Czarno‑białe zdjęcie przedstawia fragment twarzy ukazanej w przybliżeniu. Widoczny jest nos, usta, zęby, policzki. Twarz odwrócona jest w lewą stronę. Osoba na zdjęciu uśmiecha się.
Czarno‑białe zdjęcie przedstawia fragment twarzy ukazanej w przybliżeniu. Widoczny jest nos, usta, zęby, policzki. Twarz odwrócona jest w lewą stronę. Osoba na zdjęciu uśmiecha się.
Różne rodzaje głosek
Okładka
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Warto wiedzieć!
Kiedy przy wymawianiu głoski powietrze z płuc wydostaje się tylko przez jamę ustną, powstają głoski ustne. Kiedy powietrze przepływa przez jamę ustną i nosową, powstają głoski nosowe.
W języku polskim jest sześć głosek nosowych: ą, ę, m, m’, n, ń.
Zapoznaj się z animacją o powstawaniu głosek nosowych i ustnych, a następnie wykonaj polecenia.
RMf1VTuMnVIBQ
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, gdzie znajduje się języczek i jaka jest jego rola w powstawaniu głosek nosowych.
R1SNEcQjSekpj
Miejsce na notatki
Obejrzyj jeszcze raz animację i zwróć uwagę na narządy mowy biorące udział w powstawaniu głosek nosowych.
Języczek znajduje się w tylnej części jamy ustnej, na końcu podniebienia miękkiego. Położenie języczka wpływa na to, czy powstające głoski są nosowe albo ustne. Jeśli nie przylega do ściany gardła, powietrze wychodzi przez usta i przez nos. W ten sposób powstaje głoska nosowa.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, jak powstają głoski ustne.
RSVqlJs6TnOAo
Miejsce na notatki
Obejrzyj jeszcze raz animację i zwróć uwagę na narządy mowy biorące udział w powstawaniu głosek ustnych.
Kiedy powstają głoski ustne, podniebienie miękkie jest uniesione. Języczek przylega do tylnej ściany gardła, zamyka przepływ powietrza do nosa. Powietrze kieruje się do jamy ustnej, wówczas powstają głoski ustne.
Polecenie 1
Wyjaśnij, w jaki sposób można sprawdzić, czy głoska jest nosowa.
R1XwYNM3ElIbE
Miejsce na notatki
Ćwiczenie 3
RPQmGuLoGa9x41
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów, w których znajdują się głoski ustne i nosowe.
Zadanie interaktywne polega na pogrupowaniu wyrazów, w których znajdują się głoski ustne i nosowe.
Mateusz i Asia, bawiąc się na strychu, znaleźli wiele ciekawych rzeczy. Mateusz wyszukał siedem przedmiotów, w których nazwach znajdują się głoski nosowe, a Asia siedem takich, w których nazwach są tylko głoski ustne. Uporządkuj znalezione rzeczy.
Uzupełnij w zdaniach brakujące nazwy młodych zwierząt. Pamiętaj o użyciu głosek nosowych w zakończeniach utworzonych wyrazów.
Uzupełnij w zdaniach brakujące nazwy młodych zwierząt. Pamiętaj o użyciu głosek nosowych w zakończeniach utworzonych wyrazów.
Jak nazywamy dzieci zwierząt?
Młody konik to .................
Na małą świnkę mówimy ...............
Dziecko krowy to .............
Mały kogucik to inaczej ...............
Ptak, który właśnie wykluł się z jajka, to ...............
Na dziecko owcy powiemy ...............
Mały kociak to inaczej .............
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R188QkkevwdSO
Grafika przedstawia po lewej stronie głowę dziecka ukazanego z profilu, które mówi. Z prawej strony znajduje się "dymek" z tekstem: "Zapamiętaj! Czasowniki w 1 os. lp. czasu teraźniejszego są zakończone samogłoską nosową ę, np. piszę, rysuję, a w 3 os. lm. są zakończone samogłoską nosową ą, np. piszą, rysują."
Samogłoski nosowe
Źródło: a. nn., tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Ćwiczenie 7
R1NSqBK94UuoL1
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu formami osobowymi podanych bezokoliczników.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu formami osobowymi podanych bezokoliczników.
Utwórz od podanych bezokoliczników formy 1 os. lp. czasu teraźniejszego. Uzupełnij nimi zdania twierdzące.
uczyć się, czuć, chodzić, śmiać się, bać się, biec, czesać się, myśleć
.......................... od ucha do ucha.
........................ na jeża.
.................... na własnych błędach.
.............. własnymi drogami.
.............. o niebieskich migdałach.
.................... o własną skórę.
............ pismo nosem.
.............. na jednej nodze.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
R1c6iq5fyHY6f1
Uzupełnij zdania poniższymi czasownikami. Zastosuj formy 3 os. lm. czasu teraźniejszego. Zwróć uwagę na użycie głosek nosowych w zakończeniach utworzonych wyrazów.
Uzupełnij zdania poniższymi czasownikami. Zastosuj formy 3 os. lm. czasu teraźniejszego. Zwróć uwagę na użycie głosek nosowych w zakończeniach utworzonych wyrazów.
Uzupełnij jeszcze raz zdania czasownikami z ramki. Tym razem użyj 3 os. lm. czasu teraźniejszego. Zaobserwuj zmianę w pisowni.
uczyć się, czuć, chodzić, śmiać się, bać się, biec, czesać się, myśleć
.......................... od ucha do ucha.
........................ na jeża.
.................... na własnych błędach.
.............. własnymi drogami.
.............. o niebieskich migdałach.
.................... o własną skórę.
............ pismo nosem.
.............. na jednej nodze.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ry1N1gq2xyXdY
Grafika przedstawia po lewej stronie głowę dziecka ukazanego z profilu, które mówi. Z prawej strony znajduje się "dymek" z tekstem: "Zapamiętaj! W różnych formach czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ąć przed ł i l zawsze występują samogłoski nosowe ą i ę. Zapisujemy: wziąć - wziął, wzięli, zacząć - zaczął, zaczęli, mimo że w wymowie nie słychać samogłosek ą i ę. Nie ma czasownika zakończonego na -oł".
Samogłoski nosowe
Źródło: a. nn., tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
R5i1O9iVNQu8V
Ćwiczenie 9
Uzupełnij zdania poniższymi czasownikami w formie 1 os. lp. czasu przeszłego w rodzaju męskim i żeńskim.
Uzupełnij zdania poniższymi czasownikami w formie 1 os. lp. czasu przeszłego w rodzaju męskim i żeńskim.
Utwórz od podanych bezokoliczników formy 1 os. lp. czasu przeszłego w rodzaju męskim i żeńskim.
Wziąłem, Zasnąłem, Płynęłam, Płynąłem, Puknęłam się, Wzięłam, Zaczęłam, Minąłem się, Uśmiechnąłem się, Uśmiechnęłam się, Zasnęłam, Puknąłem się, Minęłam się, Zacząłem
......................................../........................................ nogi za pas.
......................................../........................................ z innej beczki.
......................................../........................................ snem sprawiedliwego.
......................................../........................................ blado.
......................................../........................................ pod prąd.
......................................../........................................ z prawdą.
......................................../........................................ w czoło.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1a9zY5B8nOga
Grafika przedstawia po lewej stronie głowę dziecka ukazanego z profilu, które mówi. Z prawej strony znajduje się "dymek" z tekstem: "W wyrazach obcego pochodzenia piszemy: -om-, -on-, -em-, -en-, mimo że przy wymawianiu tych cząstek słychać głoski nosowe ą, ę, np. kompozytor, konto, tempo, renta".
Pisownia
Źródło: a. nn., tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Ćwiczenie 10
Wypisz z poniższych ciągów wyrazowych słowa obcego pochodzenia z -om-, -on-, -em-, -en.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu krzyżówki wyrazami zaczynającymi się sylabą "kon-".
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu krzyżówki wyrazami zaczynającymi się sylabą "kon-".
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
RO51XC6jz9808
Grafika przedstawia po lewej stronie głowę dziecka ukazanego z profilu, które mówi. Z prawej strony znajduje się "dymek" z tekstem: "Zapamiętaj! Samogłoski nosowe ą, ę są charakterystyczne tylko dla języka polskiego, dlatego występują w wyrazach rodzimych, np. podręcznik, książnica, dąb."
Samogłoski nosowe
Źródło: a. nn., tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
Sprawdź, czy umiesz!
Ćwiczenie 12
R11iVMCHzpgDz
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu poprawnie zapisanymi wyrazami.
Zadanie interaktywne polega na uzupełnieniu tekstu poprawnie zapisanymi wyrazami.