R12ScWMqniNOC
Zdjęcie przedstawia tzw. korale matematyczne tzn. stojak z prętami na których znajdują się korale, które można przesuwać i liczyć. W poprzek na czarnym pasku napis - Własności liczb naturalnych.

Własności liczb naturalnych

Źródło: Mikhail Nilov, domena publiczna. https://www.pexels.com/pl-pl.

1. Wielokrotności i dzielniki liczb naturalnych

Liczba 11  ma wiele ciekawych  własności.   Aby odkryć jedną z nich, postępuj następująco (możesz korzystać z kalkulatora):

- pomnóż 11  przez dowolną liczbę (najlepiej co najmniej czterocyfrową) i zapisz otrzymaną liczbę,

- zmień kolejność cyfr w tej liczbie i znowu zapisz tak otrzymaną liczbę,

- teraz podziel tę liczbę przez 11.

Co  zauważasz? Jeśli jeszcze nie wiesz, pomnóż 11 przez inną liczbę wielocyfrową i postępuj tak, jak powyżej. Okazuje się, że jeśli dana liczba jest podzielna przez 11, to i liczba o przestawionych cyfrach też jest podzielna przez 11. Powiemy, że liczba 11 jest dzielnikiem każdej z tych liczb. A każda z tych liczb to wielokrotność 11.

Dokładniej o dzielnikach i wielokrotnościach w tym materiale. 

Polecenie 1

Przeanalizuj  przykłady dzielników i wielokrotności zawarte w poniższej animacji.                     Sformułuj własną definicję wielokrotności i dzielnika.

RXxyR7TbY3WXI1
Animacja przedstawia wielokrotności liczb naturalnych na przykładzie obliczania wielokrotności pewnej kwoty pieniędzy.

Wielokrotności

Polecenie 2

Spójrz na fragment chodniczka liczbowego. Zastanów się, co wspólnego mają liczby umieszczone na niebieskich polach.

RN2p2Gf9BJGC51
Animacja przedstawia za pomocą chodniczka liczbowego wielokrotności liczby 3.
Ważne!
  • Liczby: 0, 3, 6, 9, … to kolejne wielokrotności liczby 3. Każda wielokrotność jest wynikiem mnożenia liczby naturalnej przez liczbę 3, np.

0·3=0

1 3 = 3

2·3=6

  • Nie możemy wypisać wszystkich wielokrotności liczby 3, jest ich bowiem nieskończenie wiele.

  • Liczba zero jest najmniejszą wielokrotnością liczby 3, jak również każdej innej liczby naturalnej.

Ćwiczenie 1

Wypisz pięć dowolnych wielokrotności liczby

  1. 7,

  2. 12,

  3. 15,

  4. 31.

RnUy4FAiRlQHd
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
ROMW4zrfq20Gu
Łączenie par. Na dywaniku 100 liczb zaznacz wszystkie wielokrotności liczby 5 większe od 20, a mniejsze od 60.. 11. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 21. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 31. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 41. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 51. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 61. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 71. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 81. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. 91. Możliwe odpowiedzi: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RuoEiNADQ03VT
Wpisz prawidłowe liczby do poniższego zdania tak, aby było prawdziwe. Liczby wpisuj w kolejności rosnącej. Wszystkie liczby, które są wielokrotnościami liczby 5 i jednocześnie są większe od 20 i mniejsze od 60 to: Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij, Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R1TfqWG4oX2eu
Współrzędne punktów zaznaczonych na osi liczbowej są wielokrotnościami liczby 23. Odczytaj współrzędne punktów A, B, C, D, E. Uzupełnij luki na osi, wpisując odpowiednie wartości.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RZ3KiimAaow1N
Wyobraź sobie, że wszystkie wielokrotności liczby 23 wypisano w kolejności rosnącej. Uzupełnij poniższe zdania wpisując odpowiednie wielokrotności liczby 23. Drugą wielokrotnością liczby 23 jest liczba Tu uzupełnij. Czwartą wielokrotnością liczby 23 jest liczba Tu uzupełnij. Siódmą wielokrotnością liczby 23 jest liczba Tu uzupełnij. Dziesiątą wielokrotnością liczby 23 jest liczba Tu uzupełnij. Dwunastą wielokrotnością liczby 23 jest liczba Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RWZESrAmbhkwF
Ćwiczenie 4
Sprawdź za pomocą kalkulatora, czy liczba 11151 jest wielokrotnością podanej liczby. Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Liczba 11151 jest wielokrotnością liczby 7 , 2. Liczba 11151 jest wielokrotnością liczby 13 , 3. Liczba 11151 jest wielokrotnością liczby 11 , 4. Liczba 11151 jest wielokrotnością liczby 9
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R15rFf7bGzm4J
Ćwiczenie 5
Wielokrotnością jakich liczb są podane liczby? Przeciągnij każdy element do odpowiedniej grupy. Wielokrotności liczby 5: Możliwe odpowiedzi: 1. 66, 2. 30, 3. 20, 4. 42, 5. 50, 6. 12, 7. 45, 8. 54, 9. 30, 10. 6, 11. 72, 12. 60, 13. 25, 14. 40, 15. 35, 16. 5, 17. 30, 18. 36, 19. 60, 20. 55, 21. 60, 22. 24, 23. 10, 24. 18, 25. 48, 26. 30, 27. 15 Wielokrotności liczby 6: Możliwe odpowiedzi: 1. 66, 2. 30, 3. 20, 4. 42, 5. 50, 6. 12, 7. 45, 8. 54, 9. 30, 10. 6, 11. 72, 12. 60, 13. 25, 14. 40, 15. 35, 16. 5, 17. 30, 18. 36, 19. 60, 20. 55, 21. 60, 22. 24, 23. 10, 24. 18, 25. 48, 26. 30, 27. 15 Wielokrotności liczby 5 oraz 6: Możliwe odpowiedzi: 1. 66, 2. 30, 3. 20, 4. 42, 5. 50, 6. 12, 7. 45, 8. 54, 9. 30, 10. 6, 11. 72, 12. 60, 13. 25, 14. 40, 15. 35, 16. 5, 17. 30, 18. 36, 19. 60, 20. 55, 21. 60, 22. 24, 23. 10, 24. 18, 25. 48, 26. 30, 27. 15 najmniejsza wspólna wielokrotność liczb 56: Możliwe odpowiedzi: 1. 66, 2. 30, 3. 20, 4. 42, 5. 50, 6. 12, 7. 45, 8. 54, 9. 30, 10. 6, 11. 72, 12. 60, 13. 25, 14. 40, 15. 35, 16. 5, 17. 30, 18. 36, 19. 60, 20. 55, 21. 60, 22. 24, 23. 10, 24. 18, 25. 48, 26. 30, 27. 15
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Najmniejsza wspólna wielokrotność dwóch liczb naturalnych  n i m to najmniejsza liczba różna od zera, która jest jednocześnie wielokrotnością każdej z tych liczb.

Symbolicznie zapisujemy:  NWW(n, m).

RPX2y3ekS2xG7
Ćwiczenie 6
Wyznacz NWW podanych liczb. Uzupełnij luki w zdaniach, wpisując odpowiednie liczby. NWW 2,3 wynosi Tu uzupełnij NWW 3,4 wynosi Tu uzupełnij NWW 5,10 wynosi Tu uzupełnij NWW 2,9 wynosi Tu uzupełnij NWW 6,8 wynosi Tu uzupełnij NWW 6,9 wynosi Tu uzupełnij
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 7
R12FzmUOh51KC
Jaką najmniejszą długość powinien mieć sznurek, aby można go było pociąć na kawałki długości 20 cm lub 25 cm? Uzupełnij lukę w odpowiedzi, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Sznurek powinien mieć Tu uzupełnij cm.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
R1F2oWFpiAw2a
Janek i Wojtek przygotowywali się do zawodów lekkoatletycznych i biegali dookoła boiska. Wojtek przebiegał ten dystans w ciągu 5 minut, a Janek w ciągu 4 minut. Chłopcy o godzinie 14:00 wystartowali równocześnie z tego samego miejsca i pobiegli w tę samą stronę. O której godzinie spotkają się ponownie na starcie?
Uzupełnij poniższą lukę. Kliknij w nią, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną odpowiedź. Odpowiedź: Chłopcy spotkają się na starcie o godzinie 1. 14:30, 2. 14:20, 3. 14:09.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RnUy4FAiRlQHd
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
R154DQYL1VdGE
Dwa statki jednocześnie wypływają z portu. Pierwszy z nich odbywa ośmiodniowe rejsy, drugi zaś rejsy trwające 12 dni. Za ile dni statki znów spotkają się w porcie? Uzupełnij lukę w odpowiedzi, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Statki spotkają się za Tu uzupełnij dni.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RnUy4FAiRlQHd
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Dzielniki

Przykład 1

Adaś ma 6 samochodzików, które postanowił poukładać na regale, tak by na każdej półce było ich tyle samo. Pomóż Adasiowi poukładać samochodziki na półkach, na różne sposoby. Sprawdź, ile półek w regale Adaś może wykorzystać.

Rozważ:

  1. jedną półkę,

  2. dwie półki,

  3. trzy półki,

  4. cztery półki,

  5. pięć półek,

  6. sześć półek.

RjOvOWpOCmaRp1
Animacja przedstawia dzielniki liczby 6 na przykładzie ustawiania samochodzików na półkach.
Ważne!
  • Liczba 6 dzieli się bez reszty przez 1, 2, 36. Mówimy, że liczby 1, 2, 3, 6 są dzielnikami liczby 6.

  • Liczba 6 jest podzielna przez 1, 2, 36.

  • Liczba 6 nie jest podzielna przez 45, bo reszta z dzielenia nie jest równa zero.

R7mE5F5ZbonT7
Ćwiczenie 10
Poniżej przedstawiono pewne liczby oraz ich dzielniki. Połącz liczbę ze wszystkimi jej dzielnikami. 4 Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 2, 4, 2. 1, 3, 9, 3. 1, 7, 49, 4. 1, 3, 7, 21, 5. 1, 3, 5, 15 15 Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 2, 4, 2. 1, 3, 9, 3. 1, 7, 49, 4. 1, 3, 7, 21, 5. 1, 3, 5, 15 9 Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 2, 4, 2. 1, 3, 9, 3. 1, 7, 49, 4. 1, 3, 7, 21, 5. 1, 3, 5, 15 21 Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 2, 4, 2. 1, 3, 9, 3. 1, 7, 49, 4. 1, 3, 7, 21, 5. 1, 3, 5, 15 49 Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 2, 4, 2. 1, 3, 9, 3. 1, 7, 49, 4. 1, 3, 7, 21, 5. 1, 3, 5, 15
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1ETicYGQk5fO
Ćwiczenie 11
Wybierz odpowiedź zawierającą wszystkie dzielniki liczby 36. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. 1, 6, 12, 36, 2. 1, 3, 4, 12, 9, 36, 3. 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18, 36, 4. 1, 2, 3, 6, 9, 12, 36
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 12
R2rybjWQKDvpz
Poniżej przedstawiono dzielniki pewnych liczb. Jakie to liczby? Uzupełnij puste miejsca w poniższych stwierdzeniach, wpisując najmniejszą liczbę podzielną przez podane dzielniki. Liczba której wszystkimi dzielnikami są 1, 2, 5, 10 to Tu uzupełnij.Liczba której wszystkimi dzielnikami są 1, 2, 3, 6, 9, 18 to Tu uzupełnij. Liczba której wszystkimi dzielnikami są 1, 2, 4, 13, 26, 52 to Tu uzupełnij. Liczba której wszystkimi dzielnikami są 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30 to Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
RppQiZCgY2Fgr
Ćwiczenie 13
Rozstrzygnij, czy zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Liczba 1 jest dzielnikiem każdej liczby., 2. Każda liczba, różna od zera, jest swoim dzielnikiem., 3. Liczba 2 jest dzielnikiem każdej liczby parzystej., 4. Każda liczba, różna od zera, jest dzielnikiem zera., 5. Każda liczba ma przynajmniej dwa dzielniki., 6. Liczba 3 jest dzielnikiem każdej liczby nieparzystej.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1JFHRnYfNg1w
Ćwiczenie 14
Które z podanych iloczynów są podzielne przez 9? Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. 9·4·25, 2. 18·6·4, 3. 25·5·4, 4. 27·21·7
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
R1LyMJm2NatO1
Ćwiczenie 15
Znajdź dzielniki poniższych liczb, a następnie uzupełnij luki. Kliknij w nie, aby rozwinąć listę, a następnie wybierz poprawną odpowiedź. Liczby uporządkuj w kolejności rosnącej. Wszystkie dzielniki liczby 15.
1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35Wszystkie dzielniki liczby 45.
1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35,1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35Wszystkie wspólne dzielniki liczb 1545.
1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35, 1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35Największy wspólny dzielnik liczb 1545
1. 15, 2. 5, 3. 3, 4. 1, 5. 5, 6. 15, 7. 15, 8. 10, 9. 5, 10. 3, 11. 1, 12. 9, 13. 45, 14. 1, 15. 3, 16. 15, 17. 30, 18. 35.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ważne!

Największy wspólny dzielnik liczb naturalnych n i m to największa liczba naturalna, która dzieli każdą z tych liczb bez reszty.

Symbolicznie zapisujemy: NWD(n, m).

RlfnrJboLbSf0
Ćwiczenie 16
Wyznacz NWD podanych liczb. Uzupełnij puste miejsca. NWD 12,3 wynosi Tu uzupełnij NWD 8,10 wynosi Tu uzupełnij NWD 5,10 wynosi Tu uzupełnij NWD 6,18 wynosi Tu uzupełnij NWD 10,15 wynosi Tu uzupełnij NWD 18,27 wynosi Tu uzupełnij
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 17
RHfVMoYDGT1Aa
Ania ma 18 cukierków i 12 ciasteczek. Ilu najwięcej gości może zaprosić, aby każdy z uczestników przyjęcia, łącznie z Anią, otrzymał po tyle samo słodyczy? Uzupełnij lukę w zdaniu, wpisując poprawną wartość. Odpowiedź: Ania może zaprosić Tu uzupełnij osób.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 18

Nauczyciel chce podzielić trzydziestoosobową klasę na równe grupy, co najmniej dwuosobowe.
Ile może utworzyć grup i ile osób będzie w każdej grupie? Na ile sposobów nauczyciel może dokonać podziału? Rozważ wszystkie możliwości.

R7gFbTbyxAwdW
Ćwiczenie 19
Wypisz wszystkie dzielniki liczby 28. Uzupełnij puste pole wpisując liczbę będącą sumą wszystkich dzielników z wyjątkiem największego. Odpowiedź: Suma wszystkich dzielników z wyjątkiem największego wynosi Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.
Ciekawostka

Liczba 28 i liczba 13 to liczby względnie pierwsze.

Liczby względnie pierwsze to liczby, których największym wspólnym dzielnikiem jest jeden.

RbHSvRaTDICWA
Ćwiczenie 20
Znajdź inną liczbę doskonałą, mniejszą od 10. Uzupełnij puste pole wpisując liczbę. Odpowiedź: Liczba doskonała mniejsza od to Tu uzupełnij.
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.

Notatnik

Możesz skorzystać z poniższego pola tekstowego do zapisania swoich notatek, rozwiązań zadań i innych informacji, które uważasz za potrzebne.

R1b8OvSPUG8s3
(Uzupełnij).
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej, licencja: CC BY 3.0.