Temat: Rośliny iglaste

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy V szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa V

4) Rośliny nagonasienne – uczeń:

a) przedstawia cechy budowy zewnętrznej rośliny nagonasiennej na przykładzie sosny,

b) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych drzew nagonasiennych,

c) wyjaśnia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i dla człowieka.

Cel lekcji

Uczniowie wyjaśniają pojęcia rośliny nagonasienne i rośliny iglaste, obserwują, opisują i rozpoznają wybrane rośliny iglaste.

Kryteria sukcesu

• rozpoznasz cztery rośliny iglaste na podstawie ich igieł i szyszek;

• udowodnisz; pokazując szyszkę, że należy ona do rośliny nagonasiennej;

• narysujesz mapę myśli.

Metody/formy pracy

Mapa myśli, warsztatowa, obserwacja bezpośrednia i pośrednia, praca z tekstem.

Indywidualna, praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• szary papier;

• pisaki;

• gałązki świerka, sosny, jodły, modrzewia, cisu;

• szyszki modrzewia, sosny, świerka.

Fazy lekcji

Wstępna

1) Nauczyciel informuje, że na bieżącej lekcji uczniowie poznają krajowe rośliny iglaste. Opisuje sposób pracy na lekcji i podaje kryteria sukcesu ucznia.

2) Prosi uczniów o rozwiązanie zadania interaktywnego 1.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie przeczytali 1. i 2. akapit z tekstu “Środowiska życia roślin nagonasiennych” i zapisali notatkę w postaci mapy myśli, korzystając z propozycji zapisu przygotowanej przez nauczyciela. Nauczyciel prosi, żeby uczniowie przygotowali kolorowe flamastry, bo kolory posłużą do wyróżnienia wybranych przez nich myśli nt. roślin nagonasiennych. Po zapisaniu odpowiedzi uczniowie mogą pogrubić niektóre strzałki, te, które według nich wskazują ważne informacje. Na końcu każdej z gałęzi mapy mogą zrobić ilustrację dla danej informacji.

Uczniowie podpisują mapy, które zbiera nauczyciel. Najlepsze z nich wywiesza w klasie.

2. Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi gałązki świerka, sosny, jodły, modrzewia, cisu oraz klucz do oznaczania. Z wykorzystaniem klucza uczniowie ustalają nazwy roślin, potem zawieszają na gałązkach karteczki z nazwami. Mogą pracować indywidualnie, ale mogą też udzielać sobie pomocy. Po zakończeniu pracy sprawdzają w  porozumieniu z kolegami/koleżankami, czy dobrze wykonali zadanie.

3. Uczniowie w grupach czteroosobowych oglądają szyszki (modrzewia, sosny, świerka) zaopatrzone w etykietki z nazwami. Wytrząsają z nich nasiona. Wyjaśniają, dlaczego iglaste to rośliny nagonasienne.

4. Nauczyciel wyświetla na ekranie zmodyfikowany tekst z tematu 7: “Znaczenie roślin nagonasiennych” – pierwszy akapit i trzy ostatnie zdania drugiego akapitu. Zdania są ponumerowane. Prosi, żeby uczniowie odliczyli od 1 do 10 (tyle jest zdań) i każdy z nich przeczytał zdanie o swoim numerze. Uczniowie wskazują w zdaniach słowa (wyrażenia) kluczowe, opisujące znaczenie roślin iglastych.

Zapisują w zeszytach notatkę, najpierw nagłówek: “Znaczenie roślin iglastych”, a potem słowa kluczowe podawane przez kolejnych uczniów.

Podsumowująca

1) Nauczyciel wyświetla na ekranie galerię 3: “Krajowe drzewa i krzewy iglaste”. Prosi wybranych uczniów, żeby opisywali charakterystyczne cechy roślin przedstawionych na ilustracjach (opis igieł, szyszek, pokrój roślin). Nauczyciel opisuje osnówki cisa i roślinę jałowca.

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Przedstaw treść tematu “Znaczenie roślin nagonasiennych” w postaci mapy myśli.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Conifers

Gymnosperms are vascular plants that, although they do not give fruit, spread with seeds. Most gymnosperms are conifers, and they are called like that because of the structure of their leaves that take the shape of needles.

Gymnosperms are trees and shrubs that live only on land. They grow from the equator to the Arctic circles, on mountain slopes, wet lowlands and semi‑deserts. In North America and Eurasia, in the cold temperate climate zone, they form large forest complexes called taiga. In the temperate climate zone, where there is no permafrost, they form coniferous forests or mixed forests. They also find appropriate living conditions in the mild and warm climate zones of the Mediterranean. Conifers in the northern hemisphere are, among others, pine, fir, spruce, larch. In warm and humid climate zones there are, for example, cedars, cypresses, and redwoods.

Coniferous plants are a characteristic element of Polish landscapes. They can be easily identified by the presence of needles and cones. Among native species, the most common are: Norway spruce, European fir, European larch, common yew, common juniper and various species of pine trees. Many species of conifers found in Poland are plants that do not occur naturally in our environment, and they are mainly imported as decorative and functional plants.

Norway spruce grows in north‑eastern Poland and in higher parts of mountains. It can reach about 45 m in height. It has short, sharp, angular and prickly needles that grow out of the shoot one by one and stay on it for 5‑7 years. Its long and cylindrical cones hang freely from twigs, and when ripe they fall to the ground.

European fir occurs in the south of Poland in lower parts of mountains. It is a huge tree with a dense crown growing up to 50 m in height. Its flat needles grow out one at a time. They are rounded at the top and do not sting like spruce needles. They are dark green on the top and have two white stripes on the underside. Fir cones are cylindrical, and before they mature, they stand on branches, and after ripening they fall apart into single husks.

European larch grows up to 35 m in height. It has light green, soft needles that grow in bunches, and turn yellow in autumn and fall. Cones are small, ovate, directed upwards.

Common yew can be found in natural habitats in mountains and in north‑western Poland. It is usually a shrub or a small tree. It has flat, soft, sharp‑edged dark green needles with a light green bottom. The yew does not produce cones, its seeds are surrounded by a red juicy cover – aril. The whole plant, with the exception of the aril which the birds feed on, has poisonous properties. Cultivated yew species are often planted in parks and gardens. Yews belong to long‑lived plants. It is estimated that they can live up to 3 thousand years.

Common juniper is a shrub commonly found in pine forests. It has short, blue‑green, sharp and prickly needles, growing in threes around the shoot. In autumn, fleshy, navy‑blue cones are formed on them.

Swiss pine occurs in the Tatra Mountains. It is a tree reaching 20 m in height. It can be recognized by five long and stiff needles growing from the shortened shoot. Its ovoid pine cones fall apart, releasing seeds without wings.

Dwarf mountain pine is a species of pine. It forms shrubby thickets in the upper parts of mountains. Its short and very stiff needles grow in twos from the shortened shoot. Cones are small and roundish.

• Gymnosperms are typical land plants inhabiting the environments of the whole Earth, being the main component of taiga, coniferous forest and an admixture of mixed forests.

• Gymnosperms produce roots, stems and leaves, and seeds that develop on bare scales of female cones.

• Seeds are organs that protect the embryo and provide it with nutrients in the first stage of life. They are also used for spreading of plants.

• Most gymnosperms are conifers, wind‑pollinated and wind‑borne plants.