R16Svd456vPgy1
Ilustracja przedstawia organy. Na środku napis: Epoki w dziejach muzyki – barok

Epoki w dziejach muzyki - barok

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Wstęp

Barok to epoka, która panowała od około 1600 do 1750 roku, rozciągając się pomiędzy renesansem a klasycyzmem. Jest to czas pełen niezwykłego rozkwitu sztuki, gdzie muzyka odzwierciedlała zmieniające się tendencje filozoficzne, społeczne i polityczne tego okresu.

Charakterystyczną cechą muzyki baroku jest bogactwo, ornamentacja i rozmach, które odzwierciedlają zmysłową obfitość tamtej epoki. W tym okresie narodziły się wiele gatunków muzycznych, takich jak operaoperaopera, oratoriumoratoriumoratorium, kantatakantatakantata, suitasuitasuita, pasjapasjapasja czy koncert. Wzrosła także popularność instrumentów klawiszowych, takich jak klawesynklawesynklawesyn i organyorganyorgany, które odegrały kluczową rolę w barokowej muzyce.

Najważniejszymi ośrodkami barokowej muzyki były Włochy, Niemcy, Francja i Austria. Włochy to kolebka opery, gdzie znani kompozytorzy jak Claudio Monteverdi [czytaj: klałdio montewerdi],  Alessandro Scarlatti {czytaj: alessandro skarlatti] i Antonio Vivaldi {czytaj: antonio wiwaldi] tworzyli dzieła, które do dzisiaj zachwycają słuchaczy swoją emocjonalnością i wirtuozeriąwirtuozeriawirtuozerią. Niemcy natomiast były związane z postacią Johanna Sebastiana Bacha [czytaj: johana zibastiana baha], jednego z największych geniuszy w historii muzyki, którego kompozycje do dziś są szczytem osiągnięć baroku.

W tym okresie pojawiło się także nowatorskie podejście do dynamikidynamikadynamiki, tempatempotempa, oraz użycia różnorodnych technik kompozytorskich, takich jak ostinatoostinatoostinato, basso continuobasso continuobasso continuo [czytaj: basso kontinuo] i fugifugafugi, co nadawało muzyce baroku charakterystyczny styl i wyraz.

RuBB5GxM44Lil
Klaes Moleaner „Muzyka baroku”
Źródło: barok.com.pl, licencja: CC BY 3.0.

Barokowe dzieła muzyczne charakteryzują się bogactwem form, kontrastami rejestrówrejestrrejestrów, zdobnictwem w postaci  melizmatówmelizmatmelizmatów i wielogłosowością, rozkwitem polifoniipolifoniapolifonii. Zgodnie z przyjętą w baroku zasadą docere, delectare, movere [czytaj: doczere, delektare, mowere] (z łac. uczyć, bawić, wzruszać), muzyka pełniła też rolę edukacyjną.

Opera
Opera

sceniczny dramat muzyczny

Oratorium
Oratorium

monumentalny utwór wokalno‑instrumentalny, o tematyce przeważnie religijnej

Kantata
Kantata

utwór wokalno‑instrumentalny w nastroju uroczystym, złożony m.in. z arii, duetów i chórów

Suita
Suita

utwór muzyczny złożony z kilku kontrastujących ze sobą części o charakterze tanecznym

Pasja
Pasja

utwór muzyczny podobny do oratorium, oparty na ewangelicznym tekście o męce Chrystusa

Klawesyn
Klawesyn

klawiszowo‑strunowy instrument muzyczny, podobny do fortepianu, w którym naciśnięcie klawisza powoduje szarpnięcie struny

Organy
Organy

największy instrument muzyczny klawiszowy, dęty

Wirtuozeria
Wirtuozeria

doskonałość w wykonywaniu utworów muzycznych

Dynamika
Dynamika

zmiany natężenia dźwięku

Tempo
Tempo

stopień szybkości wykonywania utworu muzycznego

Ostinato
Ostinato

wyrazisty motyw lub temat powtarzający się w utworze wielokrotnie w sposób rytmiczny, występujący najczęściej w basie

Basso continuo
Basso continuo

bas cyfrowany, typ instrumentalnego towarzyszenia, stanowiącego harmoniczną podstawę utworu, stosowany w wielu gatunkach muzycznych okresu 1600–ok. 1750.

Fuga
Fuga

utwór polifoniczny instrumentalny lub wokalny, w którym poszczególne głosy kolejno podejmują temat

Rejestr
Rejestr

część skali dźwiękowej głosu lub instrumentu różniąca się barwą od innych części skali

Melizmat
Melizmat

ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu

Polifonia
Polifonia

muzyka mająca wiele linii melodycznych współbrzmiących ze sobą