Co za czasy! O czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym

Warto wiedzieć!

Czasownik to część mowy, która – jak wskazuje nazwa – ma związek z czasem. Kiedy o czymś opowiadasz, mówisz o wydarzeniach, które były, są albo będą, pomagają ci w tym czasowniki w określonych czasach gramatycznych. Czy wiesz, jak się one nazywają?

Określając czas, należy zwróć uwagę na to, czy czynność wyrażona czasownikiem jest wykonywana w chwili obecnej (czas teraźniejszy), czy została już wykonana (czas przeszły), czy dopiero zostanie wykonana (czas przyszły).

Czasowniki opisujące czynności, które się powtarzają albo nie mają rezultatu, odmieniają się przez trzy czasy:

• przeszły – np.: czytałem, czytałeś, czytał...

• teraźniejszy – np.: czytam, czytasz, czyta...

• przyszły (złożony) – np.: będę czytał, będziesz czytał, będzie czytał...

Czasowniki opisujące czynności, które się zakończyły lub które się zakończą, odmieniają się tylko przez dwa czasy:

• przeszły – np.: przeczytałem, przeczytałeś, przeczytał...

• przyszły (prosty) – np.: przeczytam, przeczytasz, przeczyta...

Dzięki odmiennym formom czasowniki pozwalają porządkować informacje zawarte w tekstach, np. pokazują je w różnym czasie – przeszłym (czytałem), teraźniejszym (czytam) i przyszłym (będę czytał). Używamy ich również do tego, aby pokazać, jakie osoby uczestniczą w komunikacji (np.: ja czytam; ty czytasz; on/ona/ono czyta; my czytamy; wy czytacie; oni/one czytają).

RnBmKK1FmcZZE

Grafika przedstawia schemat prezentujący informacje o tym, przez jakie czasy odmienia się czasownik. Tekst na schemacie: Czasownik odmienia się przez czasy: przeszły, teraźniejszy, przyszły (prosty i złożony).

Polecenie 1

Poszukaj informacji na temat ptaków altanników i świątyń Majów. Napisz dwie krótkie notatki, które mogłyby służyć jako podpisy pod zamieszczone poniżej zdjęcia. W pierwszej notatce zastosuj czas teraźniejszy, w drugiej - czas przeszły.

Rain531j8txu7

Zdjęcie ptaka altannika. Czarny, niewielki ptak o lśniących piórach siedzi na ziemi wśród wyschniętych traw. Dookoła porozrzucane niebieskie nakrętki po napojach.

R1MxBBI1S4xGt

Zdjęcie piramidy Majów. Wysoka, kamienna budowla w kształcie piramidy, złożona z dużych i małych bloków. Ściany piramidy tworzą schodkowy wzór. Po bokach strome schody, prowadzące do wieńczącej piramidę kamiennej świątyni. Świątynia jest niewysoka, z płaskim dachem, szerokim otwartym wejściem. W tle niebieskie czyste niebo. Dookoła żółta wyschnięta ziemia.

R1YzmwBIaaMXy

Rbbb3x6BatqOt

Obrazek przedstawia mężczyznę w dwukolorowym, kremowo‑brązowym fraku, porwanych niebieskich spodniach, w koszuli w fioletowe kropki i dwukolorowych skarpetkach w paski. Mężczyzna ma na nosie przeciwsłoneczne okulary. Jedną rękę trzyma w kieszeni fraka, drugą podnosi do ust czarną filiżankę, z której coś pije. Obok dymek z informacją: Warto zapamiętać pięć czasowników, które w 1 osobie liczby pojedynczej mają zakończenie -em. Są to: jestem, jem, wiem, umiem, rozumiem. Pozostałe mają zakończenia: -ę (lubię, robię) lub -am (znam, kocham).

RAcD01mEURXs2

Na obrazku widać chłopca stojącego w bramce do piłki nożnej. Chłopiec ubrany jest w biało‑czerwoną koszulkę, czerwone spodenki i podkolanówki. Podskakuje, łapiąc lecącą do bramki piłkę. Obok napis: Czasowniki dokonane, czyli określające czynności ukończone, np. strzeliłem, złapałem, nie występują w czasie teraźniejszym, o przyszłości mówią w czasie przyszłym prostym: strzelę, złapię. Czasowniki niedokonane mówią o czynnościach niedokończonych, trwających, np. łapię, będę strzelać. Występują we wszystkich czasach, a o przyszłości mówią w czasie przyszłym złożonym: będę łapać.

Sprawdź, czy umiesz!