Na ilustracji widać cztery stare, metalowe lampy ustawione od największej do najmniejszej. Są to lampy na olej lub oliwę, mają kształt dzbanów z ozdobnym przykryciem. Stoją w rzędzie przy ceglastym murze. Są koloru ciemnego, metalicznego, a jedna z nich jest jaśniejsza - w kolorze cyny. Lampy odnoszą się do panien z przypowieści "O pannach roztropnych i nieroztropnych".
Na ilustracji widać cztery stare, metalowe lampy ustawione od największej do najmniejszej. Są to lampy na olej lub oliwę, mają kształt dzbanów z ozdobnym przykryciem. Stoją w rzędzie przy ceglastym murze. Są koloru ciemnego, metalicznego, a jedna z nich jest jaśniejsza - w kolorze cyny. Lampy odnoszą się do panien z przypowieści "O pannach roztropnych i nieroztropnych".
Przypowieść O pannach roztropnych i nieroztropnych
Lampy oliwne
Źródło: pixabay.com, licencja: CC BY 3.0.
Warto wiedzieć!
Czy zdarzyło ci się znaleźć w sytuacji, w której żałowałeś, że z powodu lenistwa lub własnej bezmyślności nie zrobiłeś czegoś ważnego i musiałeś ponieść tego konsekwencje? Być może masz podobne doświadczenia lub znasz kogoś, kto przykładowo otrzymał złą ocenę, ponieważ stracił czas na oglądaniu filmików w sieci i nie nauczył się na sprawdzian albo zachorował, bo za słabo się ubrał pomimo prośby mamy o założenie czapki i szalika w zimie, czy też nie miał za co kupić wody do picia, ponieważ wydał całe kieszonkowe już w pierwszym dniu wycieczki szkolnej.
Polecenie 1
Przypomnij sobie przykłady swojego lekkomyślnego zachowania lub twoich znajomych i zapisz je.
RSZK10fOcDf7Q
Polecenie 2
Wyjaśnij, co to znaczy według ciebie być nieroztropnym.
R14VBpPOTpz69
Mądrość, zdolność przewidywania, roztropność to temat przypowieściprzypowieśćprzypowieściO pannach roztropnych i nieroztropnych, w której Jezus nawiązuje do zwyczajów związanych z uroczystościami weselnymi, aby na tym przykładzie dać wskazówkę życiową.
Uroczystości weselne w czasach Jezusa
W czasach Jezusa uroczystości weselne mogły trwać nawet 7 dni, a małżeństwa były zawierane w dwóch etapach. Pierwszy z nich przypominał dzisiejsze zaręczyny i był to pewien kontrakt ślubny, na mocy którego ojciec panny młodej zrzekał się prawa do decydowania o niej, a władzę tę przejmował mąż. Młodzi jednak musieli mieszkać oddzielnie w swoich domach rodzinnych, chociaż formalnie byli już małżeństwem. Po roku od tego czasu, miał miejsce drugi etap, który był połączony z ucztą weselną. Od tego momentu małżonkowie rozpoczynali wspólne życie i mogli zamieszkać już razem.
Uroczystości weselne były poprzedzone dwiema procesjami – pierwszej, w której brały udział kobiety towarzyszące narzeczonej, oraz drugiej – prowadzonej przez gości pana młodego. Trwające 7 dni ceremonie weselne rozpoczynały się wieczorem, co miało szczególne znaczenie dla biorących w nich udział panien, prowadzących ten orszak. Każda z nich powinna była mieć ze sobą lampę oliwną, aby oświetlać drogę weselnikom, ponieważ procesja przemierzała ciemne zaułki ulic, którymi przechodził orszak weselników. Brak wystarczającej ilości oliwy w lampie mógł spowodować trudności związane z oświetleniem drogi, dlatego panny, których lampki nie świeciły, były niepotrzebne na weselu.
Ciekawostka
W czasach Jezusa małżeństwa zawierano bardzo młodo, narzeczona miała około 12‑13 lat, a narzeczony 18.
RhKOMywC6JTz0
Obraz przedstawia scenę biblijną. Po lewej stronie widać pięć młodych kobiet z rozpuszczonymi, jasnymi włosami. Ubrane są w długie, jasne suknie, na głowach mają chusty. Stoją blisko siebie, każda z nich trzyma w prawej dłoni lampę oliwną. Kobieta stojąca najbliżej centrum ma wyciągniętą lewą rękę. Po prawej stronie obrazu również znajduje się pięć młodych kobiet, o podobnym wyglądzie i stroju, trzymają lampy oliwne. Kobieta znajdująca się najbliżej centrum obrazu klęczy, wyciągając prawą dłoń w kierunku stojących po lewej stronie panien. Znajdujące się za nią panny klęczą z uniesionymi rękami. W tle widać fragment budowli oraz pagórki. Zapada zmrok.
Przypowieść O pannach roztropnych i nieroztropnych
Źródło: William Blake, 1822, Galeria Tate, Londyn, domena publiczna.
RVND3lDMOkHA0
Czarno‑biała ilustracja przedstawia scenę biblijną. Na pierwszym planie widać pięć kobiet ubranych w długie suknie, każda z nich trzyma w dłoni lampę oliwną. Ich twarze zwrócone są w lewą stronę, gdzie na podwyższeniu, obok kolumny stoi Jezus ubrany w luźną szatę, koronę, wokół której jaśnieje aureola. Wyciąga ręce w kierunku kobiet. W tle widać plan, na którym stoi pięć postaci w długich szatach. Za nimi znajdują się budynki miejskie.
Ilustracja do przypowieści O pannach roztropnych i nieroztropnych
Źródło: K. Feofan, drzeworyt, domena publiczna.
przypowieść
przypowieść - gatunek epicki ( pisanany prozą) o charakterze dydaktycznym, czyli pouczającym, służący przekazywaniu prawdy moralnej; przypowieść ma formę niewielkiej fabularnej historii, która przedstawia schematycznie skonstruowanych bohaterów (często skontrastowanych) w typowych życiowych sytuacjach; właściwa interpretacja przypowieści wymaga zrozumienia znaczeń metaforycznych (symbolicznych)
Zapoznaj się z tekstem przypowieści i ilustracjami zamieszczonymi w powyższej galerii oraz wykonaj polecenia.
Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 25, w. 1‑13
Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, rozdz. 25, w. 1‑13
(1) Wtedy podobne będzie królestwo niebieskie do dziesięciu panien, które wzięły swoje lampy i wyszły na spotkanie pana młodego. (2) Pięć z nich było nierozsądnych, a pięć roztropnych. (3) Nierozsądne wzięły lampy, ale nie wzięły z sobą oliwy. (4) Roztropne zaś razem z lampami zabrały również oliwę w naczyniach. (5) Gdy się pan młody opóźniał, zmorzone snem wszystkie zasnęły. (6) Lecz o północy rozległo się wołanie: „Pan młody idzie, wyjdźcie mu na spotkanie!” (7) Wtedy powstały wszystkie owe panny i opatrzyły swe lampy. (8) A nierozsądne rzekły do roztropnych: „Użyczcie nam swej oliwy, bo nasze lampy gasną”. (9) Odpowiedziały roztropne: „Mogłoby i nam, i wam nie wystarczyć. Idźcie raczej do sprzedających i kupcie sobie!” (10) Gdy one szły kupić, nadszedł pan młody. Te, które były gotowe, weszły z nim na ucztę weselną, i drzwi zamknięto. (11) W końcu nadchodzą i pozostałe panny, prosząc: „Panie, panie, otwórz nam!” (12) Lecz on odpowiedział: „Zaprawdę, powiadam wam, nie znam was”. (13) Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny.
CART1 Źródło: Przypowieść o pannach roztropnych i nieroztropnych. Ewangelia wg św. Mateusza, [w:] Biblia Tysiąclecia, Poznań 1983, s. 1173.
R1OiObqN1NGfL
Ćwiczenie 1
Ułóż wydarzenia w porządku chronologicznym.
Ułóż wydarzenia w porządku chronologicznym.
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na podstawie tekstu, czym charakteryzuje się postawa człowieka nieroztropnego.
R1YDik9k3Tcoi
Weź pod uwagę, jak zachowały się panny mądre, a jak postąpiły nierozsądne oraz na czym polega różnica w ich postępowaniu.
Człowiek nieroztropny to ktoś, kto nie zastanawia się nad tym, co robi, ale działa w sposób niezaplanowany, bez namysłu, pod wpływem chwili. Nie stara się przewidywać konsekwencji, które mogą być skutkiem niewłaściwego zachowania.
Ćwiczenie 3
Przyjrzyj się ilustracjom do przypowieści O pannach roztropnych i nieroztropnych i określ, jakich ludzi symbolizują panny, które nie zostały zaproszone na wesele oraz panny, które weszły na ucztę.
R1YDik9k3Tcoi
Zwróć uwagę na gesty, jakie wykonują kobiety oraz w jakiej odległości stoją od pana młodego. Możesz skorzystać ze słownika symboli.
Mądre panny stoją blisko pana młodego, mają postawę wyprostowaną, są razem - symbolizują ludzi rozsądnych, czyli takich, którzy potrafią przewidywać konsekwencje swoich czynów, a ważnych spraw nie odkładają na ostatnią chwilę. Dzięki swojemu rozsądkowi, obowiązkowości osiągają zamierzony cel. Natomiast głupie panny to symbol ludzi nieuporządkowanych - ilustruje to pierwszy obraz, na którym kobiety te podnoszą ręce do góry lub zakrywają rozpaczliwie twarz, być może zdały sobie sprawę z tego, co utraciły, widać, że są przerażone. Mają postawę siedzącą, co świadczy o braku gotowości. Zatem panny głupie symbolizują ludzi, którzy wszystko wykonują w ostatniej chwili, są lekkomyślni i w związku z tym ponoszą konsekwencje swoich czynów.
Ćwiczenie 4
Dopisz po trzy synonimy określające panny roztropne i nieroztropne.
RO6AvpyDX9K6w
Skorzystaj ze słownika wyrazów bliskoznacznych.
Panny roztropne: mądre, inteligentne, rozważne; panny nieroztropne: głupie, niemądre, nieudolne.
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij, jaki zabieg stylistyczny zastosowano w przypowieści, zestawiając ze sobą odmienne cechy panien.
R1YDik9k3Tcoi
Weź pod uwagę zróżnicowane zachowania, postawy, które reprezentowały panny mądre i nierozsądne.
Cechy panien zostały zestawione na zasadzie kontrastu, czyli cech, które są przeciwstawne względem siebie - roztropne i nieroztropne.
Ćwiczenie 6
Wyjaśnij, dlaczego pan młody zamknął drzwi przed pannami, które nie czekały na niego ze światłem.
R1YDik9k3Tcoi
Zastanów się, dlaczego światło było ważne dla pana młodego. O czym świadczyło oczekiwanie na niego ze światłem? Skorzystaj ze wstępu do e‑materiału, w którym zawarta jest informacja o znaczeniu lamp podczas obrzędów weselnych.
Gdyby panny nie oświetliły drogi, pan młody mógłby zabłądzić i nie trafić na swoje wesele, dlatego rola panien, czyli druhen panny młodej była tak ważna. Panny, które czekały ze światłem i miały w gotowości oliwę do lamp, dowiodły, że można na nich polegać. Panny, które zapomniały wziąć oliwy na zapas, rozgniewały pana młodego swoim brakiem przezorności i dlatego nie zostały przez niego wpuszczone na wesele.
Ćwiczenie 7
Wyjaśnij, co symbolizuje uczta/wesele w przypowieści O pannach roztropnych i nieroztropnych.
R1YDik9k3Tcoi
Przypowieści mają sens dosłowny i przenośny. Ten drugi odnosi się do spraw innych niż te, które bezpośrednio wynikają z tekstu. Zastanów się, co może oznaczać uczta/wesele, biorąc pod uwagę treść religijną przypowieści.
Uczta/wesele nasuwają skojarzenia związane z radosnym świętowaniem, cieszeniem się. W sensie religijnym oznaczają osiągnięcie nieba po śmierci przez tych, którzy wypełniają nakazy Boże i wynikającą z tego radość przebywania w bliskości z Bogiem, Matką Bożą, aniołami, świętymi i ludźmi, którzy również tam się znajdą.
Polecenie 3
Zakreśl na ilustracji gesty, które symbolizują głupotę przedstawionych na niej panien.
RNPrRuvgEV1SZ1
Na zdjęciu widać 5 rzeźb przedstawiających panny, które są umieszczone na ścianie wysokiej budowli z kamienia - katedry. Wszystkie są zmartwione. Każda z nich ma na sobie długą suknię i trzyma naczynie. Wykonują gesty - jedna z nich przykłada rękę do piersi, druga zakrywa czoło ręką, trzecia przystawia rękę do ucha, czwarta ma zmartwioną minę, piąta unosi fragment szaty do góry. Panny umiejscowione są na bogato zdobionej ścianie - przypominają kolumny, ich gesty świadczą o ich niezadowoleniu i głupocie.
Na zdjęciu widać 5 rzeźb przedstawiających panny, które są umieszczone na ścianie wysokiej budowli z kamienia - katedry. Wszystkie są zmartwione. Każda z nich ma na sobie długą suknię i trzyma naczynie. Wykonują gesty - jedna z nich przykłada rękę do piersi, druga zakrywa czoło ręką, trzecia przystawia rękę do ucha, czwarta ma zmartwioną minę, piąta unosi fragment szaty do góry. Panny umiejscowione są na bogato zdobionej ścianie - przypominają kolumny, ich gesty świadczą o ich niezadowoleniu i głupocie.
Panny Mądre poł. XII w. (katedra w Magdeburgu)
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
Zastanów się i wymień kilka przykładowych sytuacji, które mogą świadczyć o głupocie osób nierozważnych.
RcAOTk7XiZqfh
Źródło: opracowanie: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
Zakreśl gesty, które symbolizują mądrość panien widocznych na ilustracji.
RtTvczJCzxUEo1
Na zdjęciu widać 5 rzeźb przedstawiających panny, które są umiejscowione na ścianie wysokiej budowli z kamienia - katedry. Wszystkie są uśmiechnięte. Każda z nich ma na sobie długą suknię i trzyma w ręku naczynie - lampę z oliwą. Panny wykonują gesty, które świadczą o ich zadowoleniu i mądrości - uśmiechają się do siebie.
Na zdjęciu widać 5 rzeźb przedstawiających panny, które są umiejscowione na ścianie wysokiej budowli z kamienia - katedry. Wszystkie są uśmiechnięte. Każda z nich ma na sobie długą suknię i trzyma w ręku naczynie - lampę z oliwą. Panny wykonują gesty, które świadczą o ich zadowoleniu i mądrości - uśmiechają się do siebie.
Panny Mądre poł. XII w. (katedra w Magdeburgu)
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
Zastanów się i wymień kilka przykładowych sytuacji, które mogą świadczyć o rozwadze osób mądrych.
RsHeZ65yAwRfI
Źródło: opracowanie ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
Znajdź pouczenie w przypowieści O pannach roztropnych i nieroztropnych i wyjaśnij, przed czym ono przestrzega.
R1NB5OQ0KlNAD
Pouczenie to wypowiedź mająca na celu zwrócenie uwagi, jak należy postępować. Pouczenie w przypowieściach biblijnych zazwyczaj zamieszczone jest pod koniec tekstu. Weź pod uwagę wymowę religijną pouczenia.
„ Czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny” oznacza, że ludzie mają być gotowi na ponowne przyjście Pana niezależnie od tego, czy będzie to miało miejsce podczas sądu ostatecznego, czy w innym, zwykłym czasie. Pouczenie przestrzega ludzi, którzy żyją beztrosko, nie myślą o przemianie swojego życia, o zerwaniu z grzechami.
Ćwiczenie 9
Każda przypowieść posiada znaczenie uniwersalne. Wyjaśnij, na czym polega uniwersalność tekstu O pannach roztropnych i nieroztropnych.
R1YDik9k3Tcoi
Przypowieść ma charakter uniwersalny, co oznacza, że niesie ona przesłanie nie tylko dla chrześcijan, ale również dla ludzi niewierzących i jest aktualna w każdym czasie.
Przypowieść Opannach roztropnych i nieroztropnych zachęca do bycia przewidującymi i przygotowanymi w życiu na różne okoliczności. Pokazuje również, iż przez odkładanie istotnych spraw na później możemy przeoczyć coś bardzo ważnego i w konsekwencji bardzo tego żałować.
Sprawdź, czy umiesz!
RImQ7zcaYpqcJ
Ćwiczenie 10
Zaznacz poprawne słowa i sformułowania.
Zaznacz poprawne słowa i sformułowania.
Źródło: opracowanie ORE, licencja: CC BY 3.0.
R1cpQqPBmmN1e
Ćwiczenie 11
Dopasuj objaśnienia do podanych związków frazeologicznych.
Dopasuj objaśnienia do podanych związków frazeologicznych.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5
Głupie panny nie dostały się na wesele i proszą swoje koleżanki, aby użyczyły im oliwy, lecz spotykają się z odmową. Napisz dialog między tymi osobami, w którym mądre panny argumentują swoje stanowisko.