Frankowie - odnowienie cesarstwa na Zachodzie. Nowe państwa w Europie
Frankowie - odnowienie cesarstwa na Zachodzie
W 2014 r. cała Europa obchodziła 1200. rocznicę śmierci Karola Wielkiego, pierwszego cesarza z dynastii Karolingów, którego w dużej mierze słusznie nazywa się ojcem Europy. Karol Wielki odnowił cesarstwo w zachodniej części Europy i jego kulturę. Jego imperium obejmowało tereny dzisiejszej Szwajcarii, Niemiec, Francji, Austrii, Niderlandów (Holandii) i Belgii, a także niemal połowę Włoch i kawałek Hiszpanii. Stało się więc pierwszym po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego państwem o tak rozległym terytorium.
Frankowie w Galii
W V w. n.e.- w epoce upadku cesarstwa zachodniego- germańscy Frankowie zasiedlili Galię i stworzyli na jej terenie własne państwo. Około 496 r. ich król Chlodwig (wcześniej poganin) przyjął chrześcijaństwo w obrządku katolickim. Ułatwiło to prowadzoną przez niego integrację Franków z miejscową ludnością. Już wkrótce, w VII–VIII wieku królowie frankijscy z dynastii Merowingów niemal zupełnie nie przypominali swoich przodków. Założyciel dynastii - Chlodwig - jak i jego bezpośredni następcy, potrafili skupić w swoich rękach władzę nad własnym plemieniem i uzależnić od siebie sporą część ziem dawnego cesarstwa zachodniorzymskiego. Potomkowie władców frankijskich dziedziczyli po poprzednikach autorytet i prawo zwyczajowe pierwszeństwa do przewodzenia ludowi. Dlatego dla Franków było oczywistym, że królem powinien być członek rodu Merowingów. To miało gwarantować opiekę Opatrzności i powodzenie całemu ludowi. Ale stopniowo realna władza przeszła w ręce arystokracji, zarówno świeckiej, jak i duchownych. Dla możnych silny król był zagrożeniem ich pozycji, zaś słaby gwarantował stabilizację interesów.
Wyjaśnij, co mogło stać na przeszkodzie przeciwko mieszaniu się Franków i Galorzymian. Zapisz odpowiedź poniżej.
Ampułka z Reims miała zawierać...
- list od Boga dla Chlodwiga.
- olej święty do namaszczenia króla.
- hostię przesłaną dla Chlodwiga od Boga.
Królestwo Franków w czasach Merowingów
W wyniku osłabienia siły frankijskich królów realna władza spoczywała w rękach najwyższych arystokratów. Nasilało to decentralizację władzy politycznej - od wpływów władców Franków uwalniały się całe prowincje i dawne królestwa
(np. Akwitania). Niektórzy możni decydowali się rozwijać swoje wpływy na dworze królewskim. Spośród nich najważniejszymi byli majordomowie. Nadzorując administrację i dowodząc armią królewską, faktycznie przejęli kompetencje władców z ich rąk.
W VII wieku w obrębie królestwa Franków bardzo mocno swoją odrębność i niezależność od pozostałych regionów podkreślały cztery dzielnice. Wskaż
je na mapie i odczytaj ich nazwy.
W VII wieku w obrębie królestwa Franków bardzo mocno swoją odrębność i niezależność od pozostałych regionów podkreślały cztery dzielnice. Zapoznaj się z opisem powyższej mapy i podaj ich nazwy.
Rozpad monarchii zahamował majordom Pepin II z rodu (późniejszej dynastii) Karolingów. Zdołał on na przełomie VII i VIII w. przywrócić autorytet merowińskiego króla. Jego syn, Karol Młot, kontynuował dzieło ojca. Nie tylko wzmocnił administrację królewską, ale przede wszystkim odnosił zwycięstwa nad łupieskimi wyprawami Arabów na południu. Zwyciężył ich w bitwie pod Poitiers [czyt. płatje] w 732 r. Ale po jego śmierci w 741 r. elity królestwa ponownie odrzuciły ścisłą zależność od władzy królewskiej. Ostatecznie w 751 roku Frankowie zdetronizowali ostatniego władcę merowińskiego Childeryka III, a na króla wybrali dotychczasowego majordoma - Pepina Małego (ojca Karola Wielkiego). .
Karol Wielki: chrześcijański Zachód pod władzą Franków
Pepin Mały pozyskał poparcie papieskie za sprawą pokonania Longobardów i utworzenia w 755 roku Państwa Kościelnego z ziem znajdujących się dookoła Rzymu. W 768 roku po śmierci Pepina Małego królestwo Franków zostało podzielone między jego synów: Karola i Karlomana. Wkrótce, po śmierci brata Karol Wielki, został jedynym władcą olbrzymiego państwa.
Poniżej zamieszczono nagranie, na którym wyjaśniono pochodzenie i znaczenie słowa „król” w średniowieczu. Zapoznaj się z jego treścią.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1AAGidjc1tYU
Film, w którym zostaje omówione pochodzenie słowa król.
Odziedziczył państwo ogromnie zróżnicowane etnicznie, kulturowo i politycznie. W latach 773‑804 prowadził liczne kampanie wojenne przeciwko sąsiadom. Podboje Karola Wielkiego objęły niemal wszystkie położone na kontynencie ziemie chrześcijan, które wchodziły kiedyś w skład zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego. Ponadto podbił i uzależnił od siebie także terytoria pogan na wschodzie. W ten sposób zbudował państwo, jakiego po upadku Rzymu nie było na Zachodzie. Stworzył imperium łączące dwa światy: dawny - rzymski i chrześcijański oraz nowy - ludów nigdy nieuznających panowania Rzymu.
A.
B.
Porównaj mapę podbojów Karola z mapą antycznego Cesarstwa Rzymskiego. Podziel kraje, które podbił Karol, na te leżące w dawnych granicach Cesarstwa i te poza nimi.
Serbowie, Czesi, Awarowie, Saksonia, Turyngia, Morawianie, Królestwo Longobardów, Karyntia, Bawaria, Marchia Hiszpańska, Chorwaci, Obodryci, Serbowie połabscy, Wieleci
| dawne ziemie Cesarstwa Rzymskiego | |
|---|---|
| ziemie poza granicami Cesarstwa Rzymskiego |
Na podstawie powyższych informacji oceń, czy Karol Wielki poprzez kampanie wojenne dążył do odbudowy cesarstwa rzymskiego na Zachodzie.
Administracja w państwie Franków
Król Franków dążył do budowy wspólnej dla całego kraju administracji. Państwo już wcześniej było podzielone na pomniejsze hrabstwa. Władzę w nich sprawowali lokalni arystokraci. Silny charakter miała władza nowych urzędników na ziemiach nadgranicznych. Tu Karol tworzył tak zwane marchie. Władający nimi margrabiowie łączyli w sobie kompetencje dowódcy wojsk i urzędnika administracji. W rezultacie tego sieć hrabstw, marchii oraz dróg równolegle oplotła królestwo Karola i pozwalała mu kontrolować państwo.
Koronacja Karola Wielkiego
Polityka zagraniczna Karola Wielkiego i liczne kampanie doprowadziły w 774 roku do pokonania Longobardów - państwa, obejmującego większość Półwyspu Apenińskiego. Król Franków obwołał się ich władcą (po zdetronizowaniu króla Dezyderiusza). Na skutek kampanii wojennej Frankowie zajęli Rzym - dawną stolicę cesarstwa rzymskiego i siedzibę papieży, biskupów miasta. W osobie Karola ówczesny papież, Leon III, widział godnego następcę rzymskich cesarzy. Jednocześnie było ówczesnym marzeniem zarówno dostojników Kościoła, jak i świeckich dostojników, odnowienie dawnego cesarstwa w jego pełnym kształcie. Dlatego też Leon III wyraził wolę koronowania Karola Wielkiego na cesarza Rzymu.
Koronacja Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego miała miejsce 25 grudnia 800 roku w Rzymie. Wydarzenie to było pierwszym, które określono mianem Renovatio imperii Romanorum (łac. „Odnowienie cesarstwa rzymskiego”).
Wyjaśnij, jakie znaczenie miała cesarska koronacja: dla samego Karola, dla jego rodu, dla państwa Franków i dla Bizancjum.
Poniżej znajdziesz materiał audio zawierający czytany fragment biografii
Karola Wielkiego spisanej ponad pół wieku po jego śmierci. Autor, anonimowy mnich z klasztoru Sankt Gallen, pisał swój utwór dla cesarza Karola Grubego w latach 883–884.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D17c26sr0
Notker Balbulus o koronacji cesarskiej Karola Wielkiego
Transkrypcja
„Gdy Karol przebywał przez kilka dni w Rzymie, biskup stolicy apostolskiej [tj. papież Leon] zwołał wszystkich, którzy mogli przybyć z sąsiednich gmin i wówczas w ich obecności oraz w obecności wszystkich rycerzy niezwyciężonego Karola ogłosił go Cesarzem oraz Obrońcą Kościoła Rzymskiego. Karol nie wiedział nic o tym, co miało się wydarzyć. I chociaż nie mógł odmówić temu, co wydawało się zaplanowane przez boską Opatrzność dla niego, to przyjął swój nowy tytuł bez oznak wdzięczności. Przede wszystkim myślał, że Grecy [Bizantyńczycy] zapłoną większą jeszcze zawiścią niż kiedykolwiek i mogą planować jakieś złe rzeczy przeciw Królestwu Franków. A przynajmniej będą ostrożniejsi na wypadek nagłego ataku Karola, gdyby chciał zająć ich królestwo i włączyć je do swego Cesarstwa”.
W nawiązaniu do nagrania wyjaśnij, kto dążył do koronacji przyszłego cesarza. W świetle relacji autora opisz zachowanie Karola Wielkiego. W jaki sposób cesarz przyjął okoliczność koronacji? Co budziło jego obawy?
Przeczytaj lub wysłuchaj opis okoliczności koronacji Karola Wielkiego, a następnie przyporządkuj cytaty do właściwych pól.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D17c26sr0
Notker Balbulus o koronacji cesarskiej Karola Wielkiego
Odnowienie cesarstwa w osobie władcy Franków w założeniu miało być krokiem ku połączeniu dwóch rozdzielonych w 395 r. części cesarstwa - wschodniej i zachodniej. Jednak Konstantynopol przez kilkanaście lat nie uznawał koronacji cesarskiej Karola Wielkiego. Nie doszło też do ślubu nowo obranego na Zachodzie cesarza z cesarzową bizantyjską Ireną. Niemniej koronacja cesarska „z woli Boga” umocniła pozycję Karola Wielkiego w zachodniej Europie.
Renesans karoliński
Karol Wielki zamiast narzucać podbitym kulturę Franków, odwołał się do religii chrześcijańskiej oraz tradycji starożytnego Rzymu. Dzięki temu unikał niezadowolenia z wynoszenia jednego z ludów swego państwa ponad inne.
Cesarz dążył do ujednolicenia praw lokalnych zgodnie z wersją spisaną przez cesarskich urzędników. U Franków od ok. V wieku obowiązywało skodyfikowane prawo salickie, które regulowało sprawy kryminalne i cywilne, np. wysokość grzywien za przewinienia, odpowiedzialność zbiorową za hańbiący czyn członka rodziny, czy kwestie dziedziczenia ziemi. Władca frankijski starał się także o wprowadzenie w Kościele i administracji jednego języka urzędowego: łaciny w jej klasycznej formie.
Od VI do VIII wieku język dawnych Rzymian na Zachodzie zmienił się w dziesiątki odmian lokalnych. Posługujący się nimi Europejczycy zachowywali wiele zasad gramatycznych i słów z łaciny. Ale zmieniali ich wymowę, pisownię i dodawali własne zasady i słowa, często czerpane od Germanów osiadłych na terenie dawnego Imperium. Reformy Karola Wielkiego nie zatrzymały tego procesu. Z tych lokalnych, wczesnośredniowiecznych odmian łaciny wyłoniły się współczesne języki romańskie: włoski, francuski, hiszpański i wiele dialektów lokalnych.
Minuskuła karolińska
Karol Wielki starał się w swoim państwie ujednolicić system administracji, prawo i sposób oddawania czci Bogu. Aby Sasi, Frankowie, Galorzymianie i Longobardowie mogli czytać te same książki, pisać do siebie listy i oczekiwać na nie zrozumiałej odpowiedzi, musieli znać wspólny język – łacinę. Ale nie tylko. Dużą rolę w umocnieniu więzi politycznych i kulturowych Cesarstwa odegrało wprowadzenie przez Karola ujednoliconego, czytelnego pisma zwanego minuskułą karolińską.
Sztuki wyzwolone
Dzięki staraniom intelektualistów wspieranych przez cesarza zachowano i przekazano późniejszym czasom model klasycznego wykształcenia. Choć większość uczyła się głównie zasad porozumiewania się za pomocą łaciny, to niektórzy chcieli poszerzać swą wiedzę i poznawać sztuki wyzwolone: muzykę (to jest teorię harmonii dźwięków), arytmetykę, geometrię i astronomię.
Wymień cztery sztuki wyzwolone, wymienione w materiale, w których kształcono elity państwa Franków i oceń ich przydatność w pracy ówczesnej administracji. Na jakie cechy otaczającego świata mógł zwracać uwagę ktoś, kto przeszedł kurs z zakresu, który dziś nazwalibyśmy studiami z nauk ścisłych? Czy za zasadę rządzącą światem uznałby emocje? Czy logikę? Napisz swoją odpowiedź.
Pałac w Akwizgranie
Karol Wielki rządził, odwiedzając rezydencje rozrzucone po całym kraju. W ten sposób starał się osobiście nadzorować realizowanie swoich zaleceń. Jako cesarz wybrał jedną, najważniejszą rezydencję – Akwizgran. Stała się ona nie tylko centrum administracyjnym państwa Karola, ale również intelektualnym i kulturowym. To tutaj została założona szkoła pałacowa - miejsce kształtowania przyszłych elit państwa - którą prowadził pochodzący z Wysp Brytyjskich anglosaski mnich - Alkuin.
Cesarz zbudował wspaniały pałac przypominający rezydencje antycznych cesarzy i ich namiestników. Związek z dawnym Rzymem podkreślił, sprowadzając do budowy pałacu marmurowe kolumny z Wiecznego Miasta.
W dawnej kaplicy cesarskiego pałacu w Akwizgranie znajduje się tron Karola Wielkiego. Złożono go z marmurowych płyt przywiezionych z Kościoła Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Jest on wyniesiony wyraźnie ponad poziom zwykłych wiernych. Tych, którzy jako dworzanie władcy byli elitą całego państwa Karol zrównał ze sobą. Od tamtej pory musieli zachować pozycję stojącą, równych sobie, u stóp cesarza. Karol Wielki chciał posiadać w kaplicy tron wykonany z materiału traktowanego przez ludzi średniowiecza jak relikwia. Samo zasiadanie na nim miało upodabniać władcę do biblijnego króla Salomona. Siedząc na tronie, cesarz mógł spojrzeć w górę – widział wówczas przedstawiony na kopule Sąd Ostateczny.
Na wprost przed sobą spoglądał na ołtarz Chrystusa.
Ćwiczenia
Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z opisem mapy, a następnie wykonaj polecenie.
Wskaż właściwe dokończenie zdania.
Wskaż właściwe podpisy do ilustracji.
Spośród podanych niżej cech wybierz te, które uznajesz za słabe i silne strony Królestwa Franków.
jedna religia jednocząca ludność, różnorodność etniczna poddanych, uznanie szczególnej roli jako opiekunów Kościoła i cywilizacji, osłabienie władzy centralnej, sprawni wojownicy dominującego plemienia, walki wewnętrzne
| Silne strony Królestwa Franków to | |
|---|---|
| Słabe strony Królestwa Franków to |
Słownik
państwo, w którym rządy sprawuje cesarz; uznawane za wyższe prestiżem od królestwa
(komes, łac. comes) – tytuł urzędnika królewskiego, sprawującego w państwie Franków władzę administracyjną nad wyznaczonym obszarem hrabstwa (w hrabstwach przygranicznych urzędowali margrabiowie); w cesarstwie rzymskim komes skupiał w swoim ręku władzę administracyjną i wojskową w danym okręgu, urząd ten został przejęty i dostosowany do potrzeb państwa powstałego na gruzach Imperium; od czasów Karola Wielkiego urzędnicy ci byli powiązani z władcą stosunkiem lennym; z czasem tytuł z mianowanego stał sie dziedziczny, przechodził razem z urzędem i ziemią z pokolenia na pokolenie; hrabiowie weszli w skład wyższej arystokracji
dynastia wywodząca się od Karola Młota, panująca w państwie frankijskim w latach 753–987
(łac. maiordomus) – urzędnik królewski w państwie Franków zarządzający dworem i sprawujący opiekę nad małoletnimi władcami z rodu królewskiego; majordom często zajmował się ściąganiem podatków, dowodzeniem wojskiem i sprawowaniem sądownictwa, w wielu sytuacjach faktycznie zastępował władcę; za panowanie Merowingów majordomowie mieli silną pozycję i zdobyli ogromną władzę
tytuł urzędnika królewskiego, sprawującego w państwie Franków władzę administracyjną nad marchią, która była wyznaczonym obszarem przygranicznym; urzędnik o rozszerzonych kompetencjach wojskowych i politycznych (posiadał m.in. prawo samodzielnego prowadzenia wojen).
(łac. Regnum Francorum) państwo plemienne, które z czasem przeobraziło się w jedno z najpotężniejszych państw wczesnośredniowiecznej Europy; podział tego państwa w Verdun w 843 r. podłożył podwaliny pod powstanie Niemiec, Francji i Włoch
spadek znaczenia najważniejszej dla społeczności instytucji na rzecz tych, które znajdowały się niżej w hierarchii i były jej wcześniej podległe
jednostka administracyjna leżąca na granicy państwa. W czasach Karola Wielkiego grupowała po kilka hrabstw