Materiały odzieżowe
MOD.11. Organizacja procesów wytwarzania wyrobów odzieżowych – technik przemysłu mody 311941
Z czego uszyć wyrób odzieżowy
GALERIA ZDJĘĆ
Materiały odzieżowe są wyrobami powstałymi z przędzy poddawanej różnorodnym procesom produkcyjnym.
Podstawowe materiały odzieżowe oraz materiały dodatkowe są wyrabiane z nitek. W przeważającej ilości są to wyroby płaskie, których grubość jest bardzo mała w stosunku do długości i szerokości.
Zależnie od systemu przeplatania nitek rozróżnia się następujące podstawowe rodzaje wyrobów:
Spis treści
Tkaniny bawełniane i bawełnopodobne, wełniane i wełnopodobne, jedwabne i jedwabnopodobneTkaniny bawełniane i bawełnopodobne, wełniane i wełnopodobne, jedwabne i jedwabnopodobne
DzianinyDzianiny
Dzianina jerseyDzianina jersey
Dzianina ściągaczowaDzianina ściągaczowa
Wyroby plecione, materiały powlekaneWyroby plecione, materiały powlekane
Wyroby plecioneWyroby plecione
PrzędzinyPrzędziny
Materiały powlekaneMateriały powlekane
LaminatyLaminaty
Membrany półprzepuszczalneMembrany półprzepuszczalne
Materiały skóropodobneMateriały skóropodobne
Materiały podszewkowe, usztywniające, wzmacniające i ocieplająceMateriały podszewkowe, usztywniające, wzmacniające i ocieplające
PodszewkiPodszewki
Materiały usztywniające i wzmacniająceMateriały usztywniające i wzmacniające
Włókniny ocieplająceWłókniny ocieplające
Trendy w materiałach odzieżowychTrendy w materiałach odzieżowych
Len z bawełnąLen z bawełną
WiskozaWiskoza
Włókna BambusoweWłókna Bambusowe
LenLen
Modal, lyocell, cuproModal, lyocell, cupro
Przykładowe wyroby odzieżowe wykonane z różnych materiałówPrzykładowe wyroby odzieżowe wykonane z różnych materiałów
Błędy w odzieży powstałe w wyniku niewłaściwego określenia właściwości materiałówBłędy w odzieży powstałe w wyniku niewłaściwego określenia właściwości materiałów
1. Tkaniny bawełniane i bawełnopodobne, wełniane i wełnopodobne, jedwabne i jedwabnopodobne
Tkanina powstaje w procesie tkania polegającym na przeplataniu nitek osnowy z nitkami wątku pod kątem prostym.
Osnowa to nitki, które podczas produkcji tkaniny są ułożone wzdłużnie.
Wątek to nitki, które podczas produkcji tkaniny są ułożone poprzecznie. Podczas tkania osnowa jest bardziej narażona na obciążenia mechaniczne, dlatego z reguły jest mocniejsza niż wątek.
Zasada tkania nicielnicowego
Nitki osnowy przechodzą z wału osnowowego przez przewał, drążki rozdzielcze, nicielnice i płochę, przedpierścień aż do wału odbiorczego. Przez oczka strun nicielnic przechodzą określone nitki osnowy (nieparzyste lub parzyste).
Dzięki podnoszeniu jednej części i opadaniu drugiej części nitek osnowy, powstaje przesmyk tkacki, w który jest wprowadzane czółenko z wątkiem. Do utworzenia przesmyku potrzebne są co najmniej dwie nicielnice. Po przerzuceniu czółenka z wątkiem na drugą stronę, płocha dopycha luźno leżący wątek w przesmyku do brzegu powstającego kawałka tkaniny. Ze względu na to, że w krośnie można zamontować określoną liczbę nicielnic, wzornictwo w tkaniu nicielnicowym jest ograniczone.
1 – Wał osnowy, 2 – Przewał, 3 – Krzyżulec, 4 – Nicielnice ze strunami i oczkami, 5 – Płocha (grzebień), 6 – Przedpierścień, 7 – Wał odbiorczy, 8 – Czółenko z wątkiem, 9 – Przesmyk tkacki.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Przykłady tkanin stosowanych na wyroby odzieżowe oraz ich krótka charakterystyka
Adamaszek
Materiał: bawełna, wełna, len, jedwab, jedwabnopodobne
Splot: atłasowe tło z satynowym wzorem lub odwrotnie
Zastosowanie: obrusy, serwety, sukienki, bluzki, podszewki
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Atłas
Materiał: bawełna, wełna czesankowa, jedwab lub ciągłe włókna chemiczne
Splot: atłasowy- wysoki połysk na prawej stronie, na lewej matowa (satyna)
Zastosowanie: bielizna, suknie, bluzki, eleganckie okrycia, dekoracje
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Brokat
Materiał: jedwab, bawełna, jedwabnopodobny
Splot: żakardowy z metalową nitką
Zastosowanie: suknie balowe, żakiety, szaty liturgiczne
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Etamina
Materiał: bawełna
Splot: płócienny
Zastosowanie: bluzki, sukienki
Lekko przezroczysta, mocno skręcone nitki, trochę szorstka
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Dzianiny
Dzianina to płaski wyrób włókienniczy, wytwarzany w procesie dziania z jednej lub z wielu nitek, które formują i łączą oczka.
Dzianina charakteryzuje się określonym splotem dziewiarskim – to znaczy określonym porządkiem łączenia oczek o takim samym lub różnym kształcie. Sploty dziewiarskie dzieli się na podstawowe, pochodne od splotów podstawowych oraz wzorzyste.
W ramach tego podziału rozróżnia się: sploty dzianin rządkowych oraz sploty dzianin kolumienkowych.
Podstawowe sploty rządkowe to:
splot lewoprawy,
splot dwuprawy,
splot dwulewy.
Podstawowe sploty kolumienkowe to:
łańcuszek,
trykot,
sukno,
aksamit,
atłas.
Ze względu na sposób wykonania, rozróżnia się:
dzianiny rządkowe
dzianiny kolumienkowe
W przypadku dzianin rządkowych podczas tworzenia się oczek niezbędna jest przynajmniej jedna nitka. Ponadto przebiega ona w poprzek dzianiny - widać, że w dzianinie „lecą” oczka i można ją spruć. Ponadto dzianinę rządkową można wyprodukować metodą falowania nitki lub metodą szydełkowania w układzie rządkowym.
W dzianinach kolumienkowych w procesie tworzenia oczek niezbędny jest przynajmniej jeden ich system nazywany osnową. Nitki tworzące oczka przebiegają wzdłuż dzianiny najczęściej zygzakiem i nie ulegają pruciu. Dzianiny kolumienkowe produkowane są metodą szydełkowania w układzie kolumienkowym.
Splot lewoprawy (LP), tak zwany dżersej - wytwarzany jest na jednym układzie igieł ułożonych jedna obok drugiej. Określa się go nazwą dżerseju pojedynczego. Prawa i lewa strona dzianiny są różne. Na jednej stronie widoczne są prawe strony oczek, a na drugiej lewe. Dzianina jest mało elastyczna w kierunku poprzecznym i wykazuje skłonności do zawijania się na brzegach. W zależności od tego, jaką ma grubość, stanowi materiał na cienkie swetry, koszule, bluzki, sukienki, koszulki lub bieliznę.
Splot dwuprawy (DP) wytwarza się na dwóch skierowanych ku sobie rzędach igieł ustawionych względem siebie w układzie szachownicy. W rządku występują na zmianę oczka prawe i lewe. Po obu stronach dzianiny są widoczne tylko prawe strony oczek. Jeśli dzianinę rozciągnie się wzdłuż rządków, widoczne będą kolumienki oczek ułożonych na zmianę prawą i lewą stroną. Dzianiny o splocie dwuprawym wykazują dużą elastyczność w kierunku poprzecznym. Stosowane są do produkcji swetrów, kamizelek, bielizny i skarpet.
Splot dwulewy (DL) wytwarza się na igłach dwujęzyczkowych. Można go stworzyć także na zwykłych igłach jednojęzyczkowych, przekładając oczka. Obie strony dzianiny wyglądają jednakowo – widoczne są na nich łączniki i łuki oczek. Poszczególne rządki są tworzone na przemian – jeden lewą, drugi prawą stroną oczek. Rządki oczek prawych są widoczne dopiero wtedy, gdy dzianina zostanie rozciągnięta wzdłuż kolumienek. Dzianina o splocie dwulewym jest rozciągliwa wzdłuż kolumienek. Wytwarza się z niej śpioszki, swetry, blezery.
Splot interlokowy inaczej nazywany dwuprawym podwójnym (DPP). Wytwarza się go na dwóch skierowanych ku sobie rzędach igieł leżących naprzeciwko siebie i poruszających się na zmianę. Oczka strony prawej i lewej leżą naprzeciwko siebie. W wyniku ich ułożenia oraz ruchu igieł, między sąsiadującymi ze sobą oczkami występuje różnica w ułożeniu wzdłużnym, wynosząca pół długości oczka. Dzianina o splocie interlokowym ma zwartą powierzchnię, jest rozciągliwa, ale niezbyt elastyczna. Dzianiny wytworzone splotem dwuprawym przeznacza się do produkcji koszulek, bluzek, bielizny i odzieży sportowej.
Przykłady dzianin
Dzianina jersey
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Dzianina ściągaczowa
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Wyroby plecione, materiały powlekane
Wyroby plecione
Do wyrobów plecionych zalicza się tiule, koronki i pasmanterie plecione. Tiule wykonuje się z włókien bawełny, jedwabiu naturalnego, sztucznego lub syntetycznego oraz nici metalowych. Do wyrobu tiuli służą maszyny bobinetowe, które napinają nitki osnowy w kierunku pionowym równolegle do siebie, a nitki wątku nawijają na płaskie okrągłe cewki, zwane bobinami. Liczba bobin odpowiada liczbie nitek osnowy. Dodatkowo są one podzielone na bobiny parzyste i nieparzyste. Bobiny nieparzyste okręcają się wokół jednej nitki osnowy i wędrują skośnie w dół, w prawą stronę, aż do następnej nitki osnowy.
Bobiny parzyste natomiast, po okręceniu się dookoła nitki osnowy, wędrują ukośnie w dół, na lewą stronę. Po dojściu do ostatniej nitki osnowy, bobiny zawracają w kierunku przeciwnym. W wyniku krzyżowania się nitek wątku pod kątem około 45 stopni oraz ich okręcania się dookoła nitek osnowy, powstają sześciokątne, regularne oczka tiulu.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Przędziny
Przędziny to wyroby włókiennicze zbudowane z nitek odpowiednio ułożonych i połączonych metodą klejenia, przeszywania lub wszywania w spód.
Wyróżnia się kilka rodzajów przędzin. Pierwszym rodzajem są przędziny gładkie, produkowane technologią Malimo, polegającą na przeszyciu ściegiem łańcuszkowym za pomocą osnowy łączącej nałożone na siebie nitki osnowy i wątku.
Kolejny rodzaj przędzin to przędziny z okrywą zewnętrzną (tak zwaną pętelkową), produkowane technologią Malipol, polegającą na wszywaniu w podkładkę nitek, które wcześniej zostały uformowane w pętelki. Taki wyrób przypomina jednostronną tkaninę frotté. Wszywana nić tworzy z jednej strony gładkie rzędy ściegów łańcuszkowych, a z drugiej wysokie pętelki.
Kolejny rodzaj stanowią przędziny gładkie (Malimo) przeznaczone są na zasłony, serwety, pieluszki, kaftaniki, podpinki, lekką odzież, wkłady usztywniające, worki na owoce oraz ręczniki. Są najpopularniejszymi przędzinami ze względu na podobieństwo do tkanin.
Ostatnim rodzajem przędzin są te z okrywą zewnętrzną (Malipol), mające mniej rozległe zastosowanie niż przędziny Malimo, ze względu na większą objętość i masę powierzchniową.
Przędzę bawełnianą z okrywą zewnętrzną przeznacza się na produkcję ręczników, prześcieradeł i płaszczy kąpielowych. Jeżeli przędzina wykonana jest z wełny i poddana folowaniu oraz drapaniu, to jest wykorzystywana w produkcji wyrobów odzieżowych lub na obicia do mebli.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Materiały powlekane
Materiały powlekane to wyroby włókiennicze zbudowane z podłoża włóknistego i warstwy powlekającej składającej się z żywicy syntetycznej lub lateksu. Zależnie od rodzaju warstwy powlekającej rozróżnia się materiały powlekane polichlorkiem winylu, materiały powlekane poliuretanem, oraz materiały gumowane, powlekane lateksami.
Na podłoża materiałów powlekanych stosuje się tkaniny, dzianiny lub włókniny z włókien naturalnych (najczęściej bawełny), włókien wiskozowych oraz włókien syntetycznych‑najczęściej poliamidowych i poliestrowych. Wytwarzanie materiałów powlekanych odbywa się na urządzeniach zwanych powlekarkami.
Materiały powleka od dwóch do czterech razy warstwą tworzywa sztucznego sporządzonego w postaci pasty. Liczba powłok zależy od rodzaju materiału i jego przeznaczenia.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Laminaty
Laminaty to wyroby włókiennicze powstające przez trwałe połączenie płaskiego wyrobu włókienniczego z innym materiałem - może być nim pianka z tworzywa syntetycznego, najczęściej poliuretanu.
Materiały laminowane pianką poliuretanową wytwarza się poprzez laminowanie, klejenie lub pikowanie.
Laminowanie to proces termiczno‑płomieniowy, w którym tkanina i pianka po odwinięciu są kierowane międzywałki kalandrujące. Przesuwająca się obok palnika pianka zostaje powierzchniowo nadtopiona, tworząc warstwę sklejającą, która pod dociskiem wałków kalandra łączy tkaninę z pianką. Po przejściu nad urządzeniem chłodzącym, gotowy laminat zostaje nawinięty na urządzenie odbierające.
Klejenie może odbywać się na mokro i na sucho. Sposób mokry oparty jest na łączeniu tkaniny z pianką bezpośrednio po naniesieniu warstwy kleju, bez jego podsuszania. Suszenie odbywa się dopiero po złączeniu tkaniny z pianką na bębnie suszącym. Klejenie suche polega na naniesieniu kleju na tkaninę i ostrożnym podsuszeniu go w celu odparowania rozpuszczalnika. W takim suchym stanie następuje połączenie tkaniny z pianką pod lekkim dociskiem wałków kalandrujących. Wyroby trójwarstwowe otrzymuje się w metodzie klejenia przez powtórne laminowanie sklejonej z materiałem pianki. Pikowanie to inaczej przeszywanie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Membrany półprzepuszczalne
Półprzepuszczalne membrany polimerowe są to materiały nowej generacji, produkowane w formie bardzo cienkich, mikroporowatych folii. Łączone są z tradycyjnymi materiałami włókienniczymi na kilka sposobów. Pierwszym jest laminowanie czyli zgrzewanie membrany z tkaniną, dzianiną lub włókniną. Drugi to bezpośrednie nanoszenie na materiał włókienniczy cienkiej warstwy odpowiedniej żywicy polimerowej, w postaci roztworu lub pianki. Trzecim sposobem jest umieszczanie membrany jako luźnej przekładki między warstwą zewnętrzną odzieży, a podszewką.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Materiały skóropodobne
Produkcja materiałów skóropodobnych jest podobna do produkcji materiałów powlekanych. Różnicą jest to, że do warstwy powlekającej dodaje się substancje porotwórcze, nadające powierzchni mikroporowatą strukturę.
Dzięki mikroporom materiały skóropodobne przepuszczają powietrze i parę wodną, ale nie przepuszczają wody. Mikroporowatość zapewnia też materiałom miękkość, elastyczność oraz odporność na zginanie i zmiany właściwości w obniżonej temperaturze.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
4. Materiały podszewkowe, usztywniające, wzmacniające i ocieplające
Podszewki
Podszewki to integralny element płaszczy, palt, kurtek, kostiumów damskich, garniturów męskich, oraz wielu spódnic, spodni i sukienek. Podszewki stanowią estetyczne wykończenie wyrobów odzieżowych, zabezpieczają przed wypychaniem, wzmacniają odzież i ułatwiają jej wkładanie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Materiały usztywniające i wzmacniające
Materiały usztywniające są stosowane jako wkłady konstrukcyjno‑nośne w przodach płaszczy, marynarek, żakietów, a także w kołnierzykach i mankietach bluzek damskich i koszul męskich oraz w paskach spódnic i spodni.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Włókniny ocieplające
Włókniny ocieplające dzielą się na przeszywane, igłowane, wykurczane i klejone. Te ostatnie są lekkie, miękkie i dość ciepłe. Stosowane do ocieplania odzieży dziecięcej, ubrań sportowych, a także tradycyjnych płaszczy i kurtek jesienno‑zimowych.
Włókniny izolacyjne wykonane z mikrowłókien są włókninami puszystymi najnowszej generacji. Powstają podczas specjalnego procesu polimeryzacji włókien polipropylenowych. Tak utworzony materiał cechuje się miękkim i przyjemnym chwytem, a jego mikrowłókna gwarantują, że jest bardzo lekki, cienki i zarazem doskonale izolujący. Jego wskaźniki izolacyjne są zbliżone do puchu. Nie przyjmuje wilgoci i reguluje temperaturę wewnątrz wyrobu. Włókniny izolacyjne wykonane z włókien polipropylenowych stosowane są do różnego rodzaju asortymentów odzieży, która wymaga ocieplenia.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5. Trendy w materiałach odzieżowych
Trendy w dziedzinie materiałów odzieżowych i tkanin są dynamiczne i zmieniają się wraz z upływem czasu oraz ewolucją mody i technologii. Niektóre materiały ze względu na swoje cechy niezmiennie przyciągają uwagę projektantów i konsumentów przez wiele lat. Wśród nich możemy wyróżnić len, len z bawełną, wiskozę, włókna bambusowe oraz modal.
Len z bawełną
Len z bawełną jest materiałem, który oferuje wygodę i komfort noszenia. Dzięki zawartości bawełny jest przyjemny dla skóry i pozwala na swobodny przepływ powietrza. Ponadto połączenie tych dwóch włókien daje materiał, który jest mniej podatny na rozciąganie się czy deformacje niż czysta bawełna, co sprawia, że ubrania z lnem i bawełną są bardziej odporne na zużycie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Wiskoza
Wiskoza ze względu na to, że produkowana jest z celulozowych polimerów, posiada szereg właściwości tkanin naturalnych. Przede wszystkim jej zaletą jest duża higroskopijność, czyli pochłanianie wilgoci. Możemy więc być pewni, że w ubraniach wykonanych z wiskozy nie będziemy odczuwać dyskomfortu w wyższych temperaturach.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Włókna Bambusowe
Włókna Bambusowe są niezwykle delikatne i miękkie jak jedwab, a jednocześnie bardzo trwałe i wytrzymałe. Posiadają właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. Nie powodują odczynów alergicznych, są bezpieczne dla naszej skóry, znakomicie chłoną wodę aż o 60% lepiej od bawełny. Posiadają właściwości termoregulacyjne, w upalne dni czujemy świeżość i chłód, zimą zaś ciepło. Włókna bambusowe zatrzymują szkodliwe promieniowanie UV, a budowa włókna bambusowego zatrzymuje w sobie brzydkie zapachy, pozbywając się ich podczas prania.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Len
Len umożliwia oddychanie naszej skórze, daje uczucie chłodu w upalne dni, nie powoduje reakcji alergicznych i jest bardzo wytrzymały.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Modal, lyocell, cupro
Materiały sztuczne II i III generacji produkowane podobnie jak wiskoza, ale w ulepszonej wersji. Właściwościami higienicznymi przewyższają nawet bawełnę. Modal, lyocell, cupro charakteryzują się dobrą higroskopijnością, są higieniczne, dobrze odprowadzają wilgoć ze skóry, a także są lekkie i sprawiają wrażenie chłodu na skórze.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6. Przykładowe wyroby odzieżowe wykonane z różnych materiałów
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
7. Błędy w odzieży powstałe w wyniku niewłaściwego określenia właściwości materiałów
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści