorskiej, nakreślenie fabuły dzieła – który poprzedza ocenę recenzenta. Ważnymi elementami rozwinięcia są również analiza i ocena poszczególnych elementów przedstawienia, które recenzent z jakiegoś powodu chce opisać. Mogą to być: scenariusz, adaptacja, kreacje aktorskie, scenografia, kostiumy, muzyka czy wizja reżysera.

Częstym błędem recenzji jest zbyt skrupulatne omawianie dzieła, a raczej jego streszczanie. Recenzja ma zachęcić odbiorcę do obejrzenia spektaklu lub wręcz przeciwnie — odwieść go od tego zamiaru. Zbyt skrupulatne streszczenie może nie tylko znudzić odbiorcę recenzji, ale też ujawnić całą treść przedstawienia, odbierając tym samym element zaskoczenia podczas spektaklu.

Autor recenzji w rozwinięciu nie tylko informuje, ale i ocenia. Warto wprowadzić konstrukcje, które w jasny sposób naprowadzają odbiorcę, co rzeczywiście zasługuje na pochwałę, a co na krytykę, np. „Wprost wybitną rolą jest…” lub „Scenografia nie zachwyciła mnie w żaden sposób, gdyż…”.

ZAKOŃCZENIE

Zakończenie stanowi podsumowanie wcześniejszej analizy, czyli ostateczną ocenę dzieła. Może zawierać puentępuentapuentę, pytania retorycznepytanie retorycznepytania retoryczne.

puenta
pytanie retoryczne
RfK9GaQzRyq9l
Film edukacyjny: wykład Dagmary Chojnackiej o  musicalu [czyt. mjuzikalu] "Liżę twoje serce" Teatru Muzycznego Capitol [czyt. kapitol]. Recenzentka siedzi na widowni teatru, dookoła widać rzędy czerwonych, pluszowych krzeseł. Kobieta w średnim wieku, o krótkich, czarnych włosach, jest ubrana w elegancką, czarną suknię, na szyi ma perły. Na początku wykładu pojawiają się dwa plakaty teatralne: na białym tle znajduje się czerwone serce otoczone wieńcem z kwiatów, na górze wieńca powiewa wstążka zapleciona w kokardę. Pod wieńcem napis: LIŻĘ TWOJE SERCE. Drugi plakat posiada jeszcze dodatkową informację: Nowy spektakl w Teatrze Muzycznym Capitol od 7 października. Wykład przeplatają sceny ze spektaklu. Scenografia w odcieniach szarości jest uboga i symboliczna, punktowe oświetlenie. Aktorzy noszą ubrania z lat czterdziestych: kobiety szare lub brązowe sukienki, mężczyźni spodnie i koszule w odcieniach szarości i brązu. Wyróżnia się tylko jedna kobieta w czerwonej spódnicy i chustce na głowie. Na koniec pojawiają się plansze z napisami: Spektakl LIŻĘ TWOJE SERCE w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu zrecenzowała Dagmara Chojnacka krytyk teatralny, tłumaczka literatury, publicystka kulturalna Radia Wrocław. Wykorzystano fragmenty spektaklu Spektakl LIŻĘ TWOJE SERCE w reżyserii Agnieszki Glińskiej zrealizowanego w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu oraz plakat autorstwa Ryszarda Kai.
Polecenie 10

Zapoznaj się z recenzją spektaklu wrocławskiego Teatru Muzycznego Capitol, której autorem jest krytyk teatralny Dagmara Chojnacka. Zwróć uwagę, jakie elementy spektaklu omawia. Zanotuj słownictwo przydatne w tworzeniu recenzji.

R1OypJRq9BBuR
(Uzupełnij).
musicalu
Ćwiczenie 7

O jakich elementach spektaklu opowiada Dagmara Chojnacka? Obejrzyj uważnie film i napisz notatkę dotyczącą najważniejszych części recenzji musicalumusicalumusicalu.

RZVW1OwqQ2ag5
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

Ustal, jaki element przedstawienia został negatywnie oceniony przez Dagmarę Chojnacką.  Napisz, jak pani krytyk uzasadniła swoją ocenę.

R1OypJRq9BBuR
(Uzupełnij).
R1c3rbsTrvNMj
Ćwiczenie 8
Recenzja nie powinna: Możliwe odpowiedzi: 1. informować., 2. oceniać., 3. krytykować., 4. szczegółowo streszczać.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R1PkmSla6qXcS
Ćwiczenie 9
Zaznacz elementy, które powinna zawierać dobra recenzja. Możliwe odpowiedzi: 1. perswazja, 2. informacja, 3. edukacja, 4. ocena
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R1XzTgFyCkFCp
Ćwiczenie 10
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz, które twierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
R1MHat5v4LQUH
Ćwiczenie 11
Dopasuj fragmenty recenzji do poszczególnych jej części.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12
R7liexajT8nLi
Reżyser: (Uzupełnij) Aktor: (Uzupełnij) Scenografia: (Uzupełnij) Grać: (Uzupełnij).
RtodaEiWOsyzG
Ćwiczenie 13
W zamieszczonym poniżej fragmencie recenzji zaznacz wyrazy, które świadczą o pozytywnej ocenie spektaklu.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 12

Porozmawiajcie w klasie o tym, czy przed obejrzeniem filmu lub spektaklu czytacie recenzje.

R181oKAVbKBRZ
Ćwiczenie 14
RGBwU0wvpont9
Przyporządkuj wyrazy, które można określić jako wartościujące, do odpowiednich grup. Następnie uzupełnij ćwiczenie o własne przykłady. Wartościowanie pozytywne Możliwe odpowiedzi: 1. nudny, 2. ciekawy, 3. wybitny, 4. powtarzalny, 5. porywający, 6. barwny, 7. dłużący się, 8. gniot, 9. banalny, 10. zapadający w pamięć, 11. naiwny Wartościowanie negatywne Możliwe odpowiedzi: 1. nudny, 2. ciekawy, 3. wybitny, 4. powtarzalny, 5. porywający, 6. barwny, 7. dłużący się, 8. gniot, 9. banalny, 10. zapadający w pamięć, 11. naiwny
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
R9np3SOUjyMwm
(Uzupełnij).
R19JwWFyrorUU
Ćwiczenie 15
Zadanie interaktywne polega na prawidłowym uzupełnieniu komórek w zdaniach.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 16

Przeanalizuj fragment recenzji autorstwa Macieja Łukomskiego. Scharakteryzuj język, jakim została ona pisana, wskaż określenia wartościujące oraz potencjalnego odbiorcę. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Maciej Łukomski 8 kobiet w Och-Teatrze, czyli teatralny gniot-recenzja spektaklu

(…) Spektakl w Och‑Teatrze to stracone półtorej godziny. Nie ma w tym przedstawieniu żadnego kryminalnego napięcia, które wywoływałoby u widzów dreszczyk emocji. Zamiast tego na scenie przy Grójeckiej oglądamy przedstawienie na które reżyser nie miał pomysłu. Spektakl jest nudny i się dłuży. Okropna scenografia została ograniczona do kilku dywanów i podestów. (…) «8 kobiet» w Och‑Teatrze to teatralny gniot. Koszmarny spektakl, na który szkoda czasu i pieniędzy. Zmarnowana szansa.

CART2 Źródło: Maciej Łukomski, 8 kobiet w Och-Teatrze, czyli teatralny gniot-recenzja spektaklu. Cytat za: http://strefalifestyle.pl/8-kobiet-w-och-teatrze-czyli-teatralny-gniot-recenzja-spektaklu/. http://strefalifestyle.pl/8-kobiet-w-och-teatrze-czyli-teatralny-gniot-recenzja-spektaklu.
R1MOIt6Y5WYRi
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 17

Przypomnij sobie ostatnio obejrzany spektakl. Wybierz z niego dwa elementy sztuki teatralnej, które można ocenić pozytywnie oraz negatywnie (reżyserię, kreacje aktorskie itd.), a następnie zredaguj wypowiedzi wartościujące – dwie wartościujące pozytywnie, a dwie negatywnie – w których ocena zostanie poparta argumentem.

R9np3SOUjyMwm
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 17

Przypomnij sobie spektakl, z którym się zapoznałeś. Wybierz z niego dwa elementy sztuki teatralnej, które można ocenić pozytywnie oraz negatywnie (reżyserię, kreacje aktorskie itd.), a następnie zredaguj wypowiedzi wartościujące – dwie wartościujące pozytywnie, a dwie negatywnie – w których ocena zostanie poparta argumentem.

RrZPIgG7t3s2C
(Uzupełnij).
Polecenie 13

Napisz recenzję teatralną dowolnego spektaklu.

RiIuRHhwMo6Xo
(Uzupełnij).
Polecenie 14

Napisz recenzję filmu do gazetki szkolnej. Wykorzystaj słownictwo fachowe i oceniające. Skorzystaj z załączonego banku słów.

R1L1mjSgfCDVy

Bank słów
Opis: fabuła, bohaterowie pierwszo i drugoplanowi, zwrot akcji, zdjęcia, plenery, kostiumy, praca kamery.
Ocena: wspaniały, ekscytujący, banalny, powalający, nudny, oszałamiający, nużący, zaskakujący, rewelacyjny, ograny.

Słownik

adaptacja
adaptacja

(łac. adaptatio – przystosowanie) – przystosowanie tekstu literackiego do wystawienia na scenie (adaptacja sceniczna lub teatralna) lub do sfilmowania (adaptacja filmowa); reżyser, podporządkowując tekst literacki własnej wizji inscenizacyjnej, dokonuje zmian w utworze, może np. dowolnie zmieniać układ tekstu, kreacje bohaterów, porządek wydarzeń, rezygnować z niektórych wątków, dodawać nowe

brawurowy
brawurowy

zuchwały, odważny

ekranizacja
ekranizacja

(fr. écran – ekran) – przeniesienie na ekran utworu literackiego, z dosyć wiernym odtworzeniem pierwowzoru tekstu; też: film powstały na podstawie sztuki, powieści itp.

fabuła
fabuła

(łac. fabula – to, co opowiedziane) układ zdarzeń przedstawionych w utworze narracyjnym

kadr
kadr

(fr. cadre) – 1. obraz zarejestrowany na klatce taśmy filmowej; też: ta klatka

pointa/puenta
pointa/puenta

(fr. czytaj: płęta) -  myśl kończąca wypowiedź lub utwór literacki, podsumowanie, zaskakujące zakończenie

walor
walor

dodatnia cecha