Jak rozprawić się z rozprawką?
Warto wiedzieć!
Słowo „rozprawka” to zdrobnienie od „rozprawy”, czyli rozbudowanej pisemnej formy wypowiedzi naukowej lub filozoficznej, poświęconej jakiemuś zagadnieniu. Rozprawka służy przedstawieniu i udowodnieniu jakiejś myśli (tezy) oraz swojego stanowiska. Wyróżnia ją rozbudowana argumentacja i przemyślana, rzeczowa prezentacja dowodów. Rozprawka to sztuka umiejętnej dyskusji, stawiania pytań i odwoływania się do faktów.
1) Sprawdź w dowolnym słowniku języka polskiego różnicę pomiędzy „rozprawą” a „rozprawką”.
2) Przypomnij sobie treść powieści Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.
Uzupełnij mapę myśli własnymi skojarzeniami z hasłem „rozprawka”.
Zgromadź skojarzenia związane z hasłem „rozprawka”.
Kompozycja rozprawki
Rozprawka to dłuższa forma wypowiedzi, w której piszący najpierw rozważa problem, a następnie wyraża swoje stanowisko wobec problemu, wykorzystując zgromadzone argumenty poparte konkretnymi przykładami. Wymaga ona ogromnej dyscypliny myślowej, nie można więc zestawiać przypadkowo zebranych sądów.
Pamiętaj, że:
teza to twierdzenie, które jest prawdziwe (np. Szkoła jest miejscem, w którym można zdobyć wiedzę.);
hipoteza to założenie, które wymaga sprawdzenia (np. Czy szkoła jest miejscem, w którym można zdobyć wiedzę?);
argument to fakt, który przytaczany jest w formie uzasadnienia (np. Dzięki nauce w szkole możemy poszerzyć swoje horyzonty.);
kontrargument to argument wysuwany przeciw innemu argumentowi (np. Nie tylko w szkole można się czegoś nauczyć.).
W zależności od tego, jak sformułowany jest temat rozprawki, rozróżnia się:
rozprawkę z tezą;
rozprawkę z hipotezą.
Zanim rozpoczniemy pisanie, warto zaplanować swoją rozprawkę (np. jako szkic lub mapę myśli) – zebrać argumenty wraz z przykładami, przygotować również kontrargumenty i ułożyć je w odpowiednim porządku (chronologicznym lub hierarchicznym – od najważniejszych do drugoplanowych).
Rozprawka składa się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Każda z części powinna zawierać inne informacje. Kompozycja rozprawki została zaprezentowana poniżej.
Wstęp
W tej części piszący stawia tezę lub hipotezę. Może również rozwinąć główną myśl lub podać powód podjęcia określonej tematyki.
Rozwinięcie
W tej części rozprawki następuje przedstawienie argumentów oraz kontrargumentów. Argumenty należy wprowadzać stopniowo – tzn. jeden dłuższy akapit powinien obejmować jeden dowód (wraz z przykładami). Każdy akapit powinien więc stanowić myślową i logiczną całość. Wyróżniamy dwa typy argumentów:
potwierdzające słuszność postawionej tezy;
zaprzeczające tezie (argumenty „przeciwko”).
W uzasadnieniu można również wykorzystywać kontrargumenty. Należy także zadbać o to, aby przedstawienie własnych sądów było spójne, a użyta argumentacja – logiczna i przekonująca. Warto również przygotować (jeśli jest taka możliwość) odpowiednie cytaty z wypowiedzi, które mogą być ilustracją dla argumentów, a także przywołania ze słowników i wydawnictw encyklopedycznych.
Zakończenie
Rozprawka musi się kończyć konkluzjąkonkluzją, w której pojawia się odniesienie do tezy lub hipotezy. W tej części następuje również podsumowanie rozważań i, w przypadku rozprawki z hipotezą, potwierdzenie lub zaprzeczenie tezy bądź odpowiedź na pytanie postawione we wstępie.
Sformułuj i zapisz poniżej po dwa argumenty zachęcające do:
a) nauki,
b) uprawiania sportu,
c) zdrowego odżywiania,
d) ograniczenia czasu spędzanego przed komputerem.
Słownictwo stosowane w rozprawce
W rozprawce używane jest słownictwo, które świadczy o logicznym, rozumowym toku myślenia.
Z jakiego słownictwa warto korzystać w rozprawce?
Wstęp
Warto się zastanowić, czy…
Zamierzam skupić się na…
Najpierw zastanowię się nad znaczeniem…
Problem, który chcę poruszyć…
Warto rozważyć…
Powszechnie sądzi się, że…
Celem moich rozważań jest…
Proponuję najpierw rozważyć, czym jest…
Na wstępie chcę zaznaczyć, iż…
W pełni zgadzam się z myślą zawartą w temacie…
Nie mogę zgodzić się z tezą postawioną w temacie, ponieważ...
Nie zgadzam się z myślą zawartą w temacie, ponieważ...
Nie przekonuje mnie opinia o tym, że…
Argumentacja
Zacznę od…
W pierwszej kolejności…
Punktem wyjścia do moich rozważań jest…
Na wstępie zastanowię się nad…
Z tego wynika, że…
Z tego też powodu…
Jest to jeden z dowodów na…
Stanowisko to potwierdzają również…
Nie sposób nie zauważyć, że…
Wszystko wskazuje na to, że…
Należy nadmienić, że…
Jak wynika z przytoczonych argumentów/faktów/dowodów,…
Świadczy o tym przykład…
Warto zaznaczyć, że…
Odniosę się do kolejnego przykładu…
Przejdę do kolejnego zagadnienia…
Warto przywołać kolejny przykład…
Po pierwsze… Po drugie… Po trzecie…
W świetle przedstawionych rozważań…
Przytoczę jeszcze jeden argument…
Dodatkowym argumentem jest…
Teraz przejdę do kolejnego argumentu…
Podam jeszcze jeden przykład…
Omówię następny problem…
Teraz przejdę do…
Następna kwestia, która…
Zebrane przykłady potwierdzają…
W świetle zebranych dowodów…
Podkreślenie subiektywizmu wypowiedzi
Sądzę, że...
Uważam, że...
Moim zdaniem...
Słownictwo zwiększające spójność
Z jednej strony... Z drugiej strony zaś...
Jak wiadomo...
Odnosząc się do...
toteż/czyli/zatem/bowiem/mianowicie...
nie tylko..., ale także...
Wprowadzanie cytatów, czyichś sądów lub opinii
Posłużę się tu przykładem, w którym mówi się o…
Odzwierciedleniem tego stanowiska są słowa...
Podobnych dowodów dostarczają nam przykłady wypowiedzi...
Potwierdza to następujący fragment: „...”
Świadczy o tym następujący cytat: „...”
Świadczą o tym następujące słowa bohatera: „...”
Swój argument poprę wypowiedzią pisarza/pisarki: „...”
Podsumowanie
Podsumowując swoje rozważania, stwierdzam, że…
Wszystkie przedstawione przykłady wskazują/pozwalają sądzić, że…
Podsumowując, …
Na zakończenie warto podsumować…
Przytoczone argumenty wystarczą, by stwierdzić, że…
Sądzę, że udało mi się udowodnić przywołaną we wstępie tezę, ponieważ...
Na zakończenie stwierdzam, że…
Czego unikamy w rozprawce?
Słownictwa nacechowanego negatywnie (np. obrażania)
Nie wiem, czy wszyscy to zrozumieją...
Nie widzę sensu zagłębiania się w tę sprawę, jeśli...
Każdy, kto nie uwzględnia tych zaleceń/wskazówek/pouczeń, poniesie porażkę.
Można przytoczyć jeszcze więcej argumentów, ale nie każdy je zrozumie.
Przedstawiania subiektywnych opinii jako prawd ogólnych
Jako znawca literatury zgadzam się z tym, że czytanie książek jest cenniejszym zajęciem niż słuchanie audiobooków [czyt. ałdiobukuf].
Wszyscy ludzie doskonale posługują się pocztą elektroniczną. Każdy z nas ma przecież łatwy dostęp do internetu i komputera.
To oczywiste, że poezja lepiej oddaje świat uczuć i przeżyć niż proza.
Pomijania informacji i zakładania, że są to powszechnie znane prawdy
Nie będę przecież tego uzasadniać, bo to jest dobrze znany problem.
Już od tysięcy lat człowiek szuka odpowiedzi na to pytanie.
Język jest najlepszym środkiem komunikacji, więc szkoda czasu na dyskusję o gestach i obrazach.
Słownictwa odwołującego się do poczucia czasu, ilości informacji itp.
Mógłbym przytoczyć jeszcze więcej dowodów na poparcie tej tezy, ale nie uda się ich wszystkich zamieścić w tych rozważaniach.
Pamiętaj o tym, aby pisać na temat. W przypadku przytaczania przykładu z literatury nie należy streszczać utworu. Argumenty, fakty oraz przykłady powinny odnosić się tylko do rozważanego zagadnienia.
Zapoznaj się z poniższym filmem zawierającym wypowiedź profesora Jana Hartmana. Filozof przedstawia swoją interpretację mitu o Dedalu i Ikarze, tworząc wypowiedź argumentacyjną.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RuD7246NjzuXA
Film z audiodeskrypcją pt. „Kim był Dedal?”. Nagranie rozpoczyna plansza tytułowa. Następnie na ekranie pojawia się mężczyzna w średnim wieku z zarostem, ubrany w białą koszulę i marynarkę. Mężczyzna to profesor Jan Hartman. Widoczny jest tylko jego tułów. Za plecami postaci widoczna jest szafa wypełniona książkami. Profesor odwołuje się do mitu o Dedalu i Ikarze. W trakcie wykładu profesora po jego prawej stronie pojawiają się napisy przedstawiające elementy składające się na wypowiedź argumentacyjną.
Rozważ temat: O człowieku świadczą jego czyny, a nie słowa. Zredaguj wstęp do rozprawki, sformułuj przykładowe argumenty i napisz zakończenie.
Sprawdź, czy umiesz!
Rozważ słuszność stwierdzenia: Dzięki literaturze człowiek odkrywa wartości, którymi należy kierować się w życiu
. Sformułuj właściwe argumenty i kontrargumenty. Każdy z nipoprzyj odpowiednimi przykładami.
Napisz rozprawkę, w której rozważysz, czy istnieje prawdziwa przyjaźń. W argumentacji odwołaj się do „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamieńskiego oraz do innego utworu literackiego. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 wyrazów.