Temat: Sposoby poruszania się organizmów, ruchy roślin

Autor: Leokadia Stalewicz

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Organizacja i chemizm życia. Uczeń:

8. przedstawia czynności życiowe organizmów.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie wyjaśnią, dlaczego organizmy poruszają się.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśnisz sposoby poruszania się organizmów;

• odróżnisz ruchy roślin.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• klatka z chomikiem;

• pokarm chomika;

• saszetka z trocinami z klatki chomika innej płci;

• saszetka ze żwirkiem z kuwety kota.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Tydzień przed lekcją zainteresowani uczniowie przeprowadzają doświadczenie wg instrukcji (Załącznik nr 1.) Dokumentacja przeprowadzonego doświadczenia składa się z dwóch zdjęć: sfotografowany zestaw doświadczalny na początku i na końcu doświadczenia..

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby odpowiadali na pytanie Po co organizmy się poruszają? Uczniowie pracują metodą burzy mózgów, nauczyciel zapisuje pomysły na tablicy.

• Uczniowie obserwują zachowanie chomika i odpowiadają na to samo pytanie, co wcześniej. Ustalają, co można włożyć do jego klatki, żeby potwierdzić, czy wymienione na tablicy przyczyny są prawdziwe. Nauczyciel wkłada do klatki chomika torebkę z gazy napełnioną trocinami z klatki osobnika innej płci, a potem torebkę ze żwirkiem z kuwety kota. Uczniowie na podstawie zachowania chomika weryfikują zapisy na tablicy.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali pierwszy akapit z abstraktu, a następnie wykonali ćwiczenie 4.

• Uczniowie, którzy przeprowadzili doświadczenie prezentują zdjęcia, przedstawiające zestaw na początku i na końcu doświadczenia, uzupełniają dzienniczek.

• Uczniowie omawiają założenia doświadczenia i jego wynik. Wyjaśniają, jaki związek ma to doświadczenie z tematem lekcji.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali drugi akapit z abstraktu „Ruchy roślin”. Uczniowie wyjaśniają, dlaczego korzenie roślin kierują się w dół, a pędy ku górze. Nazywają zaobserwowany rodzaj ruchu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów o podanie propozycji założenia doświadczenia, które wykazałoby, że korzeń rośnie w stronę miejsc zacienionych, a pęd – nasłonecznionych.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wyjaśnij w zeszycie, dlaczego rośliny doniczkowe stojące na parapecie okiennym trzeba co jakiś czas obracać, by rosły równo.

Załącznik nr 1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The ways of movement of organisms, plant movements

Movement is one of the manifestations of life, it is also important for the functioning of organisms in the environment. Owing to the ability to move, the animals can find and get food, and in the event of danger escape from a predator, avoid adverse environmental factors or seek a partner for reproduction. The way animals move around depends on the structure of their bodies and the environment in which they live.

Three ways of movement can be distinguished: amoeboid and ciliary occurring mainly in unicellular organisms, and muscular. Amoeboid movement involves spasms and protrusion of cytoplasm of the cells, which results in the formation of multiform projections known as pseudopodia. Some animal‑like protists (e.g. amoebas) move in this way. Ciliary movement – performed with short cilia and long flagella, – characterizes certain bacteria and animal‑like protists (such as Paramecium or Euglena). Muscular movement is based on the contraction of muscle cell assemblies. It is common to most animals living both in water and on land. The rigid external or internal skeleton, to which the muscles are attached, facilitates the movement of those animals. Depending on the environment they live in, animals move by flying, running, jumping, crawling or swimming.

Moving is not synonymous with relocation. Plants do not change the habitat, yet they move, changing the position of leaves, flowers and whole shoots, they also show movement associated with growth. Plant movements are a manifestation of sensitivity to environmental stimuli. The change in the position of organs results from the influence of environmental factors: light, temperature, humidity, gravity or touch. Two types of movement are known in plants: tropisms and nasties. Tropisms are movements that depend on the direction of the stimulus. According to the type of the influencing factor, there are several types of tropisms. Phototropism is a directional reaction to light. Stems show positive phototropism, as they are directed towards the light. Growing roots are directed towards unlit spaces, so they show negative phototropism. Tigmotropism is a directional response to touch – it occurs when young shoots of plants or tendrils are wrapping around a support.

Nasties are growth or turgor movements that do not depend on the direction of the stimulus. Photonasties are reactions to the change of lightning – this is the reason why in the morning flowers open, and in the evening they close. Seismonasty is observed, for example, in mimosa, a plant that folds the leaf when touched.

• Energy from nutrients is needed to perform movements.

• Three ways of movement of organism can be distinguished: amoeboid and ciliary occurring mainly in unicellular organisms, and muscular.

• Two types of movement are known in plants: tropisms and nasties.