XVIII wiek okazał się tragiczny dla naszej ojczyzny. Nasi rodacy nie byli wstanie zapobiec rozbiorom Polski, w których wzięły udział takie państwa jak Austria, Rosja i Prusy. Nasz kraj zniknął z mapy Europy. Nie oznacza to, że brakowało bohaterów, którzy chcieli jej bronić. Jednym z nich był Tadeusz KościuszkoTadeusz KościuszkoTadeusz Kościuszko.

W 1793 został przeprowadzony przez Prusy i Rosję II rozbiór Polski. Od tego momentu Rzeczpospolita faktycznie zarządzana była przez rosyjskiego ambasadora. Stan ten wywołał głębokie oburzenie części społeczeństwa i doprowadził do zawiązania spisku, którego celem było wywołanie powstania.

Spiskowcy na przywódcę powstania wybrali gen. Tadeusza KościuszkęTadeusz KościuszkoTadeusza Kościuszkę. Był on znany ze swojego udziału w amerykańskiej wojnie o niepodległość. Odznaczył się jako jeden z dowódców wojskowych z czasów wojny w obronie konstytucji 3 maja. Jego patriotyzm i przywiązanie do idei naprawy państwa były powszechnie znane.

Kościuszko zdawał sobie sprawę z przewagi militarnej Rosji i Prus. Szans na zwycięstwo upatrywał w powszechnym zrywie ludności, która miała masowo przyłączyć się do powstania.

24 marca 1794 r. ogłoszono akt powstania, a Kościuszko na rynku w Krakowie złożył przysięgę, że powierzoną mu władzę Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej wykorzysta jedynie dla odbudowy ojczyzny. W ten sposób rozpoczęło się powstanie.

Pola, wokół położonej niedaleko Krakowa małej miejscowości Racławice, wypełniały gęsto rozstawione wojska. Naprzeciw siebie stała armia rosyjska i dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę oddziały polskie. Kanonada armatnia niosła się po polach, kurz przejeżdżających oddziałów konnych mieszał się z dymem z wystrzałów z armat i muszkietów. Szczególnie duże straty wśród wojska polskiego powodowały salwy jednej baterii artylerii rosyjskiej.

Za chwilę kolumna wojska złożona z kosynierów, jak nazywano oddziały chłopów uzbrojonych w kosy, zaczęła przemieszczać się pod osłoną długiego, wąskiego jaru. Dopiero gdy kosynierzy znaleźli się w pobliżu rosyjskiej baterii, wyskoczyli na równinę i rozpoczęli szaleńczy bieg w kierunku armat.

Jako pierwszy do najbliżej stojącej armaty doskoczył Wojciech Bartosz, zdecydowanym ruchem zdarł z głowy czapkę i zagasił nią palący się lont armatni.  Polacy błyskawicznie odwrócili zdobyte armaty i zaczęli ostrzeliwać z nich Rosjan.

Wkrótce rozbity wróg rozpoczął odwrót. Bitwa była wygrana. Po skończonej walce polski dowódca, Tadeusz Kościuszko, dowiedział się o bohaterskiej postawie Wojciecha Bartosza i kazał przyprowadzić do siebie kosyniera, któremu za zasługi nadał nazwisko Głowacki.

Do wojny po stronie Rosji przystąpiły Prusy. Kościuszko został 6 czerwca pokonany przez połączone rosyjsko‑pruskie w bitwie pod Szczekocinami. Ujawniła się tu wielka przewaga liczebna koalicjantów. Przeciwko 15 tysiącom żołnierzy polskich stanęło 29 żołnierzy pruskich i rosyjskich. W obliczu przewagi przeciwnika Kościuszko wycofał się do Warszawy, pod którą nadciągnęły siły prusko‑rosyjskie.

W dniach od 13 lipca do 6 września doszło do oblężenia Warszawy przez połączone siły rosyjsko‑pruskie. Podczas oblężenia ujawnił się inżynieryjny talent Kościuszki, który wykorzystując istniejące już umocnienia, ufortyfikował Warszawę.

Podczas walk o Warszawę udało się wzniecić powstanie w Wielkopolsce. Walnie wspomógł je podjazd kawaleryjski gen. Jana Henryka DąbrowskiegoJan Henryk DąbrowskiJana Henryka Dąbrowskiego. Na wieść o powstaniu król pruski podjął decyzję o odstąpieniu od oblężenia. W takiej sytuacji również Rosjanie wycofali się spod miasta. Był to największy sukces powstania.

Na wieść o zbliżaniu w kierunku Warszawy armii rosyjskiej pod dowództwem Aleksandra SuworowaAleksander SuworowAleksandra Suworowa, która miała połączyć się z innymi wojskami rosyjskimi już działającymi w Rzeczypospolitej, Kościuszko podjął decyzję o wymarszu armii z Warszawy. Jego celem było rozbicie wojsk rosyjskich znajdujących się pod Warszawą. Chodziło o to, aby nie dopuścić do wzmocnienia sił Suworowa.

Do bitwy doszło 10 października w pobliżu wsi Maciejowice. Zakończyła się ona nie tylko klęską wojsk polskich, ale również do niewoli rosyjskiej dostał się ranny w bitwie Kościuszko. Podziałało to deprymująco na stronę polską. Wybrano co prawda nowego naczelnika w osobie Tomasza WawrzeckiegoTomasz WawrzeckiTomasza Wawrzeckiego, ale nie miał ani umiejętności, ani autorytetu Kościuszki.

W dniu 4 listopada 1794 r. wojska rosyjskie Suworowa szturmowały prawobrzeżną część Warszawy, czyli Pragę. Doszło tu do rzezi mieszkańców. Według różnych szacunków zginęło od 5 do 20 tys. ludności cywilnej i żołnierzy polskich. Miało to rzucić postrach i zmusić kierownictwo powstania do kapitulacji.

Warszawa poddała się wojskom rosyjskim. Ostatecznie wojska polskie skapitulowały
16 listopada pod Radoszycami na Kielecczyźnie. Powstanie było zakończone. W 1795 r. przeprowadzono III rozbiór Polski i nasz kraj zniknął z mapy Europy na 123 lata.

Powstanie kościuszkowskie trwało prawie osiem miesięcy. Tyle czasu potrzebowali zaborcy, aby stłumić  zryw niepodległościowy. W jego pierwszych miesiącach powstańcy pod wodzą Tadeusza Kościuszki odnieśli kilka zwycięstw, jednak wraz z wkroczeniem wojsk pruskich i austriackich na teren Rzeczpospolitej szanse powstańców malały. Upadek powstania doprowadził także do III rozbioru Polski.