Ilustracja przedstawia rozrzucone kartki z zapisem nut oraz leżące na nich skrzypce ze smyczkiem. Na środku napis: Barok w Polsce
Ilustracja przedstawia rozrzucone kartki z zapisem nut oraz leżące na nich skrzypce ze smyczkiem. Na środku napis: Barok w Polsce
Barok w Polsce
Źródło: tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Sięgaj, gdzie wzrok nie sięga...
Lutnictwo na ziemiach polskich
Warto podkreślić, że pierwsze wiadomości o skrzypcach pochodzą z XV wieku i dotyczą polskiego instrumentu pod nazwą skrzypice. Informacje na temat polskich skrzypiec znajdują się również w traktatach Agricoli [czytaj: agrikoli] i Praetoriusa z XVI i XVII wieku.
Na podstawie zachowanych instrumentów z wieków XVII i XVIII wyróżnić można tak zwaną szkołę polską.
Czołowym lutnikiemlutniklutnikiem jest Marcin Groblicz (ok. 1674–1745). Pochodził z Litwy, był nie tylko lutnikiem ale również skrzypkiem, eksperymentatorem, dekoratorem i alchemikiem, który sporo podróżował. Jego instrumenty pochodzą z I połowy XVIII wieku.
Warto wiedzieć, że Marcin Groblicz był jednym z wielu lutników rodu o tym samym imieniu i nazwisku.
O pracy lutnika
Lutnik to osoba, która zajmuje się budową, ale także naprawą instrumentów muzycznych strunowych, w tym skrzypiec, wiolonczel, altówek, kontrabasów i innych. Instrument lutniczy jest instrumentem w całości wykonanym ręcznie przez jedną osobę.
Polecenie 1
Praca lutnika składa się z wielu etapów. Zapoznaj się z informacjami zawartymi na grafikach.
Rw0eDnevvC03E
Na zdjęciu elementy, z których mają być wykonane skrzypce: niepolakierowane, drewniane boczki i płyty spodnie. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe:
Do budowy instrumentów smyczkowych lutnicy stosują zazwyczaj dwa podstawowe gatunki drewna: świerk oraz jawor. Niektórzy budowniczy zamiennie wybierają również jodłę, klon lub brzozę. Jawor potrzebny jest do skonstruowania spodu instrumentu, boczków i szyjki skrzypiec. Ze świerku, nieco lżejszego od jaworu robiony jest wierzch skrzypiec. Wyjątkowego klimatu dodają zapachy gatunków drzew importowanych takich jak: heban, palisander, mahoń czy fernambuk. Z tego ostatniego gatunku wykonywane są akcesoria lutnicze – m.in. kołki, pręty smyczkowe i inne elementy instrumentów i smyczków. Pod ostatnim punktem aktywnym znajduje się zdjęcie kołków. Kołki to drewniane walce lekko zwężające się ku dołowi, z drugiej strony mają uchwyt, który dobrze wpasowuje się między dwa palce, tak aby można było kręcić kołkiem.
Na zdjęciu elementy, z których mają być wykonane skrzypce: niepolakierowane, drewniane boczki i płyty spodnie. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe:
Do budowy instrumentów smyczkowych lutnicy stosują zazwyczaj dwa podstawowe gatunki drewna: świerk oraz jawor. Niektórzy budowniczy zamiennie wybierają również jodłę, klon lub brzozę. Jawor potrzebny jest do skonstruowania spodu instrumentu, boczków i szyjki skrzypiec. Ze świerku, nieco lżejszego od jaworu robiony jest wierzch skrzypiec. Wyjątkowego klimatu dodają zapachy gatunków drzew importowanych takich jak: heban, palisander, mahoń czy fernambuk. Z tego ostatniego gatunku wykonywane są akcesoria lutnicze – m.in. kołki, pręty smyczkowe i inne elementy instrumentów i smyczków. Pod ostatnim punktem aktywnym znajduje się zdjęcie kołków. Kołki to drewniane walce lekko zwężające się ku dołowi, z drugiej strony mają uchwyt, który dobrze wpasowuje się między dwa palce, tak aby można było kręcić kołkiem.
Skrzypce, online‑skills, CC BY 3.0
R1JkZxEs0SZI5
Na zdjęciu płyta wierzchnia skrzypiec w czasie obróbki przez lutnika. Widać dłuto i wióry. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe: Do stworzenia instrumentów lutnik potrzebuje mnóstwo narzędzi. W ruch idą strugi, dłuta, tarniki, pilniki i inne mniej lub bardziej specjalistyczne narzędzia. Należy jednak pamiętać, że najważniejsze są ręce lutnika, jego doświadczenie i intelekt, bez których wszystkie przyrządy byłyby zupełnie nieużyteczne.
Na zdjęciu płyta wierzchnia skrzypiec w czasie obróbki przez lutnika. Widać dłuto i wióry. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe: Do stworzenia instrumentów lutnik potrzebuje mnóstwo narzędzi. W ruch idą strugi, dłuta, tarniki, pilniki i inne mniej lub bardziej specjalistyczne narzędzia. Należy jednak pamiętać, że najważniejsze są ręce lutnika, jego doświadczenie i intelekt, bez których wszystkie przyrządy byłyby zupełnie nieużyteczne.
Narzędzia, szablony, online‑skills, CC BY 3.0
Slajd 2 z 2
R1YDXbQwJGnz71
Na zdjęciu wnętrze pracowni lutniczej. Na stole leżą gotowe, niepolakierowane korpusy skrzypiec.
Źródło: online-skills.
R126ffVOejitl1
Na zdjęciu szyjka i główka skrzypiec w trakcie pracy lutnika. Elementy są niepolakierowane, w główce nie są jeszcze umieszczone kołki. W tle widać narzędzia lutnicze.
Źródło: online-skills.
R1MZ6M6BiU6iu
Zdjęcie przedstawia dłoń kobiety, która w jednej ręce trzyma skrzypce, a w drugiej pędzel z lakierem, którym zabezpiecza instrument. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe: Lutnicy używają najczęściej lakierów spirytusowych lub olejnych, skomponowanych na żywicach naturalnych z egzotycznych drzew - mastyksu, sandaraku, szelaku. Lakier nanosi się na powierzchnię instrumentu wielokrotnie przy pomocy pędzla. Szacuje się, że jest to około dwudziestu warstw i więcej. Nierozłącznym elementem wszystkich lakierów lutniczych są przeróżne barwniki. Mogą być one pochodzenia roślinnego, mineralnego lub też zwierzęcego. Większość z nich posiada piękny zapach. Najczęściej stosowane są wiórki: drewna sandałowego, szafranu, kurkumy czy jeszcze niedawno stosowanego czerwca polskiego – źródło barwnika o pięknej czerwonej barwie.
Zdjęcie przedstawia dłoń kobiety, która w jednej ręce trzyma skrzypce, a w drugiej pędzel z lakierem, którym zabezpiecza instrument. Na ilustracji umieszczono punkty aktywne, pod którymi ukryte są informacje dodatkowe: Lutnicy używają najczęściej lakierów spirytusowych lub olejnych, skomponowanych na żywicach naturalnych z egzotycznych drzew - mastyksu, sandaraku, szelaku. Lakier nanosi się na powierzchnię instrumentu wielokrotnie przy pomocy pędzla. Szacuje się, że jest to około dwudziestu warstw i więcej. Nierozłącznym elementem wszystkich lakierów lutniczych są przeróżne barwniki. Mogą być one pochodzenia roślinnego, mineralnego lub też zwierzęcego. Większość z nich posiada piękny zapach. Najczęściej stosowane są wiórki: drewna sandałowego, szafranu, kurkumy czy jeszcze niedawno stosowanego czerwca polskiego – źródło barwnika o pięknej czerwonej barwie.
Lakierowanie, online‑skills, CC BY 3.0
Lutnik
Lutnik
rzemieślnik budujący skrzypce i inne podobne instrumenty
