Jak napisać własną baśń?
Warto wiedzieć!
Jak pisać?Opowiadanie to jedna z najstarszych form komunikowania się ludzi. Jest relacją ze świata zdarzeń i odnajdziemy tę formę w najstarszych zachowanych tekstach kultury, np. w eposacheposach HomeraHomera, w Biblii, w MahabharacieMahabharacie czy w średniowiecznychśredniowiecznych eposach rycerskicheposach rycerskich. Ludzie od najdawniejszych czasów chętnie słuchali opowieści, które poszerzały ich wiedzę o świecie, pozwalając im w ten sposób przekraczać krąg przestrzeni ich aktywności, oczekiwali nie tylko wiernej (realistycznej) relacji, ale także tematów dotyczących niezwykłości, cudowności, dziwności itp. Tak więc słuchanie opowieści nie tylko wypełniało czas, ale zaspokajało ciekawość świata i ludzi. Opowiadania trafiły z czasem do podręczników szkolnych jako tzw. czytanki, pełniąc funkcje edukacyjneedukacyjne.
Źródło: Michał Kuziak, Sławomir Rzepczyński, Jak pisać?, Bielsko-Biała 2005, s. 42.
Na podstawie powyższego tekstu wymień funkcje, jakie pełni opowiadanie od najdawniejszych czasów.
Podaj 5 synonimów czasownika „opowiedzieć”.
Wyjaśnij, w jaki sposób należy opowiadać historię, aby zainteresować odbiorcę.
Kompozycja opowiadania/baśni.
Kompozycja opowiadania powinna być przemyślana. Należy je zaplanować tak, by zaciekawić odbiorcę. Warto pamiętać, że ma ono określoną budowę:
Wstęp.
Tutaj znajdują się informacje o czasie i miejscu rozgrywających się wydarzeń. W baśniach występują stosowne formułki: dawno temu, za górami, za lasami. We wstępie zostają wprowadzeni bohaterowie, a także nakreślone okoliczności, w których będzie się rozgrywała akcja.Rozwinięcie.
Tutaj rozgrywa się cała akcja opowiadania/baśni. Należy przedstawić zdarzenia tak, by były ze sobą powiązane w relacje przyczynowo‑skutkowe i zmierzały do określonego rozwiązania. Wydarzenia powinny mieć przyczynę i skutek. Elementy prawdopodobne powinny mieszać się z fantastycznymi. Fantastyczne przedmioty na pewno uatrakcyjnią akcję.Zakończenie.
Tutaj akcja opowiadania/baśni zostaje rozwiązana i może pojawić się puentapuenta. Baśnie powinny mieć szczęśliwe zakończenie i morałmorał.
Zapoznaj się z podanym poniżej ciągiem przyczynowo‑skutkowym, a następnie uzupełnij podane przykłady.
zazdrość czarownicy → przygotowanie zatrutego jabłka → otrucie królewny
Czasowniki w opowiadaniu wskazują na ruch. Informują, że coś zmienia się w świecie, który jest opisywany. Dostarczają informacji o tym, co się dzieje, gdzie coś/ktoś się znajduje i w jakim jest stanie. Ich funkcją jest więc dynamizowaniedynamizowanie akcji.
Źródło: pexels, domena publiczna.
Wyobraź sobie scenę, w której dużo się dzieje (np. surferzy surfujący na wysokich falach). Zaproponuj tytuł dla takiej sceny, a także stwórz trzy wypowiedzenia dynamizujące akcję.
Świat przedstawiony, to świat stworzony przez autora w dziele literackim, na który składają się:
przestrzeń, miejsce w którym rozgrywa się akcja,
zakres czasu, w którym rozgrywają się wydarzenia,
bohaterowie,
wydarzenia (zdarzenia, wątki przedstawione w utworze).
Retrospekcja, to inaczej spojrzenie w przeszłość; w utworze literackim polega na przypominaniu przeszłych wydarzeń.
Ważnym elementem struktury opowiadania jest narrator, osoba opowiadająca o świecie przedstawionym w utworze literackim.
W opowiadaniu może występować:
narracja pierwszoosobowa – narrator jest bezpośrednim uczestnikiem opisywanych wydarzeń, ma ograniczoną wiedzę, używa czasowników w pierwszej osobie: „widziałem”, „doświadczyłem”, „zauważyliśmy”;
narracja trzecioosobowa – narrator nie jest uczestnikiem, ale tylko obserwatorem opisywanych wydarzeń, zna myśli, uczucia, zamierzenia bohaterów, jego wiedza o świecie przestawionym jest nieograniczona, używa czasowników w trzeciej osobie: „widział”, „doświadczał”, „zauważyli”, nazywany jest często narratorem wszechwiedzącym.
Przyjrzyj się poniższej ilustracji. Zredaguj krótką opowieść, w której opiszesz spotkanie smoka i dziewczynki. Zastosuj narrację pierwszo– lub trzecioosobową.
Zredaguj krótką opowieść o spotkaniu smoka z dziewczynką. Dziewczynka stoi na wysokiej skale i nagle pojawia się smok. Zastosuj narrację pierwszo– lub trzecioosobową.
Motywy baśniowe
Baśniowe postacie
Baśniowe przedmioty
Przed napisaniem własnej baśni, popracuj ze słownikiem synonimów (wyrazów bliskoznacznych). Aby uniknąć powtarzania wyrazów w bliskim sąsiedztwie dopisz wyrazy bliskoznaczne do czasowników:
Sprawdź, czy umiesz!
Jednym z elementów, z których składa się opowiadanie/baśń, jest opis. Wzbogaca tekst i sprawia, że jest on ciekawszy dla czytelnika. Przeredaguj poniższy fragment charakterystyki głównego bohatera, dodając elementy opisu.
Smok mieszkał na wysokiej skale. (opisz jak wyglądał smok) Rozciągał się stąd wspaniały widok (opisz krajobraz widziany z wysokiej skały). Któregoś ranka, na sąsiednich skałach pojawiły się dwa smoki. (opisz jak wyglądały).
Przekształć w podanym poniżej tekście narrację pierwszoosobową na trzecioosobową.
Pewnego dnia, gdy wygrzewałem swoje łuski na wielkim kamieniu nad brzegiem morza, słońce przysłonił mi nadlatujący smok. Złoty smok! Nigdy nie słyszałem o złotych smokach. Zawsze mówiono mi, że wszystkie są czerwone. O takim, jak ten, który wylądował właśnie przede mną, czytałem tylko w legendach. Ale teraz widziałem go na własne oczy. Długo się mu przyglądałem, oniemiały z zachwytu. Zauważyłem, że złoty smok również wbija we mnie wzrok. Wyglądał mi na zaskoczonego nie mniej niż ja. Przywitał się grzecznie i powiedział, że wprawiłem go w konsternacjękonsternację. Nigdy bowiem nie widział czerwonego smoka.
Napisz własną baśń, w której pojawią się motywy oraz wątki baśniowe połączone ze sobą w ciekawy i logiczny sposób.
Przed przystąpieniem do pracy przemyśl przebieg zdarzeń, wyodrębnij główne wydarzenia, przemyśl miejsca, w których umieścisz akcję, nakreśl sylwetki bohaterów. Zadbaj, aby w baśni znalazły się postacie, wydarzenia i przedmioty fantastyczne. Na końcu umieść morałmorał.
Słownik
rozmowa co najmniej dwóch osób
zwiększać tempo jakiegoś działania; ożywiać, uintensywniać
(inaczej: epopeja) dłuższy utwór, zwykle wierszowany, którego tematem są dzieje bohaterów przedstawione na tle ważnych i przełomowych dla danej społeczności wydarzeń historycznych
dłuższy utwór, zazwyczaj wierszowany, ukazujący losy legendarnych, historycznych rycerzy na tle ważnych wydarzeń historycznych
grecki pisarz; uważany za twórcę poezji epickiej; autor Iliady oraz Odysei
zakłopotanie, zmieszanie
tytuł poematu, jednego z głównych dzieł literatury indyjskiej
wypowiedź jednego bohatera
pouczający wniosek, który można wyciągnąć z jakiegoś wydarzenia, sytuacji, utworu
osoba wypowiadająca się w utworze epickim, nadawca wypowiedzi
wyraziste zakończenie utworu stanowiące podsumowanie jakiejś wypowiedzi lub utworu literackiego
okres w historii Europy, rozpoczynający się po upadku cesarstwa rzymskiego i trwający do odkrycia przez Kolumba Ameryk