Temat: Ciśnienie atmosferyczne

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa IV

III. Pogoda, składniki pogody, obserwacje pogody. Uczeń:

1. wymienia składniki pogody i podaje nazwy przyrządów służących do ich pomiaru (temperatura powietrza, zachmurzenie, opady i osady atmosferyczne, ciśnienie atmosferyczne, kierunek wiatru);

2. odczytuje wartości pomiaru składników pogody, stosując właściwe jednostki;

3. prowadzi obserwacje składników pogody, zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega zależności.

Cel lekcji

Uczniowie wykonują proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego.

Kryteria sukcesu

• przedstawisz skład powietrza atmosferycznego;

• wyjaśnisz pojęcie ciśnienia atmosferycznego;

• omówisz budowę i sposób działania barometru.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, obserwacja bezpośrednia, obserwacja pośrednia, burza mózgów.

Praca indywidualna oraz praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia „Obserwacji 1”: wysoki pojemnik z wodą, słomka;

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia „Obserwacji 2”: świeczka, szklanka, zapałki;

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia „Obserwacji 3”: butelka plastikowa, gumowa rękawiczka, gumka recepturka, taśma samoprzylepna.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o odpowiedź na pytania:

• W jakich stanach skupienia może występować woda?

• Co należy zrobić, aby woda zmieniła określony stan skupienia?

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Co to jest atmosfera?” i zapoznali się z ilustracją „Skład powietrza atmosferycznego”.

2. Uczniowie w parach przeprowadzają „Obserwację 1” oraz „Obserwację 2”. Swoje spostrzeżenia zapisują w zeszytach.

3. Uczniowie opisują poznane na wcześniejszych lekcjach dowody na obecność pary wodnej w powietrzu.

4. Nauczyciel omawia działanie barometru. Następnie wyświetla film przedstawiający proces konstruowania domowego barometru.

5. Uczniowie, korzystając z abstraktu, sporządzają notatkę w zeszytach: definiują pojęcie ciśnienia atmosferycznego, określają jego jednostki oraz wskazują urządzenie służące do pomiaru ciśnienia atmosferycznego.

6. Nauczyciel prezentuje ilustrację przedstawiającą barometr sprężynowy oraz wyjaśnia zasadę działania tego przyrządu.

7. Uczniowie w parach przeprowadzają „Obserwację 3” i interpretują jej wyniki.

Podsumowująca

Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Atmospheric pressure

Above the surface of the Earth there is an adjacent coating, many kilometers thick called the atmosphere. It is made up of a mixture of gases called air. It consists mainly of nitrogen, oxygen and small amounts of other gases. The most important for us is oxygen which we use during breathing or when burning wood. These processes produce carbon dioxide which is used by plants. Also in the air is water vapour, which after condensation can form clouds. When describing the composition of the air, water vapour is omitted, because its quantity is very variable.

The atmosphere makes life possible on our planet. We breathe using the oxygen in the air. Due to the atmosphere on Earth, the right temperature is maintained. In addition, this coating protects us from harmful radiation.

Clean air has no taste, no smell and no colour. You can not see it because it is transparent. How can you convince yourself that it exists?

The air consists of particles, so it has a mass. It means that it pushes against everything that is under it and within it. This pressure related to the air is called atmospheric pressure.

Heated air becomes lighter than its surroundings and rises upwards, which somewhat reduces the air pressure in an area. In contrast, when cooling down, it becomes heavier and falls down, which will increases the pressure. High in the mountains, the atmospheric layer pressing on the surface of the Earth is thinner. Therefore, the pressure will be lower there compared to the areas located closer to sea level.

Let us now consider whether atmospheric pressure exerts pressure only from above. It seems obvious. However, remember that the air consists of particles that move in all directions. So maybe pressure affects objects from different sides?

Atmospheric pressure is measured in pascals – shortened to Pa. Because it can reach high values, for convenience in weather forecasts they are given in hectopascals (1 hPa = 100 Pa). Atmospheric pressure measurements are made using a device called a barometer.

How do you use a barometer? If you have such a device in your school, then do the observation.

• The air exerts pressure on every surface. It is called atmospheric pressure.

• The pressure varies with altitude – the higher it is above sea level, the lower it is.

• The pressure measured using a barometer.