RslGkkJAzSCoM
Kolorowa fotografia przedstawia białego łabędzia płynącego po gładkiej wodzie. Głowę ma spuszczoną w dół, jakby patrzył w swoje odbicie.

Źródło poetyckiego natchnienia

Łabędź unoszący się na wodzie
Źródło: PixxlTeufel, Pixabay, domena publiczna.

Warto wiedzieć!

Natchnienie to coś, co rozbudza wyobraźnię pisarza, rodzi chęć twórczego działania i inspiruje do tworzenia nowych dzieł. Twórcza wena może pojawić się w najmniej oczekiwanym momencie i równie niespodziewanie odejść.

Polecenie 1

Uzupełnij mapę myśli do hasła natchnienie zgodnie z własnymi skojarzeniami.

R1PqVXaU3v6Cn
Zadanie polegające na dopisywaniu skojarzeń do mapy myśli.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1

Wypisz jak najwięcej skojarzeń dotyczących natchnienia. Skorzystaj z pytań pomocniczych i podpowiedzi.

1. Czym jest natchnienie?

R1BTMnnEPZqa4
.

2. Co robić, żeby mieć natchnienie?

R1AM2Zic0glvm
(Uzupełnij).

3. Co może być źródłem natchnienia?

RN6ju8iED66Ni
(Uzupełnij).

4. Jakie wyrazy są pokrewne do słowa natchnienie?

R14OePt64FlB5
Zadanie polegające na zapisywaniu skojarzeń dotyczących natchnienia, z wykorzystaniem pytań pomocniczych i podanych przykładów.

Zapoznaj się z filmem na temat symbolisymbolsymboli natchnienia, a następnie wykonaj polecenia.

R1URDB5Nl6XXr
Film na temat źródeł natchnienia dla artystów.
Polecenie 2

Rozważ, czy do stworzenia dzieła wystarczy tylko natchnienie. Uzasadnij swoją odpowiedź.

RLs92PVB8o8mF
Miejsce na notatki
Polecenie 3

Zastanów się i odpowiedz, dlaczego wśród wielu symboli natchnienia znalazły się też takie, które „mają skrzydła” - np. skrzydlaty koń, łabędź, słowik. Zwróć uwagę na symbolikę skrzydeł i uzasadnij swoją odpowiedź.

RdZTA7Icjsdq8
Miejsce na notatki
Polecenie 4

Biblia to Święta Księga chrześcijan, którą Jej autorzy pisali pod wpływem natchnienia. Rozważ, czy poetyckie natchnienie można utożsamiać z tym, pod którego wpływem powstała Biblia. Uzasadnij swoją odpowiedź.

RSuGljFVI2mvw
Miejsce na notatki

Zapoznaj się z informacjami przedstawionymi na poniższej ilustracji interaktywnej , a następnie wykonaj ćwiczenia.

Rj0HgR5t97c9H
Mapa interaktywna. Rysunek przedstawiający zielony pagórkowaty teren i jezioro. W tle niebo. Na pierwszym planie znajdują się rysunki, które przedstawiają: lirę, gwiazdy, księżyc, pegaza, harfę, łabędzia, niewielkie drzewo, piórko, krzew z czerwonymi kwiatami, miód w słoiku z drewnianym nabierakiem. Lista elementów: Tło Zwierzęta: pegaz, słowik, łabędź, pióro
Rośliny: drzewo laurowe Instrumenty: lira, harfa Obiekty astronomiczne: gwiazdy, księżyc
Pożywienie: Miód
Treść: Zwierzęta: pegaz - symbol natchnienia poetyckiego; słowik - symbol wiosny; łabędź - symbol piękna i doskonałości; pióro - symbol natchnienia, pisarza. Rośliny: drzewo laurowe - symbolizuje chwałę, sławę. Instrumenty: lira - symbol natchnienia, pieśni; harfa - symbol muzyki i tańca. Obiekty astronomiczne: gwiazda - symbol natchnienia, wolności; księżyc - symbol cyklicznego odradzania się, tajemnej stron natury. Pożywienie: miód - symbol niebiańskiego jadła, natchnienia poetyckiego.
Popularne symbole
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5

Zapoznaj się z ilustracją interaktywną i korzystając ze słownika symboli lub innych źródeł, uzupełnij informacje na temat symboliki zwierząt, roślin, instrumentów, obiektów astronomicznych i pożywienia. Kliknij znacznik (+) w prawym dolnym rogu.

RnVZ8L67B6LH9
Miejsce na notatki
Polecenie 5

Zapoznaj się z ilustracją interaktywną i korzystając ze słownika symboli, uzupełnij informacje na temat symboliki zwierząt, roślin, instrumentów, obiektów astronomicznych i pożywienia.

R1BOCEOgwIP7R
Polecenie 6

Zaprojektuj własną ilustrację z symbolami natchnienia.

RpoHPEX8QjYSB
Polecenie 6

Jakie znasz inne popularne symbole? Wypisz swoje propozycje.

RJlXM8hOjJGju
(Uzupełnij).
Polecenie 7

Rozważ, dlaczego symbolami natchnienia są zwierzęta, rośliny, instrumenty. Uzasadnij swoją odpowiedź.

R1IQT08mKmvp8
Miejsce na notatki

Konstanty Ildefons Gałczyński

Rszp3Qd1oDGpq
Konstanty Ildefons Gałczyński (1947) fot. Henryk Hermanowicz
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Konstanty Ildefons Gałczyński1953Warszawa1905Warszawa

Konstanty Ildefons Gałczyński

- poeta, znany przede wszystkim jako autor tekstów humorystycznych wydanych pod wspólnym tytułem „Teatrzyk Zielona Gęś”. Po wybuchu II wojny światowej został powołany do wojska. Trafił do niewoli radzieckiej, gdzie później został przekazany okupantom niemieckim. Po wojnie w latach 1945‑1946 przebywał w Brukseli i Paryżu. W 1946 roku Gałczyński powrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie. W leśniczówce Pranie położonej nad Jeziorem Nidzkim, która była ukochanym miejscem wypoczynku Gałczyńskiego, obecnie znajduje się tu muzeum poświęcone pamięci poety.

RZjMI2Y7XlJya
Euterpe, grecka muza poezji lirycznej i gry na aulosie
Źródło: Wiki Commons,Steffen Heilfort, licencja: CC BY-SA 3.0.

Utwór K. I. Gałczyńskiego Liryka, liryka, tkliwa dynamika powstał w 1946 roku, po powrocie poety do Polski. Podmiot liryczny z wiersza spaceruje po mieście, spotykając się ze znajomymi i załatwiając codzienne sprawunki, zachwyca się pięknem otaczającej go rzeczywistości. Tekstu tego warto wysłuchać w aranżacji muzycznej Grzegorza Turnaua.

Przeczytaj wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, a następnie wykonaj poniższe ćwiczenia.

Liryka, liryka, tkliwa dynamikaKonstanty Ildefons Gałczyński
Konstanty Ildefons Gałczyński Liryka, liryka, tkliwa dynamika

Sam nie rozumiem, skąd to mi się bierze,
że jestem mitologiczne zwierzę,
ni to świnio‑byk i ni to koto‑pies,
w ogóle z innych stron:
liryka, liryka,
tkliwatkliwośćtkliwa dynamikadynamikadynamika,
angelologiaangelologiaangelologia
i dal.

Idę, powiedzmy, wieczorem z Arturem
i nagle: księżyc wschodzi nad murem,
Artur ostrzega, bo dobry kolega:
– Nie patrz. – A ja jak bóbr:
liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
i dal.

W takim „PrzekrojuPrzekrójPrzekroju” po prostu się boją
bo jak na przykład wejdę do pokoju
i się zamyślę, powiedzmy, o Wiśle,
to zaraz łzy jak groch:
liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
 i dal.

Wy się nie dziwcie, śliczni panowie,
sześć lat po świecie tułał się człowiek
i nagle: Polska i harfa eolskaharfa eolskaharfa eolska,
po prostu cud jak z nut:
liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
 i dal.

Będziecie śmiać się, lecz daję słowo:
ja czytam nawet „Gazetę LudowąGazeta LudowaGazetę Ludową
i „PokoleniePokoleniePokolenie”, i wiersze w  „KamenieKamenaKamenie”,
i czytam, i szlocham, och!
liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
i dal.

Niech mnie zarąbią, niech honoraria
wyda na wieńcewieniecwieńce Artur MaryaArtur Maria SwinarskiArtur Marya!
Ja jestem Polak, a Polak jest wariat,
a wariat to lepszy gość:
liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
i dal.

A po pogrzebie pod korniszonkorniszonkorniszon
niech epitaphiumepitafiumepitaphium mi napiszą:
TU LEŻY MAGIK I MAŁPISZON,
pod spodem taki tekst:
„Liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
i dal”.

n_1 Źródło: Konstanty Ildefons Gałczyński, Liryka, liryka, tkliwa dynamika, [w:] tegoż, Wybór poezji, Warszawa 1982, s. 148–150.
Ćwiczenie 1
RlcZhUiM5L4A4
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 8

Podmiot liryczny mówi o sobie: „jestem mitologiczne zwierzę, / ni to świnio‑byk ni to koto‑pies”. Narysuj zwierzo‑zwierzę, zwierzo‑drzewo lub zwierzo‑kwiat - wizerunki postaci, z którymi mógłby się utożsamić podmiot liryczny. Możesz skorzystać z dostępnego poniżej szkicownika.

RFNhKBZw5PgQ5
Polecenie 8

Poeta mówi o sobie: „jestem mitologiczne zwierzę, ni to świnio‑byk ni to koto‑pies”. Zastanów się, jakie zwierzo‑zwierzę, zwierzo‑drzewo lub zwierzo‑kwiat mogłoby być symbolem natchnienia, i opisz, jak mogłoby wyglądać.

R1RxmRIjAYOWv
Miejsce na notatki
Ćwiczenie 2
R57VyP0sGkz9D
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 3

Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa powtarzane w każdej strofie przez podmiot liryczny. Określ ich funkcję w utworze.

„liryka, liryka,
tkliwa dynamika,
angelologia
i dal”

RQaHUtVhZq35e
Ćwiczenie 4
RZL9umACsrbXx
Zadanie interaktywne polegające na uporządkowaniu elementów w logiczną całość.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 5
RipEpY8PHIHyM
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 6
RHjU8JkBxKPYG
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczeniu w tekście właściwych odpowiedzi.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7

Uporządkuj podane wyrazy według zakresu znaczeniowego – od najszerszego do najwęższego.

R1Q4zrlJ6qa3K
Elementy do uszeregowania: 1. prasa, 2. czasopismo, 3. „Przekrój”
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8

Uporządkuj podane wyrazy według treści znaczeniowej - od najbogatszej do najuboższej.

R1QBjnI3hGlE5
Zadanie interaktywne polegające na uporządkowaniu elementów w logiczną całość.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Ćwiczenie 9

Zapisz nazwy czynności lub rzeczy, które można robić pod natchnieniem.

RKVvt0QDAEd6n
Ćwiczenie 10

Przyjrzyj się obrazowi Walentego Wańkowicza. Określ, czy przedstawiony artysta ma cechy osoby, która znajduje się pod natchnieniem. Napisz, po czym to poznajesz.

R1XQmikvBsICN
Walenty Wańkowicz Portret Adama Mickiewicza
Źródło: Walenty Wańkowicz, Portret Adama Mickiewicza, 1827, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna.
Ćwiczenie 10

Zapoznaj się z opisem obrazu „Portret Adama Mickiewicza” autorstwa Walentego Wańkowicza.  Określ, czy przedstawiony artysta ma cechy osoby, która znajduje się pod wpływem natchnienia. Napisz, co na to wskazuje.

Zdjęcie przedstawia reprodukcję obrazu, na którym uwieczniono Adama Mickiewicza. Poeta siedzi oparty o skałę i jest zwrócony do nas bokiem. Ma ciemne włosy i bujne bokobrody. Prawie całą jego postać okrywa czarne futro, spod którego wyziera biała koszula i zawiązana na szyi czerwona chusta. Głowę podparł na lewej ręce, a prawą położył na sercu. Wzrokiem sięga gdzieś daleko przed siebie, w stronę jasnego i rozświetlonego przez słońce nieba. Za plecami poety widać skłębione chmury i ciemne niebo.

RbS70ZXraTFsl
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Ćwiczenie 11
RenXWdpZbTQQy
Miejsce na odpowiedź ucznia.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 9

Wyobraź sobie, że jesteś poetą. Napisz wiersz, którego źródłem natchnienia będzie nieodwzajemniona miłość. Wykorzystaj w swoim utworze symbole kojarzące się
z miłością.

RFx069BfM65Bo
Miejsce na notatki

Słownik

tkliwość
tkliwość

wyraz czułości, serdeczności, delikatności, miłości

dynamika
dynamika

siła, energia i szybkość, z jaką zmieniają się lub rozwijają jakieś zjawiska, procesy lub zdarzenia

angelologia
angelologia

dział wiedzy religijnej dotyczący aniołów i dobrych duchów

harfa eolska
harfa eolska

harfa greckiego boga wiatru Eola, instrument o strunach różnej grubości strojonych na ten sam ton, wydających pod wpływem ruchu powietrza, prócz dźwięku zasadniczego, tony harmoniczne różnej wysokości, subtelnie współbrzmiące

Przekrój
Przekrój

polskie czasopismo społeczno‑kulturalne wydawane w latach 1945–2013 w Krakowie jako tygodnik i ponownie od 2016 roku w Warszawie jako kwartalnik

epitafium
epitafium

napis nagrobkowy lub wiersz poświęcony osobie zmarłej

korniszon
korniszon

mały ogórek marynowany w occie

aulos
aulos

starogrecki instrument dęty w kształcie długiej piszczałki

Gazeta Ludowa
Gazeta Ludowa

gazeta codzienna wydawana w latach 1945‑1947 w Warszawie; była jedynym niezależnym od wpływów rosyjskich dziennikiem w powojennej Polsce

Pokolenie
Pokolenie

polskie czasopismo społeczno‑kulturalne wydawane w latach 1944‑1956 w Warszawie jako dwutygodnik

Kamena
Kamena

ogólnopolskie czasopismo literackie, które zaczęło ukazywać się we wrześniu 1933 roku; działalność czasopisma zawieszono w 1993 roku

wieniec
wieniec

koło uplecione z kwiatów, liści, kłosów itp.; w wierszu poeta ma na myśli wieniec pogrzebowy, który składa się na grobach zmarłych

Artur Maria Swinarski
Artur Maria Swinarski

(ur. 28 lipca 1900 w Brodnicy, zm. 21 kwietnia 1965 w Szwajcarii) – polski poeta, satyryk, dramatopisarz, plastyk

symbol
symbol

znak, osoba, przedmiot lub motyw mający oprócz znaczenia dosłownego również szereg znaczeń ukrytych

Notatnik

RX0zHoZCRlKgy
Miejsce na notatki