Środki poetyckiego obrazowania - epitet, porównanie, ożywienie i uosobienie
Warto wiedzieć!
Czy gwiazdy mogą do nas mrugać, myśli chodzić po głowie, a tęgi mróz ściskać? W języku codziennym często posługujemy się sformułowaniami, w których nadajemy przedmiotom i zjawiskom cechy istot żywych. Czasami przedstawiamy nie tylko przedmioty i zjawiska, ale rośliny i zwierzęta tak, jakby były ludźmi. Mówimy wówczas, że rośliny aż proszą o deszcz, a słońce się do nas uśmiecha, mimo że w rzeczywistości jest to niemożliwe. Takie zabiegi językowe nazywamy ożywieniem i uosobieniem. Warto dowiedzieć się, czym się różnią.
Nazwij środek stylistyczny, który został zastosowany w sformułowaniu „drzewo zasnęło”. Możesz skorzystać z informacji zawartych w lekcji Różowe okulary.
Zapoznaj się z animacją pt. Ożywienie a uosobienie, a następnie wykonaj polecenia.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rx4NZBAp4WDRG
Animacja z audiodeskrypcją na temat ożywienia i uosobienia. Zawiera objaśnienia oraz przykłady tych środków stylistycznych.
Wyjaśnij, dlaczego ożywienie i uosobienie są rodzajami przenośni.
Wyszukaj w dostępnych źródłach (np. podręczniku do języka polskiego, wyborze poezji) po jednym przykładzie ożywienia i uosobienia. Zapisz autorów i tytuły wierszy, z których one pochodzą.
Podaj po jednym własnym przykładzie ożywienia i uosobienia.
O co może prosić wiatr? Jakie kłopoty mogą mieć filiżanki? Wybierz jeden z fragmentów wierszy z poprzedniego ćwiczenia i dopisz do niego kilka wersów, w których zastosujesz uosobienie.
O autorze
Julian Tuwim
– jeden z najpopularniejszych polskich poetów XX wieku. Pisał wiersze, teksty piosenek, żarty kabaretowe, tłumaczył na język polski literaturę rosyjską i francuską. Do jego najbardziej znanych utworów należą wiersze dla dzieci, np. Słoń Trąbalski, Lokomotywa, Ptasie radio, Spóźniony słowik, Dyzio marzyciel.
Zapoznaj się z wierszem Juliana Tuwima pt. Dwa wiatry, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Dwa wiatryJeden wiatr – w polu wiał,
Drugi wiatr – w sadzie grał:
Cichuteńko, leciuteńko,
Liście pieścił i szeleścił,
Mdlał…Jeden wiatr – pędziwiatr!
Fiknął kozła, plackiem spadł,
Skoczył, zawiał, zaszybował,
Świdrem w górę zakołował
I przewrócił się, i wpadł
Na szumiący senny sad,
Gdzie cichutko i leciutko
Liście pieścił i szeleścił
Drugi wiatr…Sfrunął śniegiem z wiśni kwiat,
Parsknął śmiechem cały sad,
Wziął wiatr brata za kamratakamrata,
Teraz z nim po polu lata,
Gonią obaj chmury, ptaki,
Mkną, wplątują się w wiatraki,
Głupkowate mylą śmigiśmigi,
W prawo, w lewo, świst, podrygi,
DmąDmą płucami ile sił,
Łobuzują, pal je licho!…A w sadzie cicho, cicho…
Źródło: Julian Tuwim, Dwa wiatry, [w:] Julian Tuwim, Nowy wybór poezji, Warszawa 2006, s. 135, licencja: CC BY 3.0.
Scharakteryzuj zachowanie opisanych w wierszu wiatrów. W pola tekstowe wpisz czasowniki i zwrotyzwroty nazywające wykonywane przez nie czynności, a następnie umieść je wraz z tabliczkami w odpowiednich miejscach na ilustracji.
Scharakteryzuj zachowanie opisanych w wierszu wiatrów. Poniżej wpisz czasowniki i zwrotyzwroty nazywające wykonywane przez nie czynności.
Wyjaśnij znaczenie związku frazeologicznego „szukać wiatru w polu”, a następnie ułóż z nim zdanie.
Sprawdź, czy umiesz!
Wykonaj ilustrację do wiersza Dwa wiatry. Spróbuj jak najwierniej oddać zastosowane przez poetę ożywienia i uosobienia. Możesz wykorzystać tradycyjne przybory lub poniższy zestaw cyfrowych „kredek”.
Zapisz swoje przemyślenia na temat wiatru, zaczynając od słów:
Lubię/Nie lubię, gdy wieje wiatr, ponieważ...
Słownik
dmuchać z dużą siłą, wiać
towarzysz, kompan
skrzydła wiatraka
związek wyrazowy, z których jeden jest czasownikiem