1. Podział administracyjny Polski
Czy wiesz, gdzie mieszkasz? Odpowiedź na to pytanie wydaje się banalnie prosta, gdyż z pewnością znasz nazwę swojej miejscowości (miasta lub wsi). Jednak z podaniem informacji, do którego województwa, powiatu i gminy ona należy, możesz mieć już trudności. W tym e‑materiale poznasz zasady podziału administracyjnego Polski, dzięki czemu w przyszłości takie pytanie nie będzie stanowiło dla ciebie żadnego problemu.

Wyjaśnisz zasady podziału administracyjnego Polski.
Wymienisz województwa i ich stolice oraz wskażesz je na mapie.
Określisz położenie swojego miejsca zamieszkania na mapie administracyjnej Polski.
Opiszesz położenie regionu, w którym mieszkasz.
Dawne podziały administracyjne Polski
Obszar niemal każdego państwa na świecie ma swój własny, wewnętrzny podział administracyjnypodział administracyjny. Istnieje on po to, by łatwiej zarządzać krajem. Polska obecnie podzielona jest na 16 województw. Województwa podzielone są na powiaty, te z kolei na gminy. Taki podział administracyjny obowiązuje u nas od 1999 roku.
Po II wojnie światowej, od czerwca 1946 roku, istniało w Polsce 14 województw. W 1950 roku liczba województw została zwiększona do 17, ponieważ kilka dużych województw na Ziemiach Zachodnich podzielono na mniejsze.
W 1975 roku zaczął obowiązywać podział na 49 województw.

Aktualny podział administracyjny Polski
Obecnie w Polsce istnieje trójstopniowy podział administracyjny (terytorialny).
1 stycznia 1999 roku utworzono 16 województwwojewództw (I stopień). Na terenie każdego województwa wydzielono powiatypowiaty (II stopień), które zaś podzielono na gminygminy (III stopień).

Czy wiesz, że województwa kujawsko‑pomorskie i lubuskie mają po dwie stolice? W kujawsko‑pomorskim są to Bydgoszcz i Toruń, a w lubuskim – Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra. W Bydgoszczy i Gorzowie Wielkopolskim znajdują się siedziby wojewodów oraz większość urzędów administracji państwowej, natomiast w Toruniu i Zielonej Górze mieszczą się siedziby sejmików wojewódzkich oraz organów administracji samorządowej.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pf5uaZxVl
Mapy województw z podziałem na powiaty i gminy
Wykonaj poniższe polecenia.
Wskaż na mapie województwo, w którym mieszkasz. Odczytaj nazwę jego stolicy. Odczytaj nazwy sąsiednich województw oraz ich stolic.
Na interaktywnej mapie administracyjnej powiększ mapę swojego województwa i odszukaj powiat, w którym mieszkasz. Czy jest to powiat ziemski czy grodzki? Odczytaj nazwy sąsiednich miast powiatowych.
Z zestawu map wybierz mapę swojego województwa, powiększ ją i odszukaj gminę, w której mieszkasz, lub w której znajduje się twoja szkoła. Czy jest to gmina: miejska, wiejska czy miejsko‑wiejska? Odczytaj nazwy sąsiednich miejscowości gminnych.
Wykonaj poniższe polecenia.
Wymień województwo w którym mieszkasz oraz jego stolicę. Dodatkowo podaj nazwy sąsiednich województw.
Podaj nazwę powiatu w którym mieszkasz oraz powiedz czy jest to powiat ziemski czy grodzki.
Podaj nazwę gminy w której mieszkasz oraz powiedz czy jest to gmina miejska, wiejska czy miejsko‑wiejska.
Nazwy województw często pochodzą od nazw krain historycznych lub geograficznych. Mimo że są to nazwy własne, można je pisać małą literą, np. województwo mazowieckie, województwo podkarpackie. Nazwy powiatów i gmin zazwyczaj pochodzą od ich głównych miast (stolic), z tą jednak różnicą, że nazwa powiatu ma formę przymiotnikową (np. powiat oleśnicki), a gmina rzeczownikową (np. gmina Dobroszyce). Dlatego też nazwy powiatów piszemy małą literą, a nazwy gmin wielką.
W nazewnictwie powiatów można znaleźć kilka wyjątków, np. powiat tatrzański ze stolicą w Zakopanem czy powiat bieszczadzki ze stolicą w Ustrzykach Górnych. Są też nazwy pochodzące od dwóch miast, np. powiat strzelecko‑drezdenecki czy powiat ropczycko‑sędziszowski. Zdarzają się również takie nazwy stolic powiatów, od których dosyć trudno utworzyć odpowiednio brzmiącą formę przymiotnikową — stąd mamy na przykład powiat suski od Suchej Beskidzkiej czy powiat niżański od miasta Nisko.
Zapisz poprawne nazwy jednostek administracyjnych, w których znajduje się twoja miejscowość.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Pf5uaZxVl
Wydrukuj poniższe tabele i wpisz do nich nazwy odpowiednich jednostek podziału administracyjnego (województwo, powiaty, gminy). Wpisz też nazwę swojej miejscowości oraz ewentualnie nazwy dzielnic, osiedli i sołectw (wsi). Skorzystaj z dokładnej mapy administracyjnej lub ze stron internetowych samorządów lokalnych.
Podsumowanie
W Polsce obowiązuje trójstopniowy podział administracyjny.
Podział Polski na mniejsze jednostki terytorialne umożliwia lepsze zarządzanie administracyjne państwem i sprawniejsze funkcjonowanie służb publicznych.
Po II wojnie światowej liczba województw w Polsce zmieniała się kilkakrotnie; od 1999 roku funkcjonuje 16 województw.
Nazwy województw mają pochodzenie historyczne lub geograficzne.
Stolice województw, powiatów i gmin są siedzibami lokalnych władz.
Słownik
jednostka podziału terytorialnego III stopnia
jednostka ukształtowania terenu o krajobrazie odmiennym niż w sąsiednich jednostkach; różnice mogą występować w pokryciu terenu roślinnością czy zabudowaniami, a także w zaludnieniu, klimacie, budowie geologicznej
podział obszaru całego państwa na mniejsze jednostki terytorialne służący usprawnieniu życia i działalności jego mieszkańców, np. zarządzania krajem przez administrację państwową i samorządową (lokalną), funkcjonowania służby zdrowia, szkolnictwa, wymiaru sprawiedliwości itp.
jednostka podziału terytorialnego II stopnia (po raz pierwszy powiaty w Polsce wprowadzono w drugiej połowie XIV wieku)
obejmują obszary większych miast (jednej gminy miejskiej), które liczą ponad 100 tys. mieszkańców lub do końca 1998 roku były stolicami dawnych województw (poza Ciechanowem, Piłą i Sieradzem)
obejmują obszary kilku leżących obok siebie gmin zarówno miejskich, jak i wiejskich
jednostka podziału terytorialnego I stopnia
Ćwiczenia
Wskaż prawidłową odpowiedź.
Ilustopniowy podział terytorialny (administracyjny) funkcjonuje w Polsce?
Ilustopniowy podział terytorialny (administracyjny) funkcjonuje w Polsce? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
- dwustopniowy: województwa, gminy
- czterostopniowy: województwa, powiaty, gminy, sołectwa
- trójstopniowy: województwa, powiaty, gminy
Do każdej nazwy województwa dopasuj nazwę jego stolicy.
Uzupełnij tekst odnoszący się do województw naszego państwa.
Niektóre nazwy województw są podobne do nazw krain geograficznych. Często też województwa zajmują podobne obszary jak krainy geograficzne. Przenieś lokalne człony nazw do odpowiednich kategorii. Każdy człon pasuje tylko do jednej kategorii.
Niektóre nazwy województw są podobne do nazw krain geograficznych. Często też województwa zajmują podobne obszary jak krainy geograficzne. Przenieś lokalne człony nazw do odpowiednich kategorii. Każdy człon pasuje tylko do jednej kategorii.
Wielkopolskie(a), Świętokrzyskie, Pomorskie, Śląskie(a), Małopolskie(a), Podlaskie(a), Lubuskie, Lubelskie(a), Mazowieckie(a)
| Województwo, Pojezierze i Nizina | |
|---|---|
| Województwo i Pojezierze | |
| Województwo i Nizina | |
| Województwo i Wyżyna | |
| Województwo i Góry |















