1246 – Początek budowy kościoła Santa Maria Novella
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1dg1hudbvisd1
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
a) w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza,
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
1. definiuje terminy związane z opisem formy i struktury dzieła architektonicznego, w tym określenia dotyczące typów i elementów planów budowli, elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych (dekoracji fasady i wnętrza) oraz układu przestrzennego;
9. nazywa oznaczone na ilustracji elementy architektoniczne, właściwe dla poszczególnych stylów i tendencji, w tym:
a) dzieł antycznych egipskich,
b) dzieł antycznych greckich i rzymskich (a także powstałych w okresie renesansu, baroku i klasycyzmu, dla których antyk był inspiracją),
c) wczesnochrześcijańskich,
d) bizantyńskich,
e) romańskich,
f) gotyckich.
Nauczysz się
ustalać na co zwracać uwagę podczas opisu dekoracji fasady, elewacji i wnętrza budowli;
używać języka architektury podczas analizy dekoracji fasady, elewacji i wnętrza;
identyfikować ornamenty właściwe dla poszczególnych stylów;
analizować dekorację fasady, elewacji i wnętrza budowli;
porównywać dekoracje fasad budowli reprezentujących różne style.
Elewacja i fasada
Według słownika terminologicznego sztuk pięknych elewacja (z francuskiego eleuation oraz łaciny elevatio, od elevo - czynię lżejszym) to lico budynku, jedna z zewnętrznych jego ścian wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami. Wygląd elewacjielewacjaelewacji warunkuje konstrukcja, użyty budulec i funkcje budynku. O ukształtowaniu elewacji decydują podziały pionowe (ryzalityryzalitryzality, kolumnykolumnakolumny, pilastrypilasterpilastry, lizenylizenalizeny itp.), poziome (gzymsygzymsgzymsy, fryzyfryzfryzy), otwory (okna, loggieloggialoggie), wykuszewykuszwykusze, balkonybalkonbalkony, faktura (różnicowanie budulca i tynków, okładzin itp.). Pionowy człon elewacji, ciągnący się przez całą jej wysokość i odpowiadający jednej osi pionowej, nazywa się przęsłemprzęsłoprzęsłem (segmentem). Elewację pozbawioną otworów nazywamy ślepą.
Schemat przedstawiający sposób określania położenia fasady
R2IINxVj2IC861
Fasada (staropol. facjata) to elewacjaelewacjaelewacja budynku wyróżniona od pozostałych odmienną kompozycją architektoniczną (rozczłonkowanie architektury; zwieńczenia, wieżewieżawieże, szczytyszczytszczyty, kontrasty kolorystyczne użytych materiałów budowlanych, mozaiki, sgraffita, dekoracja malarska itp.), zawierająca przeważnie główne wejście; może być podporządkowana ogólnej kompozycji budynku i - jako integralna część bryły - odpowiadać jej wewnętrznym podziałom lub odgrywać rolę niezależną, np. dostawiona do budowli centralnej.
W architekturze miejskiej fasadafasadafasada stanowi ważny czynnik kompozycji urbanistycznej, jako dominujący akcent placów i zakończeń osi widokowych lub w układzie szeregowym, kształtując pierzeje placu i ulicy. Szczególnie bogate fasadyfasadafasady wykształciła architektura sakralna. FasadyfasadaFasady z portykamiportykportykami kolumnowymi charakterystyczne są dla świątyń greckich i rzymskich. W architekturze kościelnej najbardziej charakterystyczne są dwa typy fasadyfasadafasady: bezwieżowa (o dwu kondygnacjach, z których górna, węższa, zwieńczona jest szczytem, odpowiadająca głównie typowi kościoła bazylikowego) i dwuwieżowa. W architekturze świeckiej szczególnie bogate fasadafasadafasada wykształciła architektura pałacowa XVI‑XVIII w. W kompozycji przestrzennej pałacu entre cour et jardin (fr. między dziedzińcem a ogrodem) odgrywają ważną rolę dwie: główna od dziedzińca paradnego, początek osi kompozycyjnej, i tylna od ogrodu, parku.
RA4QWPrFDhDtl1
R1ABYrrjEshbv1
Analiza dekoracji architektonicznej
Analizę architektury należy rozpocząć od fasadyfasadafasady, czyli od frontu z racji jego reprezentatywnego charakteru, potem opisać pozostałe elewacje i przejść do charakterystyki wnętrza. W architekturze charakterystyka ta obejmuje portalportalportal wraz z jego elementami, obramienia okien i ich wypełnienie, zastosowane podziały pionowe (porządki i sposób konstrukcji kolumnkolumnakolumn, półkolumn, pilastrówpilasterpilastrów, skarp), podziały poziome (fryzyfryzfryzy i gzymsygzymsgzymsy) oraz zwieńczenia (szczytyszczytszczyty, frontonyfrontonfrontony w postaci przyczółkówprzyczółekprzyczółków, blendblendablend, sterczynsterczynasterczyn), attykęattykaattykę, niszeniszanisze i wnęki. Należy także opisać dekorację rzeźbiarską, jej rodzaj (rzeźba pełnoplastyczna, płaskorzeźba, reliefreliefrelief), rozpoznać pojawiające się ornamenty. We wnętrzu ważną rolę pełni także dekoracja malarska: malowidła ścienne, malarstwo iluzjonistyczne, witrażewitrażwitraże, mozaikimozaikamozaiki.
Typy portali romańskich
RWVfud9NWp5ZY1
Przykłady portali gotyckich
R1Uer5Cb6b3qD1
R1Saj1mnKkkp61
R1COTdIV5zhyS1
Przykłady portali renesansowych
R1PrSGbRDgSEg1
Przykłady portali barokowych
RSpuynImUXWc11
Przykłady głowic kolumn
RxFoVrino0Bn11
RNvul1lIZQIfV1
Rn4uJugvyxGws1
R17BVvTBEM0Rc1
R60GXlG77iXrL1
RYU3cufM53K3i1
Podziały poziome, detale architektoniczne i ornamenty
R1ePbsnkMAvIZ1
Elementy portali
RA2419lIqgJ4g1
R4cWrC7I0vFTX1
Słynne dekoracje średniowiecznych fasad
RDuNvf193jAjZ1
RVE0dhJroLzW41
R1YjEsJpOomlCmc73460e25700d051_00000000000301
Polecenie 1
Na podstawie wysłuchanego audiobooka wskaż różnice pomiędzy dekoracją portali zachodnich kościołów: romańskiego i gotyckiego. Podaj co najmniej 5 różnic.
R1QR94eYqxs4S
mc73460e25700d051_0000000000030
mc73460e25700d051_0000000000030
Zachodni portal romańskiej bazyliki w Vézelay Obramienie dwudrzwiowego wejścia, prowadzącego do nawy głównej bazyliki, zdobią rzeźby postaci. Delikatne, falujące szaty opływają sylwetki, przylegają do ścian. Portal wieńczy duży, półokrągły tympanon. Na nim Chrystus z rozpostartymi rękoma. Po jego obu stronach po sześciu apostołów z księgami. Wokół tympanonu promieniście rozłożone prostokątne pola 8 kwater z małymi rzeźbami przedstawicieli pogańskich ludów. Postaci uchwycone są w ruchu, w różnych pozach i strojach. Na głowach stożkowe hełmy, półkoliste i spłaszczone nakrycia okalające twarz lub kształtem przypominające turban. Mężczyźni w większości z długimi brodami i wąsami. Jeden z uniesionymi płomieniami włosów. Jego nagie ciało osłaniają pasma tkaniny. Kilka człekokształtnych postaci z głowami psów - długi pysk i małe, oklapnięte uszy. Kilka o zaokrąglonych, grubych nosach z dziurkami z przodu. Większość w długich szatach, tunikach i płaszczach. Na stopach sandały, buty do połowy łydek, na wysokich koturnach lub płaskich podeszwach. Wszystkie kwatery obejmują dwa wąskie łuki, tak zwane archiwolty. Na wewnętrznej archiwolcie szereg okrągłych pól z figurkami znaków zodiaku. Między polami przedstawienia ludzi wykonujących prace przypisane czterem porom roku. Wśród nich mężczyzna z worka sypie ziarno do skrzyni, kolejny orze pole. Na drugim łuku archiwolty półkoliste pola. Każde zdobi półokrągły liść o wywiniętych krawędziach. Zewnętrzna archiwolta wsparta na zewnętrznej części obramienia usytuowanego po bokach drzwi. Pionowe obramienia - ościeża, ułożone schodkowo. W ich uskokach kolumny na bazach. Sięgają do 2/3 wysokości wejścia. Trzony wewnętrznych kolumn pokryte pionowymi żłobieniami, zewnętrznych - ukośnymi. Głowice zdobione płaskorzeźbionymi liśćmi akantu. Zewnętrzne kolumny przechodzą w niskie filary. Na wewnętrznych - po dwie figury zwróconych ku sobie, brodatych świętych. Dwaj święci z lewej trzymają księgi. Z prawej, bliżej drzwi, św. Piotr z kluczem w dłoni. Przed nim św. Paweł z księgą. Rozwiane brzegi długich, falujących szat przylegają do ścian. Pomiędzy drzwiami filar wsparty na bazie. Na jego powierzchni delikatnie wysunięte pionowe pasy żłobionych pilastrów. Wznoszą się ponad połowę wysokości filara. Wyżej, pomiędzy figurami świętych wysoka postać św. Jana Chrzciciela, zwróconego w naszą stronę. Jego bose stopy wystają spod rozwianej na boki, długiej szaty. Na jej powierzchni liczne, drobne fałdy. W dłoniach okrągły przedmiot. Głowa na tle nimbu. Przysłania środkową część poziomej belki, biegnącej nad wejściem. Belka - nadproże ma formę fryzu. Na niej po prawej wysokie postacie św. Piotra i św. Pawła. Prowadzą szereg nawracanych postaci: gigantów w krótkich tunikach z końmi sięgającymi ich ramion, małych Pigmejów i wielkouchych, człekopodobnych postaci ze Scytii. Po lewej stronie fryzu, idą chude postacie - wyobrażenia Scytów i Rzymian w długich, falujących szatach. Postaci niosą naczynia, ryby i łuki. Między nimi byk zwrócony w prawo. Za głową zwierzęcia postać trzymająca jego róg i przebijająca mieczem jego szyję. Nad fryzem nadproża półkolisty tympanon. W jego centrum, na tronie bez oparcia, siedzi Chrystus w luźnej szacie. Dolna część jego sylwetki obrócona lekko w prawo. Postać Chrystusa otacza aureola - mandorla, o migdałowym kształcie. Zza głowy wystają ramiona krzyża. Pociągłą twarz okalają lekko pofalowane, długie włosy, podkreślone drobnymi żłobieniami. Oczy duże, otwarte, skierowane przed siebie. Spod długiego nosa, wokół drobnych ust, spływają skręcone wąsy. Pasma krótkiej brody zarysowane drobnymi żłobieniami. Szata opływająca ciało Chrystusa podkreśla szczupłe nogi. Drobne fałdy dekoracyjnie skręcone. Dolna krawędź szaty lekko podwiana, odsłania bose stopy. Ręce rozłożone na boki. Duże dłonie otwarte. Z palców spływają ukośne promienie. Sięgają głów apostołów, siedzących po obu stronach Chrystusa. Ich postacie poruszone. Część z nich zwróconych ku sobie, kilku stoi. Na kolanach i w dłoniach księgi. Sylwetki apostołów maleją w miarę przybliżania się do naroży tympanonu. Fasada katedry gotyckiej w Reims Prostokątna fasada zorientowana na zachód z wieżami na osiach naw bocznych. Między wieżami nieco niższy, trójkątny szczyt nawy głównej. W dolnej kondygnacji naw, trzy wejścia ozdobione ogromnymi portalami. Centralny największy z dwoma skrzydłami drzwi rozdzielonych filarem z figurą Marii z Dzieciątkiem. Wejścia do naw w szerokich, schodkowych obramieniach, tak zwanych ościeżach. W uskokach ościeży kolumny na bazach. Nad bazami zawieszone wieloboczne cokoły z przylegającymi do kolumn majestatycznymi, masywnymi posągami. W portalu centralnym sceny z narodzin i dzieciństwa Jezusa. Po prawej zwróceni ku sobie: Maria i uśmiechnięty Archanioł Gabriel w scenie Zwiastowania oraz Maria i Elżbieta w scenie Nawiedzenia. Po lewej postaci związane z ofiarowaniem Jezusa w świątyni: święty Józef, Maria z Dzieciątkiem, Symeon i Anna prorokini. W bocznych portalach wśród zidentyfikowanych figur święci Dionizy, Helena, Jan Chrzciciel, oraz Izaak, Mojżesz, Abraham, Aaron i papież Kalikst. Od góry na uskokach ościeży schodkowo ułożone, płaskie ostrołuki - archiwolty, każda ozdobiona drobnymi figurkami, ułożonymi jedna nad drugą. Ostrołuki ujmują pola nad wejściem zwane tympanonem. Tympanony przeszklone, wypełnione ażurową dekoracją odkutą z kamienia, tak zwanymi maswerkami. W centralnym tympanonie kamienna dekoracja ma kształt rozety, w bocznych czterolistnej koniczyny otoczonej trójlistną. W ich pustych przestrzeniach wstawione witraże. Wszystkie portale zwieńczone wysokimi, trójkątnymi szczytami, tak zwanymi wimpergami. W ich wnętrzu rzeźby. W lewym Ukrzyżowanie, w prawym powtórne przyjście Chrystusa na Sąd Ostateczny. W centralnym najwyższym, Koronacja Marii. Jego czubek sięga połowy kolejnej, lekko cofniętej kondygnacji, częściowo przysłaniając ogromną rozetę. Po jej bokach, na osiach naw bocznych, po dwa wysokie, wąskie okna, zwieńczone trójkątnymi szczytami. Wzdłuż krawędzi spiczastych zwieńczeń, rytmicznie rozmieszczone zwinięte liście i pączki, tak zwane żabki. Każde okno dzielone na pół pionową, kamienną laską. Od góry wypełnione maswerkami. Po bokach okien, smukłe czworoboczne wieżyczki - pinakle. Ich cokoły wspierają się na gzymsie, wieńczącym dolną kondygnację. Na rogach cokołów kolumny tworzą trzony wieżyczek. Wewnątrz figury świętych. Ponad oknami gzyms wieńczący. Na nim fryz ostrołukowych, wysokich arkad, zwieńczonych trójkątnymi szczytami. Arkady na osiach pinakli nieco większe. We wszystkich ustawione ponadnaturalnej wielkości figury królów. Łącznie 56 postaci tworzy tak zwaną galerię królewską. W jej części centralnej chrzest Chlodwiga - najwybitniejszego króla Franków. Zza fryzu, wznosi się szczyt nawy głównej zwieńczony czteroramiennymi pękami kwiatów ułożonymi w dwóch kondygnacjach, tak zwanym kwiatonem. Krawędzie szczytu zdobią zwinięte liście i pączki. Po bokach wznoszą się wieże. Do ich naroży przylegają ażurowe, wieloboczne wieżyczki. Wszystkie wieże przeprute wysokimi, wąskimi oknami. Namiotowe dachy wieżyczek zwieńczone kwiatonami. Wieże niedokończone.
Ornamentyka
Ornament (łac. ornare - czasownik znaczący zaopatrzyć, ozdabiać) jest motywem albo całym zespołem motywów zdobniczych, mających zastosowanie między innymi w architekturze. Ornamenty były nierozerwalnie związane z architekturą do roku 1910, kiedy pionier modernizmu Adolf Loos, opublikował w Wiedniu swój najgłośniejszy esej Ornament i zbrodnia, w którym wystąpił przeciw nadmiarowi dekoracji w architekturze i sztuce użytkowej. Od tytułu pracy zapożyczone zostało sformułowanie ornament to zbrodnia, a poglądy Loosa poparło wielu współczesnych architektów.
Ornament może pokrywać całe powierzchnie ścian lub wypełniać wyznaczone miejsca, ograniczając się do określonych pól, pasów. Poza funkcją dekoracyjną ma także znaczenie dla tektoniki budowli – podkreśla podziały elewacji lub przysłania jej konstrukcję. Warto pamiętać, że ornament nie jest elementem konstrukcyjnym, a może jedynie ją zdobić.
Ornamenty powiązane są często z epokami i kręgami kulturowymi, w których powstały. Ich typy, detale i różnorodny charakter można powiązać z właściwym stylem architektonicznym, a często jest także pomocny w datowaniu.
Określ styl, w którym wykonane są portale. Wpisz pod ilustracjami epokę lub styl, wybierając z poniższych: romanizm, gotyk, renesans, barok, klasycyzm, secesja.
Pytania: Określ epokę/styl portalu - ................ Nazwij wskazane elementy: A - ................ B - ................ / ................ C - ................ D - ................
Odpowiedzi: A - renesans B - PRZYCZÓŁEK C - cokół D - COKÓŁ E - kolumna F - Renesans G - FRYZ H - przyczółek I - Przyczółek J - Cokół K - Kolumna L - maszkaron M - Fryz N - fryz O - Maszkaron P - KOLUMNA Q - MASZKARON R - RENESANS
Jak nazywa się rodzaj zaprezentowanego poniżej gzymsu?
R1IxAO9uK01en1
A - wieńczący B - kapnikowy C - gierowany D - cokołowy
C
classicmobile
Ćwiczenie 6
R1TA8s8Xr48AT1
static
Ćwiczenie 6
Dokonaj analizy dekoracji wnętrza kościoła Il Gesù w Rzymie. Z podanych poniżej określeń przeciągnij właściwe w pole pod ilustracją.
RtAIyLE9b6bxP1
A - wnętrze jednorodne stylowo B - korynckie pilastry C - malarstwo freskowe D - wnętrze mroczne, ciasne E - brak podziałów poziomych F - doryckie pilastry G - gzyms gierowany H - surowe wnętrze pozbawione dekoracji I - liczne złocenia J - podkreślone podziały poziome K - dekoracja stiukowa L - jasne wnętrze M - brak spójności stylowej N - ołtarz z trójkątnym zwieńczeniem
Grupa 1 : A,B,C,G,I,J,L,N
Zobacz także
Inna wersja zadania
RTJdtjlDvQTYgmc73460e25700d051_00000000000561
classicmobile
Ćwiczenie 7
RHcAIk9fLDohH1
static
Ćwiczenie 7
Wykonaj polecenia znajdujące się pod ilustracją.
RsNMmOa7MnoCW1
Pytania: nazwa - ................ styl - ................
Odpowiedzi: A - Rokoko B - ROKOKO C - panneau D - PANNEAU E - Panneau F - rokoko
1‑C,D,E 2‑A,B,F
mc73460e25700d051_0000000000056
mc73460e25700d051_0000000000056
Dokonaj analizy dekoracji wnętrza kościoła Il Gesù w Rzymie. Z podanych poniżej określeń przeciągnij właściwe w pole pod ilustracją.
ścianka, balustrada lub rząd sterczyn bądź szczycików, wieńczących elewację budowli i znajdujących się zwykle ponad gzymsem koronującym; pewne typy attyki mają znaczenie konstrukcyjne jako ścianki niskiego poddasza; attyka pełni głównie funkcję dekoracyjną, służąc zwykle do częściowego lub całkowitego osłonięcia dachu; wieńczy całe budynki lub ich poszczególne części. Zależnie od ukształtowania rozróżnia się: 1) attyki pełne, zwykle ślepe ścianki; 2) attyki ażurowe, których najważniejszą odmianą jest attyka balustradowa i arkadowa; 3) attyki grzebieniowe, złożone najczęściej z cokołu (fryzu) oraz z grzebienia (koronki) z szeregiem zębów; 4) attyki szczytowe, złożone z rzędu szczycików.
balkon
balkon
nadwieszony, otwarty element arch., wysunięty przed lico ściany zewn. budynku, pełniący rolę użytkową (zwykle jako miejsce przeznaczone do oglądania widoków dla jednej lub kilku osób) i dekoracyjną.
blenda
blenda
ślepy otwór, płytka wnęka w murze, w formie arkady lub okna; zwykle stosowana w elewacjach jako motyw dekor., rzadziej w celu odciążenia ściany
elewacja
elewacja
lico budynku, jedna z zewnętrznych jego ścian wraz ze wszystkimi występującymi na niej elementami.
fasada
fasada
frontowa ściana lub elewacja budynku.
fronton
fronton
przyczółek, szczyt w architekturze klasycznej (Grecja, Rzym, renesans, klasycyzm) lub posługującej się formami klasycznymi; jego pole wewnętrzne, gładkie lub wypełnione rzeźbą, obramione gzymsem, nosi nazwę tympanonu.
fryz
fryz
1. w architekturze: środkowa część belkowania; 2. ornament w postaci poziomego pasa, zdobiący np. ściany, naczynia; fryz arkadowy - fryz w postaci arkady.
gzyms
gzyms
architektoniczny element w formie poziomego (zwykle profilowanego) występującego przed lico muru pasa pojedynczego lub złożonego, o krawędziach przebiegających w płaszczyźnie równoległej do ściany.
kolumna
kolumna
pionowa podpora architektoniczna o przekroju kolistym lub wielokątnym, pełniąca również funkcje dekoracyjną; składa się z trzech części: głowicy, trzonu i bazy, lub przynajmniej z dwóch pierwszych.
kruchta
kruchta
przedsionek kościoła, poprzedzający wejście główne, czasem także boczne do naw.
lizena
lizena
płaski, pionowy pas muru lekko występujący z jego lica; w odróżnieniu od pilastra bez głowicy i na ogół bez bazy.
loggia
loggia
pomieszczenie otwarte na zewnątrz, zwykle przesklepione, usytuowane zazwyczaj w elewacji budynku na całej jej szerokości lub na krótszym odcinku, na jego narożu, na parterze lub piętrze, zamknięte kompozycyjnie i niebędące ciągiem komunikacyjnym, służące gł. jako miejsce dla wypoczynku i widokowe.
mozaika
mozaika
technika dekor. zaliczana do malarstwa monumentalnego, polega na układaniu wzoru z drobnych, różnego kształtu barwnych kamieni, szkła i ceramiki na odpowiednio przygotowanym podłożu (świeża zaprawa wapienna, cement, mastyks).
nisza
nisza
najczęściej prostokątne lub półokrągłe, zamknięte półkoliście górą wgłębienie w murze, o charakterze dekoracyjnym, często przesklepione konchą, zwieńczone małymi frontonami trójkątnymi, półokrągłymi lub odcinkiem gzymsu, ujęte w kolumienki albo pilastry. Przeznaczone czasem dla ustawienia rzeźby figur.
pilaster
pilaster
piaski filar przyścienny, pełniący funkcje podpory i dekorujący rozczłonkowania ścian; występuje także jako część obramienia otworów okiennych, drzwiowych, bramnych itp.
portal
portal
ozdobne obramienie otworu wejściowego, na które składają się elementy architektoniczne i rzeźbiarskie.
portyk
portyk
(łac. porticus) - zewnętrzna część budynku, otwarta przynajmniej z jednej strony kolumnadą lub rzędem filarów, sięgających jednej lub dwu kondygnacji, osłaniająca najczęściej gł. wejście, często (w architekturze nawiązującej do antyku) zwieńczona trójkątnym frontonem; wysunięta ku przodowi lub wgłębiona (portyk wgłębny).
porządek architektoniczny
porządek architektoniczny
system konstrukcyjno‑dekoracyjny, którego elementy, o określonym kształcie i sposobie dekoracji, są powiązane określonymi proporcjami obliczanymi za pomocą modułów, najbardziej znane podstawowe porządki architektoniczne wykształciły się w starożytności, w Grecki gdzie wykształciły się trzy podstawowe porządki: dorycki, joński, koryncki, które można rozpoznać po kształcie kapiteli kolumn, rzymianie zmodyfikowali greckie porządki oraz wprowadzili porządek toskański i kompozytowy.
przęsło
przęsło
1) we wnętrzu budowli przestrzeń między parą podpór dźwigających odrębną konstrukcyjnie część sklepienia; 2) wyodrębniona rytmicznie powtarzanymi elementami podziału pionowego część płaszczyzny elewacji (p. ścienne).
przyczółek
przyczółek
patrz: fronton
relief
relief
kompozycja rzeźb, wydobyta z płaszczyzny płyty kamiennej, drewnianej lub metalowej, z pozostawieniem w niej tła; przeznaczona do oglądania wyłącznie od frontu; uzyskana techniką rzeźbienia, kucia, odlewania itp.
ryzalit
ryzalit
występująca z lica elewacji część budynku, tworząca z nim organiczną całość.
sterczyna
sterczyna
pionowy, wieńczący element dekoracji arch., np. pinakiel, mały obelisk itp.
szczyt
szczyt
dekoracyjne, oparte o kształt trójkąta zwieńczenie elewacji budynku lub jego fragmentów (najczęściej ryzalitów portali, otworów okiennych).
westybul
westybul
(franc. vestibule, z łac. uestibulum) - przedsionek w niektórych typach budowli.
wieża
wieża
budowla lub wyodrębniona część innej budowli na planie koła, owalu, wieloboku lub prostokąta, której wysokość jest wyraźnie zaakcentowana w stosunku do szerokości podstawy.
witraż
witraż
1) kompozycja wykonana z barwnego szkła okiennego, figur, lub ornamentowana; złożona z kawałków szkła łączonych ramkami ołowianymi (zwanymi dwutówkami) i osadzanych między żelaznymi sztabami, dzielącymi je na kwatery, stanowi wypełnienie otworu okiennego; (…) 2) technika malarska zaliczana do malarstwa monumentalnego.
wykusz
wykusz
nadwieszony na zewn. ścianie budowli wielokątny lub czworokątny występ w formie dobudówki przeprutej szerokimi oknami, nakrytej osobnym dachem, poszerzający wnętrze, do którego przylega.
zakrystia
zakrystia
(niem. Sakristei, ze starowi, sacristia, od sacrisła 'sługa kościelny, zakrystian') - boczne pomieszczenie w świątyni chrzęść, przylegające od pn. lub pd. i połączone wejściem z prezbiterium; niekiedy z drugim wejściem od zewnątrz; przeznaczone do przechowywania szat i sprzętów liturgicznych oraz do przygotowywania się kapłanów do odprawiania obrzędów liturgicznych.
mc73460e25700d051_0000000000485
Definicje opracowano na postawie: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003 https://archirama.muratorplus.pl/encyklopedia‑architektury
mc73460e25700d051_0000000000532
Galeria dzieł sztuki
RA4QWPrFDhDtl1
R1ABYrrjEshbv1
RDuNvf193jAjZ1
RVE0dhJroLzW41
Bibliografia
Basista, Jak czytać architekturę, Universitas, Kraków 2012
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003
C. Davidson Cragoe, Jak czytać architekturę? Najważniejsze informacje o stylach i detalach, Arkady, Warszawa 2009
E. Charytonow, Historia architektury i formy architektoniczne, PWSZ, Warszawa 1963
https://archirama.muratorplus.pl/encyklopedia‑architektury (dostęp z dnia 31.03.2018)
W. Bogusz, Zarys historii architektury, WSiP, Warszawa 1996