Profilaktyka chorób układu moczowego

Ze względu na to, że nerki odpowiadają za usuwanie z szkodliwych substancji, produktów przemiany materii, choroby układu moczowego stanowią poważne zagrożenie dla funkcjonowania całego organizmu.

RJ9CemfrbZzrW

Grafika przedstawia dwa plastikowe pojemniki wypełnione żółtym, półprzeźroczystym płynem – moczem.

Choroby układu moczowego są powodowane najczęściej przez czynniki chorobotwórcze i złą dietę

Do najczęstszych chorób należą zakażenia układu moczowego wywołane obecnością bakterii w drogach moczowych: ostre zapalenie kłębuszkowe nerek, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie cewki moczowej i kamica nerkowa.

Częstą przyczyną chorób układu moczowego są stosowane leki: przeciwbólowe, przeciwgrzybicze, przeciwnowotworowe oraz niektóre antybiotyki. Nadużywanie lub nieuzasadnione stosowanie antybiotyków niszczy mikroflorę fizjologiczną, stanowiącą naturalny mechanizm obronny organizmu, a także przyczynia się do powstawania szczepów opornych na kolejne dawki antybiotyku. Dodatkowo leki te mogą powodować odchylenia od normy parametrów moczu poddawanych analizie laboratoryjnej lub też prowadzić do uszkodzenia i niewydolności nerek – upośledzają m.in. przepływ krwi przez nerki, co prowadzi do zmniejszenia filtracji, a także uszkadzają strukturę nerek (np. kłębuszki nerkowe).

R7AyFuvY13XPd

Ilustracja przedstawia sylwetkę kobiety z wrysowanym układem moczowym. Układ moczowy składa się z dwóch fasolkowatych nerek znajdujących się po obu stronach kręgosłupa, dwóch moczowodów, którymi mocz spływa w dół do pęcherza moczowego. Od pęcherza na zewnątrz organizmu prowadzi cewka moczowa. Po najechaniu kursorem na narząd wyświetlają się informacje o jego możliwych schorzeniach. Nerka: Niewydolność nerki. Objawy: wydalanie zbyt małych lub zbyt dużych ilości moczu, obrzęki, osłabienie, nadciśnienie, przyspieszona praca serca, brak apetytu. Przyczyny: choroby nerek, przewlekłe nieleczone stany zapalne, gwałtowne odwodnienie, cukrzyca. Profilaktyka: ograniczenie ilości spożywania soli, picie ok. 2‑2,5 l wody dziennie, regularne badania moczu. Kamica nerkowa. Objawy: ostry ból w okolicy nerek, podwyższona temperatura, wymioty. Przyczyny: dieta bogata w wapń, przetrzymywanie moczu, spożywanie zbyt małych ilości wody. Profilaktyka: unikanie spożywania produktów bogatych w wapń (spożywania dużych ilości mleka, dieta wegetariańska), picie 2‑2,5 l wody na dobę, regularne oddawanie moczu. Zapalenie pęcherz i cewki moczowej. Objawy: uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, częsta potrzeba oddawania niewielkich ilości moczu, parcie i ból w dolnej części podbrzusza. Przyczyny: wniknięcie bakterii przez cewkę moczową. Profilaktyka: stosowanie higieny układu moczowego, spożywanie dużych ilości płynów, regularne oddawanie moczu.

Ilustracja przedstawia sylwetkę kobiety z wrysowanym układem moczowym. Układ moczowy składa się z dwóch fasolkowatych nerek znajdujących się po obu stronach kręgosłupa, dwóch moczowodów, którymi mocz spływa w dół do pęcherza moczowego. Od pęcherza na zewnątrz organizmu prowadzi cewka moczowa. Po najechaniu kursorem na narząd wyświetlają się informacje o jego możliwych schorzeniach. Nerka: Niewydolność nerki. Objawy: wydalanie zbyt małych lub zbyt dużych ilości moczu, obrzęki, osłabienie, nadciśnienie, przyspieszona praca serca, brak apetytu. Przyczyny: choroby nerek, przewlekłe nieleczone stany zapalne, gwałtowne odwodnienie, cukrzyca. Profilaktyka: ograniczenie ilości spożywania soli, picie ok. 2‑2,5 l wody dziennie, regularne badania moczu. Kamica nerkowa. Objawy: ostry ból w okolicy nerek, podwyższona temperatura, wymioty. Przyczyny: dieta bogata w wapń, przetrzymywanie moczu, spożywanie zbyt małych ilości wody. Profilaktyka: unikanie spożywania produktów bogatych w wapń (spożywania dużych ilości mleka, dieta wegetariańska), picie 2‑2,5 l wody na dobę, regularne oddawanie moczu. Zapalenie pęcherz i cewki moczowej. Objawy: uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, częsta potrzeba oddawania niewielkich ilości moczu, parcie i ból w dolnej części podbrzusza. Przyczyny: wniknięcie bakterii przez cewkę moczową. Profilaktyka: stosowanie higieny układu moczowego, spożywanie dużych ilości płynów, regularne oddawanie moczu.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19tuKq8V

W przypadku trwałego uszkodzenia nerek dochodzi do nagromadzenia we krwi mocznika, nadmiaru wody i soli mineralnych oraz szkodliwych produktów przemiany materii, co prowadzi do zatrucia organizmu. Konieczne jest wówczas oczyszczenie krwi za pomocą zabiegu zwanego dializą, w którym wykorzystuje się tzw. sztuczną nerkędializatorsztuczną nerkę. Zabieg trwa od 4 do 8 godzin i musi być powtarzany 2‑3 razy w tygodniu.

RGXC5fIVWY2Rt

Animacja przedstawia przebieg dializy.

Animacja przedstawia przebieg dializy.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RGXC5fIVWY2Rt

Animacja przedstawia przebieg dializy.

Niektóre choroby nerek (takie jak: nowotwory, zaawansowane choroby zapalne, kamica) lub ich rozległe urazy wymagają pomocy chirurgicznej. Polega ona na częściowym lub całkowitym usunięciu nerki. Po usunięciu jednej nerki druga przejmuje aż 50% jej funkcji.

Zapobieganie chorobom układu moczowego

Aby zapobiec chorobom układu moczowego, należy:

• dbać o codzienną higienę i często zmieniać bieliznę, co ogranicza ryzyko wniknięcia bakterii do dróg moczowych;

• nosić luźną, oddychającą bieliznę, co zapobiega otarciom naskórka i zmniejsza ryzyko infekcji;

• chronić organizm, szczególnie nerki, przed wychłodzeniem, by zapobiec obniżeniu odporności;

• w razie infekcji gardła, zatok lub migdałków doprowadzić do wyleczenia choroby, a tym samym zlikwidować źródło bakterii;

• dbać o regularne opróżnianie pęcherza; zapobiega to gromadzeniu się i rozwojowi bakterii w pęcherzu moczowym;

• ograniczyć spożycie soli i produktów zawierających dużo szczawianów (np. szczawiu, rabarbaru) i wapnia, które sprzyjają powstawaniu osadów i kamieni nerkowych;

• wypijać 2‑2,5 l płynów dziennie, co ułatwia usuwanie z organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych, substancji toksycznych oraz osadów i kamieni.

R13ARKBReU30y

Ilustracja przedstawia przestrzennie odcinek lędźwiowy kręgosłupa. U dołu część miednicy, u góry 3 żebra. Z lewej wrysowana różowa nerka z liliową miedniczką nerkową, przechodząca w moczowód. W miedniczce znajduje się biały, owalny kamień moczowy. Można go wykryć podczas prześwietlenia.

Polecenie 2

R10xMCpUJ4rZU

Ilustracja interaktywna przedstawia chłopca, siedzącego przy biurku. Z lewej butelka z czerwoną zawartością, wyżej znak minus. Po kliknięciu w nią pojawia się układ moczowy z widocznymi kamieniami w nerkach i drogach moczowych. Z prawej butelka z wodą i znak plus. Po kliknięciu w nią w chmurce nad głową chłopca pojawia się symbol osoby, która czuje potrzebę skorzystania z toalety. Na wysokości bioder chłopca widoczny jest jego pęcherz. Po lewej znak zegara wskazujący upływ 50 minut, wyżej czerwony symbol minusa. Po jego kliknięciu wyświetla się zbliżenie na pęcherz z obecnymi w nim karykaturami bakterii. Pod spodem podpis: mnożenie się bakterii. Po prawej znak zegara wskazujący upływ 10 minut, wyżej zielony symbol plus. Po jego kliknięciu wyświetla się chłopiec po wyjściu z toalety. W kolejnej scenie po lewej stronie wyświetla się ilustracja solenia kotleta, nad nią czerwony znak minus. Po jej kliknięciu wyświetla się zbliżenie na pęcherz moczowy z zaznaczonymi kamieniami nerkowymi i podpis: kamienie w nerkach i drogach moczowych, zatrzymywanie wody w organizmie. Po prawej ilustracja przekreślonej solniczki, nad nią zielony symbol plus.

Ilustracja interaktywna przedstawia chłopca, siedzącego przy biurku. Z lewej butelka z czerwoną zawartością, wyżej znak minus. Po kliknięciu w nią pojawia się układ moczowy z widocznymi kamieniami w nerkach i drogach moczowych. Z prawej butelka z wodą i znak plus. Po kliknięciu w nią w chmurce nad głową chłopca pojawia się symbol osoby, która czuje potrzebę skorzystania z toalety. Na wysokości bioder chłopca widoczny jest jego pęcherz. Po lewej znak zegara wskazujący upływ 50 minut, wyżej czerwony symbol minusa. Po jego kliknięciu wyświetla się zbliżenie na pęcherz z obecnymi w nim karykaturami bakterii. Pod spodem podpis: mnożenie się bakterii. Po prawej znak zegara wskazujący upływ 10 minut, wyżej zielony symbol plus. Po jego kliknięciu wyświetla się chłopiec po wyjściu z toalety. W kolejnej scenie po lewej stronie wyświetla się ilustracja solenia kotleta, nad nią czerwony znak minus. Po jej kliknięciu wyświetla się zbliżenie na pęcherz moczowy z zaznaczonymi kamieniami nerkowymi i podpis: kamienie w nerkach i drogach moczowych, zatrzymywanie wody w organizmie. Po prawej ilustracja przekreślonej solniczki, nad nią zielony symbol plus.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D19tuKq8V

Obejrzyj powyższą  animację, a następnie zaproponuj trzy działania, które zmniejszają ryzyko zachorowania na przedstawione  w animacji choroby układu moczowego.

R114CcC0TG3GF

Analiza składu moczu jest podstawowym badaniem diagnostycznym w chorobach układu moczowego

Badanie moczu pozwala na wczesne wykrycie wielu chorób układu moczowego, a także wątroby i serca.

W badaniu ogólnym analizuje się wybrane parametry fizyczne moczu, takie jak barwa i przejrzystość.

• barwa: ciemny kolor moczu może być spowodowany przyjętym posiłkiem (buraki, sztuczne barwniki) lub lekami (antybiotyki), a także oznaczać stany chorobowe np. odwodnienie, zakażenie, krwawienia;

• przejrzystość: zmętnienie wskazuje na zakażenie lub obecność białka.

W badaniach szczegółowych analizie poddaje się osad, w którym ocenia się zawartość erytrocytów, leukocytów, substancji mineralnych, a także bakterii, grzybów i innych organizmów chorobotwórczych.

W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się:

• bakterie – dopuszczalna jest jedynie ich śladowa ilość; większa może być sygnałem infekcji bakteryjnej, niewłaściwego pobrania próbki moczu lub jej nieprawidłowego przechowywania;

• glukoza – jej obecność w moczu może świadczyć o niezdolności nerek do odzyskiwania cukru z moczu pierwotnego albo o podwyższonym poziomie cukru we krwi (cukrzycy);

• erytrocyty – pojawiają się w moczu w przypadku uszkodzenia nerek, zapalenia cewki moczowej lub innych chorób układu moczowego;

• leukocyty - ich obecność wskazuje na stany zapalne w obrębie nerek lub dróg moczowych;

• białka – ich obecność może być spowodowana dużym wysiłkiem fizycznym, gorączką lub uszkodzeniem kłębuszków nerkowych.

To ważne!

• Przykładami chorób układu moczowego są: ostre zapalenie kłębuszkowe nerek, zapalenie pęcherza moczowego i cewki moczowej oraz kamica nerkowa.

• Odpowiednia dieta oraz zdrowe nawyki żywieniowe, a także dbanie o higienę osobistą i o ogólną odporność organizmu są podstawą profilaktyki chorób układu moczowego.

• Picie odpowiedniej ilości wody wpływa dobroczynnie na pracę nerek ułatwiając usuwanie z organizmu czynników chorobotwórczych, substancji toksycznych oraz osadów i kamieni.

• Pacjent z trwałym uszkodzeniem nerek jest poddawany dializie, podczas której jego krew jest oczyszczana.

• Analiza składu moczu jest podstawowym narzędziem w diagnostyce chorób układu moczowego.

Na pożegnanie

1

Ćwiczenie 8

RG9qDq6ZVfzEo

Grafika przedstawia wyniki badań moczu. Analiza ogólna. Kolor moczu - żółty. Klarowność - przejrzysty. Odczyn pH 5 (norma 4,8 - 7,4). Ciężar właściwy 1,017 (norma 1,015‑1,03). Leukocyty - nieobecne (norma neg. <10/ul). Azotyny - nieobecne (norma negatywny). Białko 23mg/dl (norma <15mg/dl). Glukoza 18,5mg/dl (norma <15mg/dl). Ketony - nieobecne (norma neg.<5mg/dl). Urobilinogen norma (norma <0,2/dl). Bilirubina - nieobecne (norma <0,2/dl). Erytrocyty - nieobecne (norma <5ul). Weryfikacja mikroskopowa osadu. Nabłonki płaskie - nieliczne. Leukocyty - od 1 do 3 (norma od 0 do 5). Bakterie - nieliczne.

R10PvrxkJ9LPS

(Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Przypomnij sobie, jaki jest prawidłowy skład moczu. O czym może świadczyć obecność w nim poszczególnych elementów? Zwróć uwagę, jakie normy obowiązują przy poszczególnych składnikach moczu.

Pokaż odpowiedź

Przedstawione wyniki badań pokazują, że w moczu pacjenta, od którego pobrano próbkę, znajduje się białko oraz glukoza. Świadczy to prawdopodobnie o występującej u tego pacjenta cukrzycy.