Spójnik - wyraz, który łączy

Warto wiedzieć!

Czy zastanawiałeś się kiedyś, czym zajmuje się spawacz albo złotnik? Jeśli tak, to wiesz, że spawacz, łączy ze sobą, czyli spaja różne metalowe elementy np. rury, za pomocą specjalnego urządzenia po to, aby powstała z tego większa konstrukcja. Z kolei złotnik zajmuje się biżuterią np. naprawia zerwany łańcuszek, czyli łączy zerwane ogniwa. Spójnik natomiast to wyraz, który ma wiele wspólnego z powyższymi zawodami, on również spaja, ale nie metal, lecz części wyrazów, które tworzą językową konstrukcję -  zdanie.

Spójnik to nieodmienna część mowy, której zadaniem jest trwałe łączenie ze sobą wyrazów oraz  zdań w większe całości. Czasem bywa mylony z przyimkiem, również nieodmienną częścią mowy, która podobnie jak spójnik nie może występować samodzielnie ani też odmieniać się.

Przykładowe spójniki: i, oraz, ani, ni, bądź, lecz, lub, albo, zatem, toteż, więc, ale, a, np.:  Padał deszcz, zatem wzięłam parasolkę. Zjem lody, ale zrezygnuję z kolacji.

Treści dwóch lub kilku zdań możemy przeciwstawiać sobie również za pomocą spójników (prostych): ale, lecz, jednak, zaś, natomiast oraz (złożonych): z kolei, nie tylko, ale także, z jednej strony, z drugiej strony zaś, np. Turyści byli już zmęczeni, ale nie chcieli robić postoju.

Treści zdań składowych mogą się również wykluczać (rozłączać) za pomocą spójników prostych: albo, lub, czy, bądź, np. Turyści odpoczną albo mimo zmęczenia pójdą dalej.

Treść zdań składowych mogą się również łączyć się za pomocą spójników, np.:  i, oraz, ani, ni, jak, też, jakże, także, np.: Koleżanka poszła na dłuższy spacer i zrobiła dużą liczbę kroków.

Treść jednego zdania składowego może również wynikać z drugiego przy pomocy spójników, np.: więc, zatem, toteż, dlatego, np. Padał deszcz, więc ubrałam kalosze.

RgrSgxD5QcyiG

Ilustracja zawiera informacje na temat interpunkcji przed i po spójnikach. Plansza ma jasne tło, a napisy są czarne i kolorowe. Na górze ilustracji znajduje się zapisany drukowanymi literami napis: SPÓJNIK A PRZECINEK. Napis jest podkreślony. Pod nim znajduje się informacja: W zdaniu pojedynczym PRZECINEK STAWIAMY przed spójnikami przeciwstawnymi, wynikowymi oraz podrzędnymi, np. ale, lecz, więc, bo, gdy... Pod nią zamieszczono zdanie: PRZECINKA NIE STAWIAMY przed spójnikami łącznymi i rozłącznymi, jeśli występują one w zdaniu tylko raz. Pod informacją jest podkreślony zapis: Uwaga! Jeśli spójnik wystąpi więcej niż raz, wtedy stawiamy przecinek. Pod spodem przykładowe zdanie ze spójnikami: Np. Pójdę i do kina, i do teatru. pod nim kolejne zdanie: Nie przyjdę ani do ciebie, ani do Olki.

Sprawdź, czy umiesz!