Notatnik

RgwyZqMuLKpvd
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wraz z postępem ingerencji człowieka w przyrodę wiele gatunków roślin i zwierząt staje się zagrożonych wyginięciem. Organizmy te nie tylko są wyjątkowymi okazami, są też niezbędnym elementem środowiska, w którym żyją. Jeżeli nie będziemy ich chronić, doprowadzimy do wyginięcia tych gatunków roślin i zwierząt, a tym samym do zniszczenia przyrody, a może nawet do własnej zagłady.

RG8ZRamz7U8O7
Stado żubrów w Puszczy Białowieskiej
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.pl, licencja: CC BY 4.0.

Na czym polega ochrona gatunkowa roślin i zwierząt?

Ochrona gatunkowa jest formą ochrony przyrody, która ma na celu zachowanie w przyrodzie rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków tych organizmów. Chronionych roślin i grzybów nie wolno zrywać, zaś na chronione zwierzęta nie wolno polować. Bardzo często rośliny, zwierzęta i grzyby chroni się wraz z siedliskamisiedliskosiedliskami, w których żyją. Istnienie gatunku jest bowiem często niemożliwe poza ściśle określonymi warunkami. Szczególnie dużo uwagi poświęca się gatunkom kluczowymgatunek kluczowygatunkom kluczowym.

Organizmy mogą być objęte ochroną ścisłą lub częściową. Rośliny, zwierzęta i grzyby pod ochroną ścisłą są chronione przez cały czas, a te pod ochroną częściową jedynie w określonym okresie w roku, np. zwierzęta, kiedy opiekują się młodymi. Rośliny objęte ochroną częściową można zbierać w ograniczonych ilościach, np. w celach leczniczych. Na zwierzęta częściowo chronione można w pewnych okresach polować.

Ciekawostka

Bardzo ważnymi gatunkami kluczowymi są dzięcioły. Mają one wielki wpływ na występowanie wielu innych zwierząt. Wykuwają w drzewach dziuple, z których nie zawsze jednak korzystają. Dziuple takie służą za schronienie dla innych ptaków, a niektóre nadrzewne zwierzęta gromadzą tam swoje zapasy na zimę.

REsSIQGSqKr9N
Dzięcioł czarny wykuwa kilka dziupli, zanim zdecyduje się zamieszkać w jednej z nich. Z pozostałych, pustych dziupli korzystają inne zwierzęta
Źródło: Frank Vassen, Flickr, licencja: CC BY 2.0.

Poznaj niektóre rośliny chronione w Polsce

Roślin objętych ochroną ścisłą nie wolno umyślnie niszczyć, ścinać ani zrywać. Nie można ich także sprzedawać ani wywozić poza granice naszego kraju.
Do roślin objętych ochroną ścisłą w Polsce należą m.in. brzoza karłowata, lilia złotogłów, mikołajek nadmorski, obuwik pospolity, sasanka zwyczajnaszarotka alpejska. Rośliny objęte ochroną częściową to na przykład śnieżyczka przebiśnieg, cis pospolity, sosna limbakosodrzewina.

1

Poznaj wybrane zwierzęta chronione w Polsce

Zwierząt objętych ochroną nie wolno zabijać, chwytać, płoszyć, umyślnie niszczyć ich gniazd i jaj ani nor. Nie można ich niepokoić w okresie, kiedy odchowują młode. Nie wolno także nimi handlować.

W Polsce objęte ochroną ścisłą są m.in. żaba trawna, kumak nizinny, bocian czarny, zimorodek zwyczajny, puchacz zwyczajny, kozica tatrzańska, żubr europejski, niedźwiedź brunatny, ryś euroazjatycki, foka szara, jesiotr ostronosy. Ściśle chronione są również niektóre owady, np. modliszka, niepylak apollo, a także wybrane ślimaki, np. igliczek karpacki oraz pająki, np. strojniś nadobny.

1
Ciekawostka

Ważną rolę w ochronie przyrody pełnią obecnie ogrody zoologiczne. Dawniej służyły jedynie temu, by można było obejrzeć rzadkie i egzotyczne gatunki zwierząt. Dzisiaj wspierają także ich ochronę. W ogrodach tych żyją zwierzęta silnie zagrożone wyginięciem. Dzięki temu istnieje możliwość rozmnożenia ich i ponownego przywrócenia do środowiska naturalnego.

R9PmEy8uHzEYc
Wybieg nosorożców białych w Nowym Ogrodzie Zoologicznym w Poznaniu. Na wolności przebywa tylko kilkadziesiąt nosorożców białych. Znacznie więcej żyje obecnie w ogrodach zoologicznych
Źródło: Jonas Löwgren, Flickr, licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie

  • Organizmy są od siebie wzajemnie zależne, np. stanowią dla innych pożywienie lub same się nimi żywią.

  • Rzadkie i zagrożone wyginięciem gatunki roślin, zwierząt i grzybów są objęte ochroną gatunkową.

  • Ochrona gatunkowa może być ścisła (całkowita) lub częściowa (np. w okresie rozmnażania i odchowywania młodych albo w niektórych miejscach).

Sprawdź, jak rozumiesz!

11
Ćwiczenie 1
RJFi6rv24SDn1
Zaznacz nazwy 4 gatunków roślin podlegających w Polsce ochronie. Możliwe odpowiedzi: 1. mikołajek nadmorski, 2. stokrotka pospolita, 3. mniszek lekarski, 4. sasanka zwyczajna, 5. szarotka alpejska, 6. lilia złotogłów, 7. koniczyna polna, 8. babka zwyczajna
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R2iIvMUJBdl8v
Zaznacz nazwy 4 gatunków zwierząt objętych w Polsce ścisłą ochroną. Możliwe odpowiedzi: 1. kozica tatrzańska, 2. świstak tatrzański, 3. dzik euroazjatycki, 4. bocian czarny, 5. wilk szary, 6. sarna europejska
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 3
RoO3RCSfCKfr6
Ochroną gatunkową objęte są w Polsce następujące organizmy: Możliwe odpowiedzi: 1. tylko rośliny i zwierzęta., 2. rośliny, zwierzęta i grzyby., 3. tylko zwierzęta., 4. tylko rośliny.
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 4
RITAgxt10tmpx
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Forma ochrony gatunkowej umożliwia odławianie zwierząt i chwytanie roślin w określonych miejscach i czasie., 2. Największa krajowa sowa objęta ścisłą ochroną., 3. Ssak drapieżny chroniony w Polsce., 4. Gatunek sosny chroniony w Polsce., 5. Gatunek, którego występowanie w ekosystemie jest konieczne do istnienia innych organizmów., 6. Motyl chroniony w Polsce., 7. Drzewo iglaste chronione w Polsce od wieków.
Źródło: Katarzyna Lech, licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑azure

Notatnik

RzIp1W0m27dkb
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.