Ilustracja przedstawiająca dwa śpiące sępy siedzące na skałach po przeciwnych stronach kanionu.
Czy można malować słowem? - Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
Ilustracja przedstawiająca dwa śpiące sępy siedzące na skałach po przeciwnych stronach kanionu.
Paralaksa – kanion snów
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Paralaksa – kanion snów
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Warto wiedzieć!
Justyna Bajda, literaturoznawca i historyk sztuki stwierdziła: Poeci - to są słów malarze...
Dokonują oni bowiem różnych zabiegów językowych, aby w poetyckich obrazach oddać piękno otaczającego świata, przekazać emocje, jakie im towarzyszą, czerpiąc ze środków wyrazu przynależnych innym dziedzinom sztuki, takim jak malarstwo i muzyka.
Zamknij oczy. Wyobraź sobie ciepły letni wieczór pod gołym niebem. Słyszysz, jak grają świerszcze, jak kumkają żaby? Czujesz powiew delikatnego wiatru na policzkach i miękką trawę? Co widzisz? Jakie obrazy nasuwają ci się, kiedy myślisz o sierpniowym wieczorze?
Polecenie 1
Przyjrzyj się obrazom zamieszczonym w poniższej galerii. Wybierz ten, który podoba ci się najbardziej.
RU8kX2WeA2cOj
(Uzupełnij).
Polecenie 1
Przeczytaj opisy obrazów zamieszczonych w poniższej galerii. Wybierz ten, który podoba ci się najbardziej. Uzasadnij swój wybór.
RqHMisC9iB8Ey
(Uzupełnij).
RUAxlnf5w6FYN
Obraz przedstawia niemal na całej powierzchni chmury zaraz po zachodzie słońca, odbijające się w wodzie. W dolnej partii obrazu wąski pas ciepłej zielonkawej bieli papieru z jasnobrązową plamą na prawo od środka. Nad nim położone ciemnobrązową farbą poziome pociągnięcia pędzla. Ponad nimi szaro‑fioletowe pasmo szersze z lewej strony, które może przedstawiać góry lub ułożone w ten sposób chmury na horyzoncie. Od jednej czwartej wysokości obrazu, licząc od jego dołu, rozpoczyna się rozświetlone niewidocznym słońcem niebo. Przy horyzoncie pomarańczowe, wyżej rozjaśnia się do żółci, by przy górnej krawędzi obrazu przybrać barwę szaro‑błękitną. Na tym tle postrzępione obłoki na środku obrazu i w prawo od niego do krawędzi malowane ciemnymi brązami i ciemnoszarymi błękitami. Krawędzie chmur po prawej stronie gdzieniegdzie podkreśla czerwone światło. Po lewej stronie i przy górnej krawędzi obrazu obłokom malarz nadał jaśniejsze barwy, szarobrązowe i miejscami rudawe.
Niebo o zachodzie słońca, Jamajka, Wschodnie Indie
Źródło: Frederic Edwin Church [czytaj: federik edłyn czercz], 1865, olej na papierze, domena publiczna.
RXI0Ur8bcxIo3
Obraz przedstawia widok z wysokiego brzegu na plażę morską o zachodzie słońca. Obraz powstał poprzez nakładanie drobnych plamek farby różnej barwy. Nieco na lewo od centrum widać ciemny kontur wyciągniętej na brzeg żaglówki, na której pozostał niewielki trójkątny przedni żagiel. W obrazie można wyróżnić cztery obszary. Jedną czwartą obrazu poniżej górnej krawędzi zajmuje niebo. W górnej środkowej partii ma ono barwę żółtą, która ku lewej krawędzi przechodzi w pomarańcz, a ku prawej przez czerwień ciemnieje do fioletu. Środek górnej części nieba zajmuje jeden duży ciemnofioletowy rozciągnięty obłok o płaskiej podstawie. Poniżej pas czystego nieba, a pod nim ciemnofioletowe smugi chmur nad horyzontem. Drugi obszar to zielonkawe morze tworzące sięgający połowy obrazu klin szerszy z prawej strony. Graniczy on jaśniejszym dołem z pasmami filetowych fal z linią brzegu trzeciego obszaru – żółtej plaży. W jej mokrym piasku i rozlewiskach wody na granicy z ciemniejszym brzegiem u dołu obrazu – czwartym obszarem – odbija się rozświetlone słońcem niebo. Z prawej strony zza dolnej krawędzi obrazu wyłania się na tle ciemnej partii brzegu jeszcze ciemniejsza tyczka.
Plaża w Heist [czytaj: hajst]
Źródło: Georges Lemmen [czytaj: dżordż lemen], 1891, olej na drewnie, domena publiczna.
R49VYs8JsrfO9
Obraz przedstawia nadmorskie wydmy z widocznym w oddali morzem w porze zachodu słońca. Malowidło utrzymane jest w niemal jednokolorowym tonie jasnych brązów. Od szarych, po zbliżone do pomarańczowych. Ponad połowę obrazu zajmują tytułowe wydmy porośnięte gdzieniegdzie kępami traw. Na pierwszym planie dość równy na środku i wznoszący się bokami teren jest zacieniony. Widoczne dalej nieregularne wzniesienia, a za nimi spienione fale przyboju rozświetla niewidoczne na obrazie słońce. W oddali w środkowej partii obrazu ledwie zarysowanej granicy morza i nieba bieleją trójkątne żagle dwóch łodzi. Na lewo od nich i wyżej zza chmur rozjaśnionych słońcem, które malarz obserwujący krajobraz miał za plecami, wyłania się księżyc w pełni.
Wydmy o zachodzie słońca, Atlantic City [czytaj: atlantik sity]
Źródło: Henry Ossawa Tanner, ok. 1885, olej na płótnie, domena publiczna.
RWB3t0BdeTJjg
Zdjęcie przedstawia kontury dachów staromiejskich kamienic i wieżę zegarową londyńskiego parlamentu Big Ben na tle prześwietlonych zachodzącym słońcem gęstych chmur. Wyniosła wieża zamyka kompozycję z lewej strony, wznosząc się na tle ciemniejszej partii nieba przy krawędzi kadru przez całą jego wysokość. Kominy kamienic nie sięgają połowy wysokości kadru. Nieznacznie wyżej niej zaznacza się na tle chmur ukazana na pierwszym planie latarnia uliczna o trzech przeszklonych kloszach. Poczynając od niej, niebo w prawej części kadru gwałtownie jaśnieje za sprawą skrytego za chmurami słońca.
Widok miasta o zachodzie słońca
Źródło: a. nn., fotografia barwna, domena publiczna.
RIf77mFocUn0A
Zdjęcie przedstawia na tle czystego nieba zaraz po zachodzie słońca kontury budynków i londyńskiego koła obserwacyjnego London Eye. Budowla ta przypominająca wielkie koło rowerowe – ze szprychami i gondolami dla widzów w miejscu opony – wznosi się ponad otaczające je budynki. Jego oś wspiera się wiele metrów nad ziemią na podporze w kształcie odwróconej litery V. Na fotografii koło sięga trochę powyżej połowy wysokości kadru. Dolna część tego urządzenia chowa się za niższą zabudową. Bliżej styku z ziemią niebo jest jaśniejsze, pomarańczowo‑czerwone. Rozjaśnia się do ciemnej żółci tam, gdzie na lewo od podpory koła, zaszło słońce.
Zachodzące słońce
Źródło: Lars Plougmann [czytaj:plaumen], 2006, fotografia barwna, licencja: CC BY-SA 2.0.
RkSaEPUwUGpvh
Zdjęcie przedstawia niebo, a na nim zachodzące słońce. Dolnym skrajem schowało się już za chmurami na horyzoncie. Znajduje się na środku dolnej lewej ćwiartki kompozycji. Chmury ponad nim przybrały barwę głębokiej czerwieni do połowy wysokości kadru. Wyżej, jego lewą stronę rozjaśnia lekka poświata. W niej pojedyncze jasne wąskie pasemko obłoku. Reszta fotografii tonie w mroku. Widok jest nienaturalnie ciemny.
Zachód słońca
Źródło: a. nn., fotografia barwna, domena publiczna.
Polecenie 2
Odpowiedz na pytania:
Co przedstawiają te obrazy?
Jakie barwy przeważają na tych obrazach?
Z czym kojarzą ci się te kolory?
Który pejzaż podoba ci się najbardziej? Dlaczego?
Czy wszystkie prezentowane pejzaże są dziełem malarza?
Który z nich przedstawia inny rodzaj sztuki? Skąd to wiadomo?
Jakie podobieństwa łączą oba rodzaje sztuki? Wskaż różnice między nimi.
R1E8ukLvXZ7i7
(Uzupełnij).
Polecenie 2
Na podstawie opisów obrazów i fotografii określ:
Co one przedstawiają?
Jakie budzą skojarzenia?
Jakie łączą je podobieństwa?
R1AQwYMd5Pwe2
(Uzupełnij).
Polecenie 3
Zapoznaj się z filmem i z recytacją fragmentu „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza pt. Zachód słońca. Opowiedz swoimi słowami, jak wyglądał opisany w utworze zachód słońca.
R1MjOMNtXmcka
(Uzupełnij).
RqyzV7E3j0n3H
Nagranie video. Na początku pojawia się plansza napisem: Adam Mickiewicz „Zachód słońca". Następnie Elżbieta Golińska czyta wiersz w sali teatralnej z rzędami bordowych krzeseł. Na końcu filmu pojawia się plansza z napisami: wystąpiła Elżbieta Golińska, realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, wrzesień 2014.
Nagranie video. Na początku pojawia się plansza napisem: Adam Mickiewicz „Zachód słońca". Następnie Elżbieta Golińska czyta wiersz w sali teatralnej z rzędami bordowych krzeseł. Na końcu filmu pojawia się plansza z napisami: wystąpiła Elżbieta Golińska, realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, wrzesień 2014.
Fragment epopei Pan Tadeusz czyta Elżbieta Golińska
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Zachód słońcaAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczZachód słońca
Słońce już gasło, wieczór był ciepły i cichy, Okrąg niebiostgMJNOkyMQ_000tp001niebios gdzieniegdzie chmurkami zasłany, U góry błękitnawy, na zachód różany; Chmurki wróżą pogodę, lekkie i świecące, Tam jako trzodytgMJNOkyMQ_000tp002trzody owiec na murawietgMJNOkyMQ_000tp003murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranektgMJNOkyMQ_000tp004cyranek, Na zachód obłok na kształt rąbkowychtgMJNOkyMQ_000tp005rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy, Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał; Słońce spuściło głowę, obłok zasunęło, I raz ciepłym powiewem westchnąwszy – usnęło.
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga XII, Warszawa 1982.
Ćwiczenie 1
Przeczytaj zamieszczony powyżej fragment utworu Adama Mickiewicza i zacytuj tę jego część, która jest według ciebie najpiękniejsza. Uzasadnij swój wybór w kilku zdaniach.
R1P6s4SLz6yDa
Zwróć uwagę na środki stylistyczne użyte w utworze Adama Mickiewicza.
Przykładowa odpowiedź:
Jeden z piękniejszych fragmentów utworu:
„Chmurki wróżą pogodę, lekkie i świecące, Tam jako trzody owiec na murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranek, Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy”.
Fragment ten podoba mi się najbardziej, ponieważ łatwo sobie wyobrazić opisane chmurki. Są one podobne do owieczek, kaczek i firanki. Poeta precyzyjnie „namalował” słowem ich kolory i kształty.
RwPOlG7POWVfW
Ilustracja przedstawiająca mężczyznę z rękami schowanymi w kieszeniach. Jego dość długie włosy z fantazyjną, zaczesaną w górę grzywką oraz ciemne okrągłe okulary są czarne. Ubrany jest we frak w trzech odcieniach brązu. Pod nim ma koszulę jasnofioletową w kropki. Spodnie wąskie z dziurawymi i obszarpanymi u dołu nogawkami są koloru ciemnozielonego. Skarpetki są w paski, każda innego koloru. Półbuty ma szarobrązowe z jeszcze ciemniejszymi czubkami. Na wysokości głowy z lewej strony ilustracji w dymku umieszczono napis: Cześć, to znowu ja, Epitet! Jak sądzisz, czy pomogłem poecie napisać ten wiersz?
Epitet
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1NEBPjyhZthB
Należy wyszukać w wierszu i podać odpowiednie określenia do podanych zjawisk.
Należy wyszukać w wierszu i podać odpowiednie określenia do podanych zjawisk.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
Przeczytaj dopisane w ćwiczeniu 2. określenia i odpowiedz na pytania:
Jaką częścią mowy są wyrazy: cichy, błękitnawe, lekkie, przejrzysty?
Jakie określenia w utworze wskazują na: kolor, kształt, fakturę, wrażenia dotykowe, wrażenia słuchowe?
Jak nazywa się środek stylistyczny w utworze, który określa cechę jakiegoś zjawiska?
Jaką funkcję w utworze pełnią wyrazy określające cechy czegoś?
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
Korzystając z dostępnych źródeł, wypisz jak najwięcej określeń barwy żółtej i czerwonej.
R7CBsGMRhlI5W
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę również na takie określenia, które pochodzą od nazw owoców.
Określenia barwy żółtej: cytrynowy, kanarkowy, bursztynowy, słomkowy, miodowy, złoty, piaskowy, bananowy.
Określenia barwy czerwonej: bordowy, malinowy, miedziany, krwisty, rubinowy, wiśniowy, karmazynowy, różany.
R1eorxc75ejAw
Ilustracja przedstawiająca różnokolorowe piórka ułożone w okręgu. Powyżej niego znajduje się napis: kolory ciepłe, a poniżej: kolory zimne. Pośrodku okręgu przebiega czarna kreska oddzielająca kolory ciepłe od kolorów zimnych. W górnej części znajdują się barwy ciepłe: żółty, pomarańczowy w czterech odcieniach i czerwony w sześciu odcieniach. Kolory zimne to: zielony w sześciu odcieniach, niebieski w sześciu odcieniach.
Kolory ciepłe i kolory zimne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
Wykonaj poniższe polecenia:
Wymień barwy, które oddają najtrafniej kolor ognia i słońca.
Zastanów się, do jakiej grupy kolorów je zaliczysz - ciepłych czy zimnych.
Wyobraź sobie zachód słońca namalowany zimnymi barwami. Opisz krótko swoje wrażenia.
RVh3N3eMEtG5u
(Uzupełnij).
Podpowiedzi do poleceń:
Przypomnij sobie barwę płonącego ognia i świecącego słońca.
Zwróć uwagę na wrażenia, jakie wywołują te barwy.
Zastanów się, czy zachód słońca namalowany zimnymi barwami można określić jako ciepły.
Przykładowe odpowiedzi:
Barwy ognia i słońca to: czerwony, pomarańczowy, żółty.
Powyższe kolory zalicza się do barw ciepłych.
Zachód słońca namalowany zimnymi barwami nie kojarzy się ze słońcem ani z ciepłem, ale raczej z zachmurzeniem i ponurą aurą.
Ćwiczenie 7
Określ, jakie uczucia wzbudza w tobie opis barw w tekście Adama Mickiewicza.
RwUrhG3lfuUxs
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, z czym kojarzy ci się opis barw w tekście Adama Mickiewicza.
Opis barw w wierszu Adama Mickiewicza przywołuje wrażenia ciepła, gorąca.
Ćwiczenie 8
Z fragmentu utworu Adama Mickiewicza opisującego obłok wypisz środki stylistyczne i określ, jaką funkcję pełnią.
„Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy, Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał”
RzCnl559RPtXz
Porównanie – polega na ukazaniu podobieństwa między osobami, przedmiotami, sytuacjami lub zjawiskami. Wspólna cecha tych elementów pozwala je ze sobą zestawić, aby uwydatnić podobieństwa lub różnice, np. w domu jest gorąco jak w piecu.
Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Przenośnia (metafora) – połączenie wyrazów, które wspólnie tworzą nowy sens, niezgodny z ich podstawowymi znaczeniami.
Obłok został porównany do firanki.
„Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy”. Poeta użył epitetów określających kolor i kształt obłoku.
„Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał” Metafora określająca kolory obłoku w świetle zachodzącego słońca.
Porównanie, odwołujące się do znanego przedmiotu, pozwala wyobrazić sobie fakturę i strukturę obłoku: „Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek”.
Ćwiczenie 9
R1SdS5O278yA0
Należy uzupełnić zdania i przepisać je do zeszytu.
Należy uzupełnić zdania i przepisać je do zeszytu.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RzPEYgcBgNJjX
Ilustracja przedstawiająca brązową szafę z rączkami i nóżkami w tanecznym ruchu, przechyloną w prawo. Ma ona lekko uchylone drzwiczki, przez które przewieszona została na górnej krawędzi ich prawego skrzydła biała skarpetka. Na szafie znajduje się czarny kot ze zwróconymi w górę oczami oraz biały wazon ze stokrotką, jakby poruszony, nietrzymający się stabilnie szafy. W dymku obok widnieje napis: Hej, hej, ja też tu jestem! Ja, Uosobienie! Pomogłem słońcu pójść spać...
Uosobienie
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
Wyszukaj fragment, w którym poeta opisuje, jak słońce układało się do snu.
R8QKxg10Q0ZbC
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 10
R18m6IsvCPGR2
Należy przygotować notatkę.
Należy przygotować notatkę.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Przeczytaj fragment „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza pt. Wschód słońca, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Wschód słońcaAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczWschód słońca
Nad Soplicowem słońce weszło i już padło Na strzechy32strzechy i przez szpary w stodołę się wkradło; I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym33wonnym sianie, Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie, Rozpływały się złote, migające pręgi34pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi35wstęgi; I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem36kłosem budzące kochanka. Już wróble skacząc, świerkać zaczęły pod strzechą; Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki I słychać bydła w pole idącego ryki.
unikatowy_nr_id_wpisu_02 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga II, Warszawa 1982.
R16qrifblITLI
Ćwiczenie 11
Zaznacz w poniższym tekście porównania. Polecenie do ćwiczenia:
Zaznacz porównania. Określ, jaką funkcję pełnią.
Nad Soplicowem słońce weszło i już padło
Na strzechy i przez szpary w stodołę się wkradło;
I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym sianie,
Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie,
(Rozpływały się złote, migające pręgi
Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi;)
1 porównanie
(I słońce usta sennych promykiem poranka
Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka.)
2 porównanie
Już wróble skacząc, świerkać zaczęły pod strzechą;
(Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo
Odezwały się chórem kaczki i indyki)
3 porównanie
I słychać bydła w pole idącego ryki.
Zaznacz w poniższym tekście porównania. Polecenie do ćwiczenia:
Zaznacz porównania. Określ, jaką funkcję pełnią.
Nad Soplicowem słońce weszło i już padło
Na strzechy i przez szpary w stodołę się wkradło;
I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym sianie,
Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie,
(Rozpływały się złote, migające pręgi
Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi;)
1 porównanie
(I słońce usta sennych promykiem poranka
Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka.)
2 porównanie
Już wróble skacząc, świerkać zaczęły pod strzechą;
(Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo
Odezwały się chórem kaczki i indyki)
3 porównanie
I słychać bydła w pole idącego ryki.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12
Określ, jaką funkcję pełnią zaznaczone przez ciebie porównania w poprzednim ćwiczeniu.
R17C3InziT4Cm
Porównania. Funkcja w tekście. (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij). (Uzupełnij).
Porównanie polega na zestawieniu podobieństwa dwóch przedmiotów, osób lub zjawisk. W wierszach może służyć opisom osób lub miejsc, podkreślać emocje lub uczucia.
Porównania i ich funkcje:
Porównanie 1. „Rozpływały się złote, migające pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi” Porównanie pozwala wyobrazić sobie wnętrze stodoły prześwietlonej promieniami wschodzącego słońca.
Porównanie 2. „I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka”. Porównanie wpływa na zmysł dotyku, pozwala poczuć ciepło pierwszych promieni słońca.
Porównanie 3. „Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki” Porównanie działa na zmysł słuchu, dzięki niemu można „usłyszeć” głosy zwierząt. „I słychać bydła w pole idącego ryki”.
Ćwiczenie 12
Określ, jaką funkcję pełnią zaznaczone przez ciebie porównania w poprzednim ćwiczeniu.
RlxXcz1umC4pT
(Uzupełnij).
Porównanie polega na zestawieniu podobieństwa dwóch przedmiotów, osób lub zjawisk. W wierszach może służyć opisom osób lub miejsc, podkreślać emocje lub uczucia.
Porównania i ich funkcje:
Porównanie 1. „Rozpływały się złote, migające pręgi Z otworu czarnej strzechy jak z warkocza wstęgi” Porównanie pozwala wyobrazić sobie wnętrze stodoły prześwietlonej promieniami wschodzącego słońca.
Porównanie 2. „I słońce usta sennych promykiem poranka Drażni jak dziewczę kłosem budzące kochanka”. Porównanie wpływa na zmysł dotyku, pozwala poczuć ciepło pierwszych promieni słońca.
Porównanie 3. „Już trzykroć gęgnął gąsior, a za nim jak echo Odezwały się chórem kaczki i indyki” Porównanie działa na zmysł słuchu, dzięki niemu można „usłyszeć” głosy zwierząt. „I słychać bydła w pole idącego ryki”.
Ćwiczenie 13
Opisz, jak zachowuje się słońce wschodzące nad Soplicowem. Jak nazywa się środek stylistyczny zastosowany przez poetę?
R4Y3gNUE6kvFl
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na czasowniki określające czynności słońca.
Słońce wzeszło nad Soplicowem, najpierw oświetliło strzechy. Wkradło się do stodoły przez szpary i swymi promieniami zaczęło drażnić śpiącą młodzież. Słońce zachowuje się jak człowiek. Poeta zastosował uosobienie, nadał słońcu cechy ludzkie.
Przeczytaj fragment „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza pt. Grzybobranie, a następnie wykonaj ćwiczenia.
GrzybobranieAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczGrzybobranie
Na zielonym obrusie łąk jako szeregi Naczyń stołowych sterczą: tu z krągłemi brzegi Surojadki24Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone, Niby czareczki różnem winem napełnione; Koźlak25Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe, Lejki26Lejki, jako szampańskie kieliszki wysmukłe, Bielaki27Bielaki krągłe, białe, szerokie i płaskie, Jakby mlekiem nalane filiżanki saskie, I kulista, czarniawym pyłkiem napełniona Purchawka28Purchawka, jak pieprzniczka; zaś innych imiona, Znane tylko w zajęczym lub wilczym języku, Od ludzi nie ochrzczone; a jest ich bez liku29bez liku. Ni30Ni wilczych, ni zajęczych nikt dotknąć nie raczy31raczy; A kto schyla się ku nim, gdy błąd swój zobaczy, Zagniewany, grzyb złamie albo nogą kopnie: Tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie.
unikatowy_nr_id_wpisu_05 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga III, Warszawa 1982.
ROYgrKo3E6c97
Ćwiczenie 14
przenośnia Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. zielonym obrusie łąk uosobienie Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. zielonym obrusie łąk
przenośnia Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. zielonym obrusie łąk uosobienie Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. zielonym obrusie łąk
Przyporządkuj nazwy grzybów przedstawionych we fragmencie tekstu Adama Mickiewicza pt. Grzybobranie do odpowiedniej ilustracji.
Przyporządkuj nazwy grzybów przedstawionych we fragmencie tekstu Adama Mickiewicza pt. Grzybobranie do odpowiedniej ilustracji.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Ćwiczenie 16
Z tekstu Adama Mickiewicza pt. Grzybobranie wybierz dwie nazwy grzybów, a następnie ułóż z nimi zdania.
R1OF3I50cTNao
(Uzupełnij).
Postaraj się, aby twoje zdania były rozwinięte.
Przykładowe zdania:
Leśniczy powiedział nam, że koźlaki znajdziemy przy brzozach.
Na łące wyrosły purchawki, które wyglądały jak białe kulki.
R1egnFtzPDCS6
Ćwiczenie 17
Na podstawie fragmentu tekstu Adama Mickiewicza dopisz określenia do gatunków grzybów.
Na podstawie fragmentu tekstu Adama Mickiewicza dopisz określenia do gatunków grzybów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Przeczytaj fragment „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza pt. Koncert Wojskiego, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Koncert WojskiegoAdam Mickiewicz
Adam MickiewiczKoncert Wojskiego
Natenczas05Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty Swój róg37róg bawoli, długi, cętkowany, kręty Jak wąż boa, oburącz do ust go przycisnął, Wzdął01Wzdął policzki jak banię, w oczach krwią zabłysnął, Zasunął wpół powieki, wciągnął w głąb pół brzucha I do płuc wysłał z niego cały zapas ducha, I zagrał: róg jak wicher wirowatym dechem06dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Umilkli strzelcy, stali szczwacze07szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją09harmonijąpieni08pieni. Starzec cały kunszt10kunszt, którym niegdyś w lasach słynął, Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął; Napełnił wnet11wnet, ożywił knieje i dąbrowy, Jakby psiarnię w nie wpuścił i rozpoczął łowy. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą12skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie.
Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zdawało, Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało.
unikatowy_nr_id_wpisu_04 Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz. Księga IV, Warszawa 1982.
R12d7mnOkUWGn
Ćwiczenie 18
epitety Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany porównanie Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany porównanie/metafora Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany metafora Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany
epitety Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany porównanie Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany porównanie/metafora Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany metafora Możliwe odpowiedzi: 1. [...] stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni., 2. długi, 3. [...] róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą — to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie., 4. kręty jak wąż boa, 5. bawoli, 6. centkowany
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RrVUqpl6J6idw
Ćwiczenie 19
Jakie dźwięki słyszysz, czytając fragment koncertu Wojskiego? Dopasuj krótkie opisy do cytatów. I zagrał: róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Umilkli strzelcy, stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Starzec cały kunszt, którym niegdyś w lasach słynął, Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął; Napełnił wnet, ożywił knieje i dąbrowy, Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach, a gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie.
Jakie dźwięki słyszysz, czytając fragment koncertu Wojskiego? Dopasuj krótkie opisy do cytatów. I zagrał: róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Umilkli strzelcy, stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Starzec cały kunszt, którym niegdyś w lasach słynął, Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął; Napełnił wnet, ożywił knieje i dąbrowy, Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki — to pobudka; Potem jęki po jękach, a gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot — to strzelanie. Możliwe odpowiedzi: 1. Echo powtarza wibrujący dźwięk rogu., 2. Myśliwi usłyszeli w granej melodii dźwięczne, rześkie tony pobudki, szczekanie i skomlenie psów oraz wystrzały., 3. Piękny dźwięk rogu słychać było w całym lesie., 4. Dźwięki rogu są mocne, dźwięczne, brzmią przyjemnie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Sprawdź, czy umiesz!
Polecenie 5
Opisz wybrany krajobraz, np.: zachód słońca, polanę w lesie, burzową chmurę, przydomowy ogródek. „Namaluj” słowem piękno tego krajobrazu. Możesz zastosować poetyckie określenia, np. metafory lub porównania. Zadbaj, aby twój opis działał na różne zmysły, nie tylko wzrok, ale słuch i dotyk.
R15uhOXdbehs9
Wersja alternatywna: (Uzupełnij) (Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
Na podstawie fragmentu „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza pt. Zachód słońca napisz, jak wyobrażasz sobie to zjawisko. W swoim opisie postaraj się używać środków poetyckich. Zastosuj porównania, przenośnie i uosobienia.
RNlWLY8GUAgbk
(Uzupełnij).
tgMJNOkyMQ_000tp001
niebiosa – podniośle o niebie
tgMJNOkyMQ_000tp002
trzoda – stado
tgMJNOkyMQ_000tp003
murawa – gęsta trawa
tgMJNOkyMQ_000tp004
cyranka – kaczka
tgMJNOkyMQ_000tp005
rąbkowy – o brzegach w rąbki
01
wzdąć – dmąc
05
natenczas – wówczas
06
dech – tu: podmuch
07
szczwacz – dawniej była to osoba biorąca udział w polowaniu i przygotowująca psy, szczująca nimi zwierzynę
08
pienie – pieśń
09
harmonija – harmonia
10
kunszt – jakaś umiejętność, którą ktoś opanował w sposób perfekcyjny
11
wnet – w krótkim czasie
12
skomleć – żałośnie piszczeć
17
krasnolicy – pięknie wyglądający
24
surojadka – grzyb jadalny, bardzo smaczny
25
koźlak – jadalny grzyb o nazwie koźlarz babka lub kozak
26
lejek – grzyb jadalny o doskonałym smaku
27
bielak – w większości krajów grzyb uznany za niejadalny ze względu na piekący smak
28
purchawka – jej młode okazy nadają się do jedzenia, dojrzała pęka i uwalnia zarodniki
29
bez liku – wiele
30
ni – ani
31
raczyć – robić coś niechętnie
32
strzecha – słomiane pokrycie dachu
33
wonny – mocny, przyjemny zapach
34
pręgi – długie, wąskie pasy
35
wstęga – wstążka o dużej szerokości
36
kłos – kwiatostan części zbóż lub traw, w którym dojrzewają nasiona
37
róg – łowiecki instrument dęty wykonany z rogu tura, żubra lub bydła domowego, służący do wabienia byków jeleni lub dawania sygnałów na polowaniu
Słownik
kunszt
kunszt
jakaś umiejętność, którą ktoś opanował w sposób perfekcyjny
szczwa
szczwa
dawniej była to osoba biorąca udział w polowaniu i przygotowująca psy, szczująca nimi zwierzynę
róg
róg
łowiecki instrument dęty wykonany z rogu tura, żubra lub bydła domowego, służący do wabienia byków jeleni lub dawania sygnałów na polowaniu
