Zdjęcie przedstawia krajobraz: spomiędzy chmur przebijają promienie słoneczne, które rozświetlają spowijającą ziemię mgłę (niskie chmury). W oddali widać szczyty pasm górskich.
Zdjęcie przedstawia krajobraz: spomiędzy chmur przebijają promienie słoneczne, które rozświetlają spowijającą ziemię mgłę (niskie chmury). W oddali widać szczyty pasm górskich.
Jarosław Marek Rymkiewicz Epitafium dla Rzymu
Okładka
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Jarosław Marek Rymkiewicz to poeta, który w swoich tekstach literackich bardzo często nawiązywał do wątków historycznych. W kręgu poetyckich rozważań Rymkiewicza znajdziemy pytanie o oddziaływanie historii na życie kolejnych pokoleń. Poeta zastanawia się, czy historia kształtuje osobowość i los człowieka, czy też on sam kształtuje, „tworzy” własną osobę i wydobywa z siebie to, co najważniejsze.
O autorze
R1wS3QGp5Sget
Zdjęcie przedstawia scenę, a na niej trzy stojące obok siebie fotele. Na środkowym fotelu siedzi starszy, łysy mężczyzna o owalnej twarzy. Ubrany jest w koszulę i spodnie. Przed mężczyzną stoi niewielki, okrągły stolik, na którym leżą książki i stoi filiżanka.
Jarosław Marek Rymkiewicz
Źródło: Michał Kobyliński, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.5.
Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 1935 roku w Warszawie jako syn powieściopisarza Władysława Rymkiewicza. Po II wojnie światowej rodzina Rymkiewiczów osiedliła się w Łodzi, gdzie przyszły poeta ukończył szkołę średnią oraz polonistykę na tamtejszym uniwersytecie. Wybrał karierę naukową i zdobył tytuł doktora habilitowanego. Początkowo pracował na Uniwersytecie Łódzkim, później (od 1965 roku) w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, z którego został usunięty w 1985 roku z przyczyn politycznych. Do IBL wrócił w 1989 roku.
Jarosław Marek Rymkiewicz debiutował w 1957 roku tomikiem wierszy Konwencje. Był nie tylko poetą, ale i autorem dramatów oraz krytykiem literackim, laureatem wielu nagród. Między innymi w 2003 roku otrzymał nagrodę literacką Nike za tomik wierszy Zachód słońca w Milanówku. Rymkiewicz uważał, że sztuka powinna podejmować tematy ważne dla wszystkich i ponadczasowe, takie jak wiara czy śmierć. Być może dlatego jego twórczość uchodzi za trudną w odbiorze. Jarosław Marek Rymkiewicz zmarł 3 lutego 2022 roku w Milanówku, którego był wieloletnim mieszkańcem.
Wspomnienie o Rzymie
R4a4UIibgi19i
Ilustracja przedstawia aktualny stan Forum Romanum. Jest to kolorowa fotografia, która ukazuje górne fragmenty zachowanych kolumn. Po lewej stronie ilustracji znajduje się architraw świątyni podparty kolumnami z głowicami jońskimi. W tle, wśród drzew, widnieją ruiny pozostałych zabudowań.
Starożytny Rzym
Źródło: Forum Romanum, Rzym, Włochy, domena publiczna.
Przeczytaj zamieszczony poniżej wiersz i wykonaj związane z nim ćwiczenia.
Jarosław Marek RymkiewiczEpitafium dla Rzymu
Przybyszu, który Rzymu szukasz w owym Rzymie I nie znajdujesz w Rzymie żadnej z rzeczy Rzymu, Patrz. Kolumna złamana i w pałacach kroki Pokoleń. Tylko wiatry i popiół, i imię. Ten jest Rzym. Gwiazda może w tych ruinach błądzi I błyska, jak błyskała i miastu, i światu, Bo miasto świat zdobyło, a świat zdobył miasto I wszystko w proch upadło, by znowu czas rządził. O chwilo, o przemiano. W tym Rzymie ukryty Inny Rzym wciąż kiełkuje, wolny i podbity. Wszystko ku zmianie pędzi. Tylko TyberTyberTyber śpiewa I płynie tam, gdzie morze swe delfiny pasie: To, co w czasie stać miało, Czas kruszy i zwiewa, To, co przepływa w czasie, będzie trwało w Czasie.
CART1 Źródło: Jarosław Marek Rymkiewicz, Epitafium dla Rzymu, [w:] tegoż, Metafizyka, Warszawa 1963, s. 37.
Tyber
Tyber – rzeka w środkowej części Włoch
Ważne!
Epitafium to napis na nagrobku lub pomniku, który w podniosły i uroczysty sposób ma upamiętniać bohaterów narodowych czy regionalnych albo ważne wydarzenia historyczne.
R1LzSB3UEQoSK
Koloseum, Rzym, Włochy
Widok współczesny na ruiny rzymskiego Koloseum. Ukazany w formie panoramicznej, widoczne zniszczenia górnej partii arkad od połowy zdjęcia w stronę prawej krawędzi fotografii. W dolnej części fotografii widoczne arkady z kolumnadą w proporcjonalnych odstępach. Obiekt sfotografowany za dnia przy wykorzystaniu filtru fotograficznego.
Koloseum, Rzym, Włochy
domena publiczna
Ćwiczenie 1
Określ, kim jest osoba mówiąca, a kim adresat w wierszu J.M. Rymkiewicza.
RUQ7U59YQhblp
Zwróć uwagę na poczatek wiersza, aby określić adresata. Zastanów się, co można powiedzić o osobie mówiącej w wierszu. Czy zna ona dobrze Rzym i jego historię?
Osobą mówiącą w wierszu jest ktoś, kto dobrze zna historię Rzymu, jego znaczenie w dziejach Europy i świata oraz docenia wkład starożytnych Rzymian w rozwój cywilizacji europejskiej. Z kolei adresatem utworu jest przybysz, czyli każdy turysta, podróżnik zwiedzający starożytny Rzym.
RkADXD3j8knYQ
Ćwiczenie 2
Odwołując się do wiersza J.M. Rymkiewicza, uzupełnij poniższą notatkę. Zaznacz właściwe informacje.
Odwołując się do wiersza J.M. Rymkiewicza, uzupełnij poniższą notatkę. Zaznacz właściwe informacje.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
RvZabK37D9t4c
Ćwiczenie 3
Do podanych środków poetyckich dopasuj poniższe przykłady z wiersza Epitafium dla Rzymu.
Do podanych środków poetyckich dopasuj poniższe przykłady z wiersza Epitafium dla Rzymu.
Źródło: zpe.gov.pl, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
Wypisz z wiersza cytaty potwierdzające, że tematem utworu jest upływ czasu.
RScwvwt7TmL6A
Zwróć uwagę na to, jak zmieniał się Rzym pod wpływem czasu.
Przykładowe cytaty:
„Patrz. Kolumna złamana i w pałacach kroki Pokoleń. Tylko wiatry i popiół, i imię”.
„I wszystko w proch upadło, by znowu czas rządził”.
„To, co w czasie stać miało, Czas kruszy i zwiewa, To, co przepływa w czasie, będzie trwało w Czasie”.
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa z wiersza: To, co w czasie stać miało, Czas kruszy i zwiewa, To, co przepływa w czasie, będzie trwało w Czasie.
R1c8jXuQ4tMao
Zastanów się, co według starożytnych Rzymian miało przetrwać wieki, a niestety nie przetrwało oraz co zachowało się z dokonań starożytnych Rzymian.
Strożytni Rzymianie wznieśli piękne miasto, które niestety wraz z upływem czasu zostało zamienione w ruiny, czego oznaką są dziś połamane kolumny. Nie przetrwało zatem w całości to, co materialne. Przetrwały za to dokonania starożytnego Rzymu i ogromny wkład Rzymian w europejską kulturę i cywilizację.
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij, dlaczego autor nadał wierszowi tytuł Epitafium dla Rzymu. Odczytaj przesłanie płynące z tekstu.
R4X7guXjlitFz
Zwróć uwagę na elementy miasta i wydarzenia, o których jest mowa w wierszu oraz na rolę Rzymu w historii.
Epitafium jest gatunkiem należącym do poezji okolicznościowej. Powstawało „ku czci” – zazwyczaj osoby zmarłej, choć w przypadku utworu Rymkiewicza jest to miasto. To obraz Rzymu, który stracił swoją dawną świetność. Autor podkreśla w swoim utworze minioną wielkość Wiecznego Miasta. Istotnym przesłaniem wiersza jest refleksja na temat przemijania czasu i wszelkiej wielkości, nawet wielkości Rzymu nazywanego „Wiecznym Miastem”.
Sprawdź, czy umiesz!
Polecenie 1
Odwołując się do dowolnych źródeł informacji, wymień najważniejsze twoim zdaniem osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystają współczesne pokolenia.
R1PEJTz7AVHZn
Polecenie 2
Czy zgadzasz się z określeniem, że Rzym jest Wiecznym Miastem? Uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do wiersza J.M. Rymkiewicza, dostępnych źródeł wiedzy oraz własnych przemyśleń.
