Przecinek, kropka, myślnik, wykrzyknik, pytajnik... – co krok - Przecinek, kropka, myślnik, wykrzyknik, pytajnik...

RGtiZlL9TbKpm

Warto wiedzieć!

W języku polskim wyróżniamy 10 znaków interpunkcyjnych: kropkę, średnik, przecinek, myślnik (pauzę), dwukropek, wielokropek, znak zapytania (pytajnik), znak wykrzyknienia (wykrzyknik), nawias i cudzysłów.

R1X9RCKEhW8Ol

Grafika przedstawia znaki interpunkcyjne: kropkę, przecinek, myślnik, wykrzyknik, pytajnik. Przedstawione są jako postaci, każdy z nich ma inny kolor i buzię oraz oczy. — Przykłady znaków interpunkcyjnych: kropka, przecinek, myślnik, wykrzyknik, pytajnik.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Znaki interpunkcyjne pełnią w języku pisanym kilka bardzo ważnych funkcji. Służą do:

oddzielania sąsiadujących członów;
wydzielania wtrąceń w wypowiedzeniu;
zapowiadania wyliczenia;
przerywania;
wskazywania na opuszczenie części wypowiedzenia;
wskazywania na ładunek emocjonalno–logiczny;
cytowania.

Polecenie 1

Przypomnij sobie, czym jest wypowiedzenie oraz jakie wyróżniamy rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi.

RJ6ipmaxLwHSw

Ćwiczenie 1

Oddziel wyrazy i przepisz poprawnie utworzone zdania. Wstaw brakujące znaki interpunkcyjne.

kotymająbursztynowezielonelubniebieskieoczy
lisyżywiąsiędrobnymigryzoniamiptakamiżabamiowadamipadlinąatakżeowocamileśnymi
wydrymajągęstąlśniącąprzylegającądociałasierść
potężnabudowaciałaogromneuszytrąbaorazciosyróżniąsłoniaodinnychssaków
mrówkojadyzjadająmrówkiitermityniekiedyteżinneowadyatakżelarwychrząszczy

RVJBF5K9j8QzD

RYLgygJzeSauI

Ćwiczenie 2

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RVK3OiVKdvfci

Ćwiczenie 3

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RaFg6uVjEB8iL

Ćwiczenie 4

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

R1CaqnR2yXyvf

Grafika przedstawia zasady stosowania przecinka, tabela została podzielona na kilka wersów: 1. wiersz: przecinek stawiamy, gdy: 2. wiersz: w wypowiedzeniu występuje wyraz w wołaczu, np. gdy się do kogoś zwracamy: Aniu, twój rysunek jest piękny; 3. wiersz: w wypowiedzeniu występuje wyliczenie, np. W księgarni Oliwier kupił książkę, zeszyt, ołówki. W kolejnym wersie: w wypowiedzeniu wyrazy powtarzają się, np.: Dawno, dawno temu żył sobie krasnal. W wersie poniżej tekst: w wypowiedzeniu występują słowa oznaczające okrzyk, np.: Ach, jakie to miłe z twojej strony. W poniższym wersie tekst: w wypowiedzeniu występują wtrącenia lub wyrażenia mające charakter dopowiedzenia, np.: Książką, którą mi poleciłeś, była bardzo ciekawa. Uwielbiam tę autorkę, naprawdę. — Znaki interpunkcyjne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RZFSGaKcKBtiQ

Ćwiczenie 5

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 6

Popraw błędną interpunkcję w zdaniach z ćwiczenia 5. Przepisz wypowiedzenia i wstaw brakujące przecinki.

RIbCoCOEQ7uRc

Zapamiętaj!

Przecinki pełnią ważną funkcję w interpunkcji polskiej. Brak przecinka we właściwym miejscu w zdaniu może spowodować, że komunikat staje się niejednoznaczny albo niezrozumiały.

R1Xi65TRlBRJP

Rysunek przedstawia dwoje dzieci narysowanych w bardzo prosty sposób - za pomocą kresek (ręce), prostokątów (tułowia) i kółek (głowy). Dzieci trzymają w wyciągniętych w górę rękach plakat z napisem: Zjedzmy dzieci! Zjedzmy, dzieci. Powyżej ramki znajduje się tekst: Przecinki są ważne! — Interpunkcja
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 7

Na postawie powyższej grafiki wyjaśnij, jaki jest sens pierwszego i drugiego zdania.

RDH8VKAQpsuKf

R1J6VBZ0cjPds

Rysunek przedstawia schemat opisujący zasady stawiania przecinków. W pierwszym wierszu napis: przecinek, poniżej dwie kolumny: pierwsza: stawiamy przed: ale, jednak, lecz, natomiast, więc, dlatego, toteż, zatem, aby, bowiem, chociaż, dlatego, gdy, gdzie, że, kiedy, który, ponieważ, póki, żeby; w drugiej kolumnie: nie stawiamy przed: i, oraz, tudzież, lub, albo, bądź, czy, ani, ni. Poniżej wers z napisem: wyjątek: przecinek stawiamy przed powtórzonym w wypowiedzeniu spójnikiem, np. Kupię i lody, i czekoladę. Albo pójdę na spacer, albo zostanę w domu. — Przecinek
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 8

Przepisz podane zdania, uzupełniając je w odpowiednich miejscach przecinkami.

Na stole i na krzesłach i na półkach i na podłodze rozciągała się pajęczyna.
Będę pisała wiersze albo pamiętniki albo opowiadania.
Nie przyniosłeś ani ołówka ani zeszytu ani nawet brudnopisu.
W kolejce czekały całe stosy papierów i dokumentów i zdjęć do posegregowania.
Ludzie pracowali na polu lub w oborze lub w stodole.

R1GucxRnXrJvn

RZduGKLCMYszh

Ćwiczenie 9

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RQbOKgAF3kAPp

Ćwiczenie 10

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 11

Ułóż po 3 zdania ze spójnikami, przed którymi stawiamy przecinki i z tymi, przed którymi ich nie stawiamy.

RAGRa6u1PHb7g

RfhoBF2gVsPtb

Schemat, który opisuje zasady stawiania kropki. Tekst: KROPKĘ stawiamy: • po inicjałach imienia i nazwiska, np. A.M. – Adam Mickiewicz • po cyfrach arabskich, które oznaczają liczebniki porządkowe, np. mieszkam na 7. piętrze). • w zapisie dat, np. 1.12. 2021 r. Jeśli w zapisie miesiąca używamy liczb rzymskich lub przyjmujemy wersję słowną, kropkę pomijamy. • na końcu skrótów zbudowanych z początkowej litery lub liter skróconego wyrazu, np. str. – strona, mjr. – major • na końcu skrótu polskiej nazwy wielowyrazowej, jeżeli drugi wyraz albo następne rozpoczyna się od spółgłoski, np. cdn. – ciąg dalszy nastąpi • jeżeli w nazwie wielowyrazowej drugi wyraz lub jeden z następnych rozpoczyna się od samogłoski, to kropkę stawiamy po skrócie każdego słowa, np. m.in. – między innymi • po liczbach arabskich i rzymskich oraz literach, które wprowadzają podpunkty w wyliczeniu, np. 1. Przybycie do chatki pustelnika. 2. Rozmowa z mężczyzną. 3. Powrót do wioski. — Kropka
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RxnHJhUb1D4Ak

Schemat, który opisuje zasady stosowania pytajnika. ZNAK ZAPYTANIA – PYTAJNIK stawiamy: • na końcu wypowiedzeń będących pytaniami, np.: Kto to powiedział? • na końcu wypowiedzeń, w których chcemy wyrazić wątpliwość, np.: Mówiłaś do mnie? • chcemy pokreślić emocjonalny charakter wypowiedzi, łączymy wtedy pytajnik z wykrzyknikiem, np. Więc nikt nie powie prawdy?! — Pytajnik
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Rf8KW5JOpRZvM

Ćwiczenie 12

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RWYnm9feYpvVe

Schemat, który opisuje zasady stosowania myślnika. MYŚLNIK stawiamy: Gdy w zdaniu chcemy uniknąć powtórzeń, np. Dziś pójdziemy do kina, jutro – do teatru. Przed zdaniem lub wyrażeniem uogólniającym wcześniej wymienione szczegóły, np. Słońce, plaża, zachody słońca, długie spacery – wszystko to kojarzyło jej się z wakacjami. W miejscu, w którym pojawia się element zaskoczenia, zdziwienia, refleksji, np. Spojrzała na niego. Ku jej zaskoczeniu – płakał. Między cyframi oznaczającymi wartość przybliżoną, np. Czytałam tę notatkę 3 – 4 razy. Gdy w wypowiedzeniu pojawia się wtrącenie, np. Jej słowa – szczerze mówiąc – zrobiły na wszystkich wielkie wrażenie. Na początku każdej kwestii dialogu, np. - Dzień dobry, jak się masz? - Bardzo dobrze, dziękuję, że pytasz. A ty? — Myślnik
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RtxC6sHbxN64o

Ćwiczenie 13

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

R3uQzhx6EfnZE

Ćwiczenie 14

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

RSk2iFfG43GZR

Schemat, który opisuje zasady stosowania wykrzyknika. WYKRZYKNIK: Wskazuje na silne zabarwienie emocjonalne wypowiedzi, która ma charakter rozkazu, okrzyku, zawołania. Wykrzyknik stawiamy: Na końcu wypowiedzeń, które mają charakter rozkazu, życzenia, np. Nie odzywaj się! Gdy chcemy podkreślić silne emocje towarzyszące wypowiedzi, np.: Dość!; Nie! Gdy w środku wypowiedzenia znajduje się informacja, którą chcemy mocno zaakcentować, np. Mozart skomponował swój pierwszy utwór, gdy miał pięć (!) lat. — Wykrzyknik
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Rw1XYGmV18p0G

Ćwiczenie 15

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ćwiczenie 16

RetFREweH50hY

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Rc2Sz9bO8jfvj

Ilustracja przedstawia rozłożoną na blacie książkę. Na kartach książki widoczna jest trawa, są niej niej ślady zostawione przez samochód, tworzące dwie równoległe ścieżki, w tych miejscach widać litery. Na lewej stronicy przy kałuży stoi duży pies w czerwonej obroży z głową odwróconą do tyłu. Zza książki w świetle promieni słonecznych wylatują ptaki. Jeden z nich przysiadł na latarni, która stoi na prawej stronicy. Wzdłuż ścieżki idzie dziewczynka w sukieneczce z czerwonym parasolem. Nie widać twarzy, gdyż jest tyłem i do pasa zasłania ją czerwony parasol. Nad książką po jej prawej stronie unosi się kolorowy balon podróżny. Wokół książki lśnią krople wody. Na blacie po prawej stronie książki leży pióro, po lewej - stoi kubek. — Otwarta księga
Źródło: Learnetic SA, pixabay.com, domena publiczna.

Ćwiczenie 17

Na podstawie opisu do ilustracji zamieszczonej powyżej ułóż po jednym zdaniu, w którym użyjesz: kropki, przecinka, myślnika, wykrzyknika, pytajnika.

R18iS5wMhoWR7

RUvKEUqwM7fYP

Ćwiczenie 18

Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Sprawdź, czy umiesz!

Ćwiczenie 19

R1A73vc6iUD33

Źródło: licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 2

Napisz tekst dyktanda dla swojej klasy. Pamiętaj, że głównym celem dyktanda ma być sprawdzenie znajomości zasad interpunkcyjnych.

R1PfOl5MFbYnN