Wszystko na sprzedaż
Warto wiedzieć!
W starożytności retorykę uważano za fundament kultury i podstawę wykształcenia. Do XIX wieku była przedmiotem nauczania. Zasady sztuki budowania wypowiedzi i przekonywania opisywali starożytni filozofowie i słynni mówcy. Znamy je z pism Platona, Arystotelesa, Cycerona. Już od czasów antycznych kiedy retoryka powstała, była uważana za umiejętność dobrego mówienia (to pojęcie należy rozumieć jak najszerzej, także jako umiejętność dobrego pisania, ale też jako czynności o określonych walorach moralnych). Taki też był i jest cel retoryki.
Jeśli chcesz napisać wypracowanie na dowolny temat, zachęcić koleżanki i kolegów do pójścia do kina, przekonać rodziców, że uczysz się znakomicie i „tylko czepiają się ciebie nauczyciele” – musisz posłużyć się narzędziami retorycznymi. Ale już z tych przypadkowych przykładów widać, że retoryka jest groźną bronią i posługiwanie się nią wymaga wiedzy. Wniosek jest oczywisty – trzeba się jej uczyć!
Retoryka tradycyjna a nowoczesna
Retoryka w czasach starożytnych miała nieco inne cele niż retoryka nowoczesna. Jej głównym zadaniem było nauczanie sztuki publicznego wysławiania się. Korzystały z niej głównie osoby, które przygotowywały się do objęcia publicznych urzędów.
Celem retoryki nowoczesnej jest dotarcie do odbiorcy (słuchacza lub czytelnika) i przekonanie go do wydania oceny (zajęcia postawy) względem prezentowanych treści. Retoryczne chwyty często wykorzystywane są w reklamie.
Jak stworzyć dobrą wypowiedź argumentacyjną?
Od wieków ceni się osoby mówiące pięknie, interesująco i poprawnie. Dużą wagę, zwłaszcza współcześnie, przywiązuje się również do skuteczności wypowiedzi. Wiele naszych sukcesów życiowych zależy wszakże od umiejętności przekonywania rozmówców. Z badań wynika, że częściej osiągamy cel, gdy uzasadniamy swoje stanowisko lub prośbę, niż wtedy, gdy ograniczamy się w swojej wypowiedzi do czystej informacji.
TEMAT
Jednym z pierwszych etapów w działaniu argumentacyjnym jest sformułowanie tematu tekstu. Udany tytuł jest odpowiedzią na jedno z siedmiu pytań: kto?, co?, gdzie?, kiedy?, za pomocą czego?, w jaki sposób?, dlaczego?.
Przykład: temat „O relacjach rodziców z nastoletnimi dziećmi” jest odpowiedzią na pytanie: „co?”, a temat „Udane wakacje tylko na południu Europy” odpowiada na pytanie „gdzie?”. Już sam temat powinien być sygnałem dla odbiorcy, jakie stanowisko zajmuje nadawca. W tym sensie można powiedzieć, że temat wystąpienia lub tekstu pisanego staje się jednocześnie jego tezą. Powinna ona być sformułowana w sposób bardzo atrakcyjny, by przyciągnąć uwagę odbiorcy i go zainteresować, zaintrygować problemem. Pamiętaj: lepiej nie wypowiadaj tezy, której nie potrafisz dobrze uzasadnić.
Ułóż po dwie opozycyjne tezy do poniższych problemów w taki sposób, by pomóc odbiorcy w zorientowaniu się, jakie stanowisko zajmuje nadawca.
Czy w Polsce powinno się wykonywać karę śmierci?
Czy należy pozwolić na eutanazjęeutanazję?
Czy tradycyjne listy zostaną wyparte przez e‑mailee‑maile?
Czy Zakopane powinno być gospodarzem zimowych igrzysk olimpijskich?
Co jest istotniejsze - budowa autostrad czy zachowanie ekosystemuekosystemu regionu?
Czy sześciolatki powinny zaczynać naukę w szkole?
Przeredaguj poniższe tematy tak, by miały formę pytań i zawierały słownictwo nacechowane emocjonalnie.
Adam Małysz po zakończeniu kariery skoczka zaangażował się w sporty samochodowe.
Raport na tematu stanu czytelnictwa w Polsce.
Polacy słabo znają twórczość Wojciecha Kilara.
ChipsyChipsy i pączki to najpopularniejsze drugie śniadanie.
Warto czytać książki.
SIŁA WSTĘPU
We wstępach tekstów argumentacyjnych staraj się wprowadzić słuchających w tematykę swojego wystąpienia. Spraw, by twoja wypowiedź przyciągnęła ich uwagę: możesz skorzystać z jakiejś złotej myśli, cytatu, gry słówgry słów. Odbiorców zaintrygujesz również wtedy, gdy posłużysz się paradoksemparadoksem, podasz jakąś zaskakującą informację, wskażesz na bulwersującybulwersujący fakt. Pamiętaj jednak, że treść wstępu musi mieć związek z tematem wystąpienia i powinna służyć wyznaczonemu przez ciebie celowi.
Napisz pięciozdaniowy wstęp do tematu: Warto być kolekcjonerem. Wykorzystaj fragment tekstu o Julianie Tuwimie.
Czy wiesz, że Julian Tuwim uwielbiał kolekcjonować różne rzeczy? Poza znaczkami i widokówkami zbierał również stalówki, gazety z całego świata, minerały, wonne olejki, żywe jaszczurki złapane w parku, a nawet rtęć, którą jako mały chłopiec gromadził z potłuczonych termometrów. W swoim domu miał też ogromne kolekcje rozmaitych książek. Pasja ta nie budziłaby zdziwienia, gdyby nie fakt, że w zbiorze poety znajdowały się podręczniki dla fryzjerów, stare kalendarze czy gramatyki wymarłych języków. Jego znajomych najbardziej zaś zdumiewały liczne tomy książek o szczurach i pchłach
.
(źródło: e‑podręczniki.gov.pl)
Oto początkowy fragment tekstu zatytułowanego Aktywność fizyczna to podstawa:
„Drodzy ósmoklasiści, przed wami stresujące chwile i tygodnie wypełnione nauką. Przed wami czas, od którego wiele zależy w przyszłości – również wasze zdrowie, o które nawet i teraz musicie zadbać. O co biega? Biega właśnie o bieganie!”
Wzorując się na nim, zastosuj grę słów w krótkich wstępach otwierających wystąpienia na poniższe tematy.
O korzyściach wynikających z posiadania psa.
O zaletach kupowania w sklepach z używaną odzieżą.
Zaproponuj, w jaki sposób można sprzedać coś, czego nikt nie chce kupić. Przedstaw dwie propozycje.
ARGUMENTY
Po zapoznaniu słuchaczy lub czytelników ze swoim stanowiskiem należy je poprzeć odpowiednimi argumentami. Warto odwoływać się do rozumu, wiedzy, doświadczeń lub uczuć słuchających lub czytających tekst. Argumenty trzeba dostosować zarówno do tematu wypowiedzi, jak i do odbiorców (np. do ich wieku i wykształcenia). Na argumentację decydujemy się wtedy, gdy reprezentujemy inne przekonania niż nasi odbiorcy. Aby uatrakcyjnić wypowiedź, można posłużyć się rekwizytami, np. fotografiami, przedmiotami lub roślinami. Bardzo istotną właściwością argumentacji jest uświadomienie sobie, że odbiorca ma wolność wyboru takiego stanowiska, jakie najbardziej go przekonuje.
Zapisz przykłady rekwizytów, jakimi możesz uatrakcyjnić wystąpienia na tematy:
Grunt to rodzina;
Aktywność fizyczna to podstawa;
Szkodliwy wpływ fast foodów na zdrowie.
Zgromadź jak najwięcej danych liczbowych, które można wykorzystać jako argumentację w poniższych kwestiach, a następnie zredaguj odpowiednie argumenty.
Warto oddawać krew.
Palacze częściej zapadają na różne choroby.
Szkodliwy wpływ fast foodówfast foodów na zdrowie.
Prezentowanie argumentów
Zacząć od najsilniejszych, a skończyć na najsłabszych.
Zacząć od najsłabszych, a skończyć na najmocniejszych.
Na początku i na końcu umieścić argumenty najmocniejsze, a pomiędzy nimi – słabsze.
PORZĄDKOWANIE WYPOWIEDZI
Porządkowaniu wypowiedzi i podkreślaniu jej logiczności służą wyrazy, wyrażenia i sformułowania, które nie tylko spajają tekst, ale również orientują odbiorcę w zamiarach nadawcy. Dzięki takiemu słownictwu audytoriumaudytorium wie, której części wystąpienia słucha – rozwinięcia czy już zakończenia, argumentów czy wniosków. Oto przykłady: reasumując, przechodzę do zakończenia, po pierwsze (...), po drugie (...), następnie, prowadzi to do następujących twierdzeń itp. Są one też sygnałem subiektywizmusubiektywizmu wypowiedzi: sądzę, że..., w moim przekonaniu, według mnie, a także umożliwiają wprowadzanie opinii polemicznychpolemicznych, np. nie mogę zgodzić się z opinią przedmówcy, ponieważ..., szanuję zdanie X‑a, ale..., w omawianej sprawie mam inne zdanie, a mianowicie....
Retoryka w reklamie
Przypomnij sobie, czy zdarzyło ci się kupić coś, co zaraz po powrocie do domu okazało się niepotrzebne. Podaj przykład takiej sytuacji.
Sławomir Mrożek
– polski dramaturg, pisarz, rysownik i eseistaeseista. Jego literackim debiutem były wydane w 1953 roku dwa zbiory satyrycznychsatyrycznych opowiadań: Opowiadania z Trzmielowej Góry oraz Półpancerze praktyczne. Znaczną część swojego życia spędził na emigracji, m.in. we Francji, Stanach Zjednoczonych, Meksyku. Do Polski wrócił w 1996 roku. Na świecie znany jest przede wszystkim jako twórca dramatów. Do najbardziej znanych należą m.in. Tango (1964), Emigranci (1974), Miłość na Krymie (1993).
Przeczytaj opowiadanie Sławomira Mrożka, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Półpancerze praktyczneJestem starym subiektemsubiektem i widziałem w swoim życiu wiele towarów niechodliwych, ale żeby aż tak… Gdy otwieraliśmy paczki z ostatniego transportu - błysk metalu pozwalał przypuszczać, że są to aluminiowe garnki. Tymczasem - diabli wiedzą, co się stało w dystrybucjidystrybucji czy planowaniu. Nasz Dom Towarowy otrzymał czterysta nowych półpancerzy, model XVI wiek używany swego czasu przez landsknechtówlandsknechtów. Zdaje się, że były one przeznaczone do rekwizytorni jakiegoś teatru, ale nawet gdyby tak było, to po co jednemu teatrowi tyle półpancerzy?
Nie było jednak rady. Towar jest towarem i musi być sprzedany. Kolega nasz, Eugeniusz, którego uważaliśmy za specjalistę od reklamy, umieścił kilka półpancerzy na wystawie, zaopatrując je sloganamisloganami:„Półpancerz w każdym domu”
„Jeśliś harcerz – kup półpancerz”
„Nie pomoże koń ni wieża – jeśli nie masz
Półpancerza” (Hasło dla szachistów)Na razie jednak nikt nie żądał półpancerzy. Przeciwnie – klienci odnosili się do półpancerzy z lekceważeniem, a nawet z wesołością. Nie pomogły dalsze pociągnięcia kolegi Eugeniusza, który ogłosił, że co dziesiąty półpancerz, nabyty w naszym Domu – wygrywa w charakterze premii czapeczkę krakowską z pawim piórem, a co dwunasty – piórnik z napisem: „Pamiątka z Zakopanego”. Tymczasem zbliżał się okres remanentów i sytuacja stawała się poważna.
Wtedy właśnie zgłosił się do nas staruszek, który w zamian za udostępnienie mu kupna czajniczka do herbaty podjął się sprzedać cały zapas półpancerzy. Propozycja została przyjęta.
Staruszek zaczął od tajnej konferencji z panem Eugeniuszem, a nazajutrz, w godzinach największego ruchu, zjawił się w PDTPDT, podszedł do lady i rzekł do kolegi Genia:
– Proszę o dwadzieścia półpancerzy.
– Niestety, sprzedajemy tylko po dwie sztuki.
– Ale ja potrzebuję dwadzieścia sztuk.
– Niestety, wykluczone.
Jako pierwszy zwrócił na nich uwagę posępny blondyn ze złamanym nosem. Zatrzymał się obok i słuchał ciekawie.
– Panie, chociaż piętnaście sztuk, ja mam dzieci – błagał staruszek.
– Nie mogę, łaskawy panie, nie mogę – bił się w piersi sprzedawca.
Już po chwili otaczał ich mały tłumek. Pośrodku klęczał staruszek i ze łzami w oczach prosił o pięć sztuk półpancerzy. Eugeniusz zasłaniał oczy rękoma, lecz nie ustępował.
– Gdzie się pani pcha?! – zawołał nagle posępny blondyn.
Na drugi dzień, gdy przechodziłem koło tandetytandety, zauważyłem posępnego blondyna, który wołał monotonnie:
– Plastyczne, elastyczne, półpancerze praktyczne!!!
W czasie przerwy obiadowej przybiegł do mnie kolega Eugeniusz, zadyszany, w przekręconym krawacie i prosił o pomocnika. Sprzedano pierwsze partie półpancerzy. Niektórzy wychodzili od nas błyszcząc kadłubami odzianymi w stal, z wyrazem zadowolenia na twarzach, inni natomiast, tylko w marynarkach, wymykali się upokorzeni, obiecując sobie jednak przyjść nazajutrz.
Zapas był na wyczerpaniu. W parku, na ulicach, zaczęli pojawiać się młodzi ludzie w eleganckich półpancerzach, którzy spotkawszy znajomych mrużyli jedno oko i mówili niedbale:
– Gdzie kupiłem? Prywatnie. Kosztowało? Nooo, naturalnie…
Staruszek został moim przyjacielem i chętnie spędzaliśmy czas na pogawędkach. I pewnego razu, kiedy łowiliśmy ryby w Wiśle, usłyszeliśmy taką rozmowę:
– Dokąd to pani idzie, pani Modrzejewska?
– Do PeDeTu!
– Po co! Tam nic nima! Byłam wczoraj, pytałam się o te półpancerze. Nima, słyszała pani? Nima, nima!Źródło: Sławomir Mrożek, Półpancerze praktyczne, [w:] Sławomir Mrożek, Wybór dramatów i opowiadań, Kraków 1975, s. 6.
Wskaż i opisz pierwszoplanowych bohaterów opowiadania Sławomira Mrożka.
Określ, w jakich czasach rozgrywa się akcja opowiadania. Wskaż elementy, które na to wskazują.
Ustal, co mieli sprzedać bohaterowie tekstu. Oceń trudność tego zadania.
Wymień wszystkie sposoby reklamowania półpancerzy przez bohaterów opowiadania.
W dostępnych źródłach odszukaj informacje na temat półpancerza. Opisz krótko jego wygląd.
Zapoznaj się z wypowiedziami prof. Jerzego BralczykaJerzego Bralczyka i prof. Leszka PułkiLeszka Pułki na temat reklamy.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RAsgQIyMcT1lT
Nagranie wideo. Film, w którym prelegent przedstawia tezę, że w tekstach literackich, reklamowych i informacyjnych są elementy zabawy językiem. Przedstawia tezę, że w tekstach literackich, reklamowych i informacyjnych są elementy zabawy językiem. Omawia różnice między trzema konwencjami porozumiewania się z odbiorcą. Na początku wyświetla się plansza z pojawiającymi się i znikającymi wyrazami, m.in. retoryka, kultura, teatr, wartości. Kolejna plansza zawiera tytuł „Zabawy językiem” oraz logotypy: Programu Kapitał Ludzki, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Scholaris, Unii Europejskiej. Poniżej napis: materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu "Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli" współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Następnie pojawia się dziennikarz i podpis: prof. Leszek Pułka w okularach, ciemnej marynarce i białej koszuli. Mężczyzna stoi wśród maszyn drukarskich. Na końcu filmu pojawia się plansza z logotypami: Programu Kapitał Ludzki, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Scholaris, Unii Europejskiej. Poniżej napis: materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu "Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli" współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Jakimi cechami odznaczają się najczęściej teksty reklamowe?
- skomplikowane, złożone zdania
- specjalistyczne słownictwo
- proste i bezpośrednie hasła
- zwroty w 2. osobie oraz formy zaimka ty/wy
- zwroty często zakończone wykrzyknikiem
- częste zdania rozkazujące
- częste zdania oznajmujące
- zawiły przekaz
- przekształcenia znanych cytatów
- rymowane hasła
- uroczysty, podniosły styl
Wyjaśnij, na czym polega przekonująca moc reklamy.
Na podstawie wypowiedzi profesora Pułki wyjaśnij różnice między literaturą, tekstem informacyjnym a reklamą.
Wymień zabiegi reklamowe, które zastosował Eugeniusz - bohater opowiadania Sławomira Mrożka, by sprzedać kłopotliwy towar.
Wypisz z tekstu sloganyslogany reklamowe wymyślone przez Eugeniusza. Jak zostały zbudowane? Wskaż kilka istotnych cech.
Wyjaśnij, w jaki sposób staruszkowi udało się zainteresować klientów kłopotliwym towarem. Nazwij chwyt psychologiczny, jaki zastosował.
Wymyśl własny sloganslogan reklamowy zachęcający do kupna półpancerzy.
Przedstaw projekt własnej kampanii reklamowej jakiegoś „dziwacznego produktu”. W swojej propozycji uwzględnij sloganyslogany, plakaty reklamowe, promocje itp. Możesz skorzystać z dostępnego poniżej szkicownika.
Zaplanuj kampanię reklamową jakiegoś dziwacznego produktu lub wydarzenia. Opisz, w jakich mediach należałoby zamieścić reklamy, jaka forma byłaby najskuteczniejsza - ulotki, plakaty. Co zawierałby tekst?
Utwórz po jednym rzeczowniku i przymiotniku z tej samej rodziny wyrazów.
reklama,
handel,
sprzedaż,
cena,
kram,
klient,
usługa,
sklep.
Sprawdź, czy umiesz!
Z archiwum zdjęć rodzinnych wybierz pięć takich, które mogłyby stać się argumentami ilustrującymi tezę: „Grunt to rodzina”. Zredaguj trzy argumenty.
Zredaguj trzy argumenty do tezy: Grunt to rodzina.
Przygotuj reklamę jednego z przedmiotów widocznych na poniższym zdjęciu. Swoją wypowiedź sformułuj tak, by nie użyć jego nazwy. Wykorzystaj chwytliwe porównania, przenośnie i inne zabiegi stylistyczne.
W dostępnych źródłach znajdź określenie „pchli targ”, zaplanuj stoisko, na którym mógłby sprzedawać posępny blondyn z opowiadania. Wypisz, jakie przedmioty mogłyby się tam znaleźć.
Słownik
grupa ludzi słuchających wykładu, przemówienia, koncertu, audycji itp.
wywołujący oburzenie, złość, niesmak
wyjaśnianie, posługiwanie się przykładami, zilustrowanie czegoś przykładami
fragment przyrody, np. jezioro, las, stanowiący funkcjonalną całość
spowodowanie śmierci osoby nieuleczalnie chorej wywołane współczuciem
połączenie, zestawienie słów mające na celu uzyskanie odmiennych znaczeń, zaskoczenie, wywołanie efektów dramatycznych lub żartobliwych
wynik rozumowania, zdanie będące wynikiem wnioskowania
twierdzenie sprzeczne z tym, co jest uznane za prawdę lub przyjętym powszechnie mniemaniem; sytuacja pozornie niemożliwa, w której współistnieją dwa całkowicie różne lub wykluczające się fakty
powtarzać jakąś wypowiedź w zwięźlejszej formie, przytaczając jej najważniejsze fragmenty
oklepany zwrot; krótkie hasło propagujące lub reklamujące coś