Oglądając występ iluzjonisty, często zadajemy sobie pytanie: „jak to się stało?”. Podobne odczucia możemy mieć podczas obserwacji eksperymentów chemicznych. Czy to nie jest niesamowite, że łącząc ze sobą dwie substancje o różnych właściwościach, otrzymujemy trzecią, zupełnie inną? Co sprawia, że nauczyciel chemii umie „wyczarować” wybuchające wulkany, ciecz zmieniającą barwy czy chemiczny ogród z rosnącymi w oczach różnokolorowymi „roślinami”?
R5Kbnlp1PyrbI
Rysunek z lewej strony przedstawia iluzjonistę, ubranego w niebieski frak i czerwoną muszkę, który w jednej ręce trzyma niebieski cylinder z czerwonym paskiem, z białym królikiem w środku, a w drugiej różdżkę. Po prawej stronie iluzjonisty zaprezentowane są jego kompletne akcesoria: cylinder, białe rękawiczki, różdżka.
Iluzjonista Przed tobą odkrywanie tajemnic chemii
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Świat zbudowany jest z atomów.
Przypomnij sobie, jak wyglądają na przykład mąka lub gips. Mają postać proszku. Co się stanie, jeśli rozdrobni się jeszcze bardziej ten proszek? Jak małe cząsteczki otrzymamy? Może będą tak mikroskopijne, że w ogóle ich nie zauważymy?
R1OpwSEhExspp
W filmie omówiono dzielenie materii na mniejsze składowe. Gdyby każdy przedmiot podzielić na coraz mniejsze kawałki, to w końcu otrzymalibyśmy pojedyncze atomy.
W filmie omówiono dzielenie materii na mniejsze składowe. Gdyby każdy przedmiot podzielić na coraz mniejsze kawałki, to w końcu otrzymalibyśmy pojedyncze atomy.
Wszystko zbudowane jest z atomów
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
W filmie omówiono dzielenie materii na mniejsze składowe. Gdyby każdy przedmiot podzielić na coraz mniejsze kawałki, to w końcu otrzymalibyśmy pojedyncze atomy.
Jak małe są atomy?
Jak małe są atomy? Jakie mają rozmiary? Kropkę na końcu zdania w książce tworzy około stu miliardów atomów wchodzących w skład tuszu. Gdyby każdy z nich miał średnicę milimetra, to ułożone jeden za drugim utworzyłyby linię długości stu tysięcy kilometrów. Linia ta otoczyłaby całą Ziemię 2,5 raza! Atomy jednego rodzaju mają takie same właściwości. Substancję składającą się z atomów jednego rodzaju nazywamy pierwiastkiem. Atomy miedzi tworzą miedzianą blaszkę, a atomy węgla - grafit ołówka. Znamy 118 pierwiastków, więc także co najmniej tyle różnych atomów. Atomy często łączą się w grupy zwane cząsteczkami. Cząsteczki mogą być zbudowane z atomów tego samego pierwiastka, np. tlen, azot lub z atomów różnych pierwiastków np. woda, glukoza.
RLV4xhdU39Hq4
W filmie omówiono temat budowy materii. Przedstawiony jest pokój oraz różne przedmioty znajdujące się w nim. Lektor omawia każdy z nich.
W filmie omówiono temat budowy materii. Przedstawiony jest pokój oraz różne przedmioty znajdujące się w nim. Lektor omawia każdy z nich.
Budowa materii
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
W filmie omówiono temat budowy materii. Przedstawiony jest pokój oraz różne przedmioty znajdujące się w nim. Lektor omawia każdy z nich.
Przykłady różnych typów budowy materii
R6EqrTqWoZGZY
Seria ilustracji przedstawiająca przykłady budowy materii. Na pierwszej widoczny jest zwinięty drut miedziany, a obok – model atomu miedzi. Model składa się w wielu kulek o miedzianym kolorze. Są one ułożone równomiernie w rzędach.
Drut jest zbudowany z atomów miedzi (symbol chemiczny – Cu)
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RzA59WcQE2F00
Na drugiej ilustracji widoczny jest ołówek z grafitowym rysikiem, a obok – czarne atomy węgla ułożone w równomiernych rzędach.
W środku ołówka znajduje się grafit, w którego skład wchodzą atomy jednego pierwiastka – węgla (C)
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1eEdl5jshu3R
Trzecia ilustracja przedstawia butlę z tlenem oraz model cząsteczki tlenu. Tworzą go dwie czerwone kulki połączone ze sobą.
Tlen (O2) jest gazem zbudowanym z cząsteczek złożonych z dwóch atomów
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1fnT55NJsTC0
Na czwartej ilustracji widoczna jest łyżeczka cukru oraz model cząsteczek cukru, który składa się z czerwonych, białych i szarych kulek połączonych ze sobą.
Cukier składa się z cząsteczek zbudowanych z atomów węgla (C), tlenu (O) i wodoru (H)
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ciekawostka
Dzięki specjalnym urządzeniom można manipulować pojedynczymi atomami. Ekspertom z firmy IBM udało się stworzyć najmniejszą animację świata ukazującą chłopca, który znalazł atom i zaczął się z nim bawić. Wykonanie filmu umożliwił specjalny mikroskop. Za jego zbudowanie uczeni zdobyli w 1986 roku Nagrodę Nobla – najwyższe wyróżnienie w świecie nauki, przyznawane co roku w kilku dziedzinach.
RMTCaaQ7ZfGA9
Zdjęcie z filmu pod tytułem „Chłopiec i jego atom”, nazywanego najmniejszą animacją świata. Przedstawia efekt ruchu atomów powiększonych setki milionów razy, ułożonych w postać chłopca.
Specjaliści z IBM, manipulując pojedynczymi atomami, stworzyli najmniejszą animację świata pod tytułem „Chłopiec i jego atom”
Źródło: IBM 'Moving Atoms: Making The World's Smallest Movie' 2012 edycja: Aleksandra Ryczkowska, dostępny w internecie: (https://www.youtube.com), tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gold
Notatnik
R17TY7A3VUjRk
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
